Lögberg - 09.06.1949, Blaðsíða 5

Lögberg - 09.06.1949, Blaðsíða 5
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 9. JÚNÍ, 1949. 5 VI I I VVVVI I VI VK.A Rilstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON Meginþorri Canadískra barna þjáist af Næringarskorti vegna óviðeigandi fæðu og vankunnáttu í matreiðslu Þetta er fyrirsögn á grein sem birtist í “Saturday Night” 7. júní þ. á. — Aldrei hefur efnaleg afkoma þjóðarinnar verið betri en síðastliðin sjö ár; aldrei hafa Canadiískar húsmæður, yfirleitt, haft eins mikið á milli handa, en samt sem áður hafa rannsóknir leitt í ljós að aðeins þriðja hvert barn fær fæðu sem fullnægir líkamanum. Þetta er 'þung ásökun á hend- ur mæðrunum, en því miður hefir hún við rök að styðjast, og í stað þess að reiðast þessum uppgötvunum læknanna og mataræðisfræðinganna, ættu þær að taka þetta mál alvarlega til athugunar; það snertir hvert einasta heimili, hvert einasta mansbam í landinu. Hið mesta áhugamál Canadískra húsmæðra er gð ala upp heilbrigða og þrótt mikla kynslóð. Á þessum síðastliðnum vel- megunar árum hefir heilbrigðis- deild stjórnarinnar í Ottawa framkvæmt yfirgripsmiklar rannsóknir á mataræði og heilsufari þjóðarinnar frá hafi til hafs; þessi niðurstaða er því byggð á óyggjandi staðreyndum. Vegna skorts á kalki, járni og fjöreflum í mataræði hafa þús- undir Canadískra barna ekki náð meðal þunga; bein þeirra hafa snert af beinkröm og blóð- tennur þeirra eru skemdar; mörg haaf snert af beinkröm og blóð- þynku — Og þetta á sér stað í einu auðugasta og siðmentað- asta landi heimsins, hjá þjóð sem greiðir foreldrum $5.00 til $8.00 á hvert barn einmitt til þess að tryggja það að börnin fái full- nægjandi fœðu. Grörn móðir Hjúkrunarkona við skóla í Toronto heimsótti móðir, sem átti tvö börn, átta og tíu að aldri. / Þegar hjúkrunarkonan mintist a að þau bæru merki um van- fóðrun brást móðirin reið við. “Ég gef börnum mínum eins góðan mat eins og nokkur önnur móður í Toronto.” Síðan skýrði hún frá því hvað börnin fengu að borða. Á morgnana borðuðu þau “Cream” tegund af graut með sykri og mjólk; tvær sneið- ar af hvítu brauði með jam og úrukku eitt glas af mjólk og það var öll mjólkin sem þau fengu á úag. Miðdegisverður þeirra var niðursoðin súpa upphituð, hvítt brauð, sætar kökur, og eitt epli. A leiðinni í skólann keyptu þau súkkulaðisplötu og skiptu henni á milli sín. í kvöldverð fengu þau góðan skamt af kjöti, káli og steiktum kartöflum, jelly fyrir eftirmat og meira af sætkökum. Áður enn þau fóru að hátta fe«gu þau sitt eplið hvort. “Þarna sérðu” sagði móðurin sigrihrósandi. “Þetta eru venju- tegar máltíðir þeirra. Hvað gæti læknunum ykkar fundist ábóta- vant við þetta mataræði barn- anna minna.” En hún hafði ekki ástæður til vera ánægð með þetta mata- . ði barrla sinna því það voru emmitt þúsundir barna með ^ka mataræði, sem höfðu alls- konar kvilla, er orsakast af næringarefnaskorti. ' Grautar Rannsóknirnar leiddu í ljós að ^ataræði barnanna var sérstak- lega ábótavant hvað kornfæðu snerti. í morgunmat fengu þau venjulega “Cream grauta” eða ynnskonar uppþurkað kornmeti, ^em fæst í pökkum og er fyrir- ir verið vinsað úr og um leið hefir það tapað mikilvægum næringar — og f jörefnum. Graut- ar úr haframjöli og möluðu korni, sem ekki hefur verið “hreinsað” er holl og næringar- rík fæða. Brauð Meignþorri manna lifir á hvítu brauði, þótt flestir viti að við hreinsunina og blíkjuna missi hveitið mörg nauðsynleg nær- ingarefni og að brauð úr heil- hveiti eða rúgi eru miklu hollari. Til dæmis vantaf