Lögberg - 28.07.1949, Qupperneq 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 28. JÚLI, 1949
21
Grænlandsknörrinn
Framhald aj bls. 17
stuttlega frá skorti