hvíta brauðið það efni sem kallast “thiamine” Til þess að ganga úr skugga um afleiðingarnarar af skorti þessa efnis, tók Mayo Clinic til rann- sóknar hóp af ungum hraustum og fjörugum stúlkum og lét þær hafa sérstak mataræði. Þær fengu nóg of öllu nema “thia- mine”. Á skömmum tíma urðu stúlkurnar, framtakslausar, þunglyndar og upp stökkar. En þeim batnaði aftur þegar þær fengu ‘thiamine.” Vankunnátta í Matreiðslu Oft er ágæt fæða eiðilögð með röngum matreiðslunaðferðum og það eitt getur valdið næringar- efnaskorti. Vísindamenn, sem voru að rannsaka heilsufar New- foundlandsbúa fyrir nokkru, urðu hissa á því hve margir þjáð- ust þar af fjörefnaskorti, þótt þeir lifðu á kartöflum, káli og fiski; það var ekki fyr en þeir fóru í eldhúsið að þeir sáu lausn gátunnar. Fæðuefnin, sem fólk- ið skorti mest voru eiðilögð í soðpottunum. I stað þess að sjóða eða baka kartöflurnar í híðinu voru þær afhýðaðar áður en þær voru soðnar og þannig mistu þær 50 procent af því “ascorbic acid” sem í þeim er. Einnig var það venja að sjóða á morgnana kartöflur fyrir miðdags og kveldverðinn, en að kveldinu var alt “ascorbic acid” farið úr þeim. Kálið var soðið í 1 til 2 klukku- stundir og misti þannnig 90 pro- sent af sínu “acorbic acid.” Hrátt kál, sem ekki hefir mist þetta efni, var varla aldrei borðað. Mest alt hveitið, sem inn var flutt, var hvítt hveiti og kjötið var venjulega þurkað eða saltað Aleiðingin af þessu mataræði var almennur næringaskortur þótt fólkið borðaði fylli sína af þessum mat. Aðeins 3 af 4 New- fundlandbúa náðu 40 ára aldri og aðeins 1 af 10, 60 ára aldri. Nærri helmingur fólksins hafði mist flestar eða allar tennur sínar áður en það náði 16 ára aldri. — The Canadian Council on Nutrition hefir gefið út mataræðisreglur; þær hafa áður verið birtar í þess- um dálkum, en það er ekki úr vegi að birta þær aftur og ættu húsmæður að hafa þær ávalt við hendina og fylgja þeim eftir stranglega. Börnin munu þrosk- ast betur; það mun bera minna á taugaveiklun í þeim og þau munu ekki verða eins næm fyrir kvefi. Mataræðis leiðbeiningar The Canadian Council on Nutrition stresses the utter sim- plicity of the daily requirements of a diet for good health: 1) MILK: adults, half pint to one pint. Children, one and a half pints to one quart. 2) FRUIT: one serving citrus fruits or tomatoes or their juices, plus one serving of other fruits. 3) Vegetables; at least one serving of potatoes. At least two servings of other vegetables, preferably leafy, green or yell- ow, and frequently raw. Con- serve vitamins by cooking in a minimum of water until just tender. 4) CEREALS AND BREAD: One serving of whole-grain cer- eal and at least four slices of Canada-approved vitamin B. bread with butter. 5) MEAT AND FISH: One serving of meat, fish, poultry or meat-alternates such as beans, peas, nuts, eggs or cheese. Also use eggs and cheese at least three times a week each, and liver frequently. 6) A FISH LIVER OIL, as a source of vitamin D should be given to children and expectant mothers. 7) PLENTY OF WATER. All that any mother has to do to nourish her family properly is to provide these basic foods. fram matreitt; það er vitanlega jotlegt og fyrirhafnarlítið að Sefa börnunum mat, sem ekki arf að tilreiða, en sá tímasparn- ? fr kernur fram á börnunum, Pvi margt af þessum uppþurk- a °g uppblásna kornmat hefir ««pSt mikilvæg næringarefni og ream” grautarnir eru bleikir egna þess að hýði kornsins hef- Hallveig Fróðadóttir FYRSTI DIESELTOGARI ISLENDINGA Hinn 28. febrúar síðastliðinn lagðist hér að bryggju fyrsti dieseltogarinn, sem Islendingar eignast. Er það þriðji togari bæj- arútgerðar Reykjavíkur, en tuttugasti og níundi nýsköpunar- togarinn, sem til landsins kemur. Skipinu var fagnað með mik- illi viðhöfn, eins og vonlegt var, þar eð hér var um merkilegan atburð að ræða í íslenzkri út- gerðarsögu. Einkum sýndu kon- ur þessum nýja “landnámstog- ara,” er heitir eftir fyrstu hús- freyju Reykjavíkur, mikinn og margvíslegan sóma. Gunnar Thoroddsen borgar- stjóri bauð skip og skiphöfn vel- komna með ræðu og árnaði þeim allra heilla. Þá talaði Arnheiður Jónsdóttir, varaformaður fjár- öflunarnefndar Hallveigarstaða. Næstur talaði Gísli Jónsson, al- þingismaður, en hann hefur, ásamt Erlingi Þorsteinssyni vél- fræðingi, haft umsjón með smíði skipsins. Lýsti hann ýtarlega gerð skipsins og kostum þess. Frú Guðrún Jónasson færði skipinu að gjöf silfurskjöld með áletruðum heillaóskum frá Kvennadeild Slysavarnafélags- ins og árnaði því heilla og bless- unar. Jón Axel Pétursson, fram- kvæmdastjóri, talaði næstur og þá frú Steinunn Bjarnason, for- maður framkvæmdanefndar Hallveigarstaða. Vitnaði hún í orð Þorkels mána og fól skipið þeim er sólina hefur skapað. Að lokum talaði .skipstjórinn, Sig- urður Guðjónsson, og þakkaði f. h. skipveraj árnaðaróskir. Hallveig Fróðadóttir er smíð- uð í Goolskipasmíðastöðinni í Hull. Lengd skipsins er 170 fet, breidd 29V^, dýpt 15V2. Brúttó rúmlestir 621, en undir þilfari 479. Það er 202 nettólestir. Rúm- tak fisklesta er 18 þús. tenings- fet. Eldsneytisgeymar rúma 150 tonn, vatnsgeymar 52 tonn, lýsis- geymar 33 tonn. Aðalvél er fimm cylindra og hefur 1200 hestöfl. Hún er útbúin vökvatengi ásamt niðurfærslu og skiptigírum, LANCASHIRE LASSES SHOW FASHIONS IN LONDON Lancashire mannequins showing the latest fashions in Lancashire cotton fabrics at the Porchester Hall, Paddington, London. The parade was held under the auspices of the Paddington Borough Council to show the public what British industry is doing to help the export drive. This picture shows the Lancashire lasses arriving at Porchester Hall wearing some of the striking summer outfits. mesti snúingshraði er 435 á mín. Aðalvélin drífur einnig 220 kw rafal er gefur togvindunni afl. Togvindan hefur 270 hestöfl og er útbúin tveim hraðrofum svo hægt er að stöðva hana fyrir- varalaust. 1 vélarrúmi er auk aðalvélar 20 kw. vélasamstæða og ein 15 kw. Þá eru einnig sjódælur, smurolíudælur, skilvindur og olíuhreinsari. Þá er olíukynntur eimketill fyrir lifrarabræðslu, en bræðslutækin eru smíðuð í Héðni hér heima. Afturlest skipsins er klædd innan með aluminíum, er það gert til reynslu. Báðar lestir eru útbúnar kælitækjum. Ibúðir skipverja eru mjög með svipuðu sniði og í öðrum nýsköp- unartogurum, með setustofu, baði, skápum og geymsluklefa. I stafni eru íbúðir fyrir 24 menn, en alls eru í skipinu vistarverur fyrir 38 manns. I matsal geta 15 matazt í einu. Þá er einnig sjúkra klefi í skipinu. Tveir dýptarmælar eru í því, ennfrqjnur radartæki. Skipið fór á flot 4. september og var afhent 11. febrúar. Það gekk rúmar 13 sjómílur í reynslu för. Skipstjóri er Sigurður Guð- jónson, 1. stýrimaður Jón Júlíusson og 1. vélstóri Óskar Valdimarsson. Hallveig Fróðadóttir mun vera fullkomnasti dieseltogari, sem smíðaður hefur verið, enda hefur skipið vakið mikla athygli erlendis. Sjómanna- og fiski- mannamálgögn í Bretlandi og víðar hafa birt um það greinar og allnákvæmar lýsingar. Verður fróðlegt og lærdóms- ríkt að fylgjast með því, hvernig þetta nýja skip reynist. Allar góðar óskir fylgja því, hvar sem það fer um höfin. Sjómannablaðið Víkingur The Swan Hanufacturing Co. Oor. ALEXANDER and ETjLEN Phone 22 641 Halldór M. Swan eigandi Heimill: 912 Jessle Ave — 46 »5S Magrir menn, konur Þyngjast 5, 10, 15 pd. Nýr þróttur, nýtt fjör, þrek Hvllik unun, limlr styrkir, ójöfnur sléttast, hálsin verSur liðugur; líkam- inn ekki framar veiklulegur; þtlsundir manna og kvenna hafa komist I göð hold; þetta fölk þakkar Ostrex töflum heilsuböt stna; vegna hins mikla nær- ingarkrafts, er þær hafa. Engin hætta 6 offitu, magurt fölki þyngist frá 5, 10, og 15 pd. Kynnist þessum nýja lækn- ingalyfi! Notið Ostrex Tonic töflur, sem styrkja llkamann. 1 öllum lyfjabúðum. Fjaðrafok Gottskálk Eiríksson bjó á Mallandi á Skaga um miðja 10. öld. Kona hans hét Ragnhildur og var sjáleg kona. En svo kom að Gottskálk tók fram hjá henni með Valgerði griðkonu sinni oftar en einu sinni. Einu sinni var það við messu í Ketu, að Gottskálk komst svo við undir undir ræð- unni, að hann felldi tár. Björn meðhjálpari frá Illugastöðum stökk þá upp, því að hann var nokkuð ölvaður, þreif í öxl Gottskálki og mælti: „Gráttu ekki, Gosi minn, þú ert svo sem eins og svoleiðis ekki syndugri en aðrir menn, sem hér eru inni, þú ert ekki syndugri en aðrir, sem þegja og eru góðir.“ En eigi lét Gottskálk af harmin- um fyrir þessi orð. Þá segir Björn byrstur mjög: „Þér var þá nær að skipta þér ekki af henni Valgerði, karl minn.“ Marsibil Semingsdóttir móðir Bólu-Hjálmars, giftist þeim manni er Skúli hét, Björns son, Halldórssonar biskups Brynjólfssonar. — Skúli var sigldur og kallaður Thorlacius. Þau Marsibil höfðu aðsetur í Höfða á Skagaströnd. Veturinn 1816 ætlaði Skúli að ganga norð ur í Þingeyjarsýslu. Gekk hann fyrst að vestan Kolugafjalls til Skagafjarðar og fram að Kot- um í Norðurárdal, og ætlaði að leggja þaðan á öxnadalsheiði með unglingi. En er þeir ætluðu á heiðina viltust þeir fram á Krákudal og urðu þar úti. Fund ust löngu seinna bein þeirra. Komst á orð að líkin hefðu fyr fundin verið og verið rænd, því Skúli hafði peninga á sér. Var mælt að mannaverk sæist á, því (Frh. á bls. 8) Utreiknað fyrir sumar sparnað - - Hundruð kjörkaupa og óviðjafnanlegra gæða sem viðkoma árstíðinni í EATON’S Sumarsölu bók ! <*T. EATON WINNIPEG CANADA EATONS Spyrjið kjósendur í North Centre — Maðurinn, sem þeir greiða atkvæði er STANLEY KNOWLES Yðar einbeitti, sístarfandi þing- maður síðan 1942 og frambjóð- andi yðar af hálfu C.C.F. þann 27. júní. Greiðið C.C.F. atkvæði í North Centre Inserted by authority of Harry Chappell, North Centre C.C.F. Official Agent. KAUPENDUR LÖGBERGS OG HEIMSKRINGLU Á ISLANDI Gerið svo vel að senda mér sem fyrst greiðslu fyrir yfirstandandi árgang, kr. 25.00 fyrir hvort blað. Dragið ekki að greiða blöðin. Það léttir innheimtuna. Æskilegt að gjaldið sé sent í póstávísun. Þeir sem eiga ógreidda eldri árganga, eru vinsamlega beðnir að snúa sér til mín. BJÖRN GUÐM UNDSSON Mávahlíð 37, Reykjavík. ]l GRlPIÐ TÆKIFÆRIÐ Eins og samkepni á sviði viðskiptalífsins nú er háttað, liggur það í augum uppi hve mikilvægt það sé, að piltar og stúlkur fái notið hagkvæmrar j mentunar í öllu því, sem að skrifstofustörfum ’ lýtur; slíka mentun verður fólk að sækja á Business College. Það verður nemendum til ómetanlegra |j hagsmuna, að leita upplýsinga á skrifstofu Lög- bergs í sambandi við verzlunarskólanámsskeið. Þau fást með aðgengilegum kjörum. v GRÍPIÐ TÆKIFÆRIÐ! CQLUMBIA PRESS LTD. 695 SARGENT AVENUE WINNIPEG.

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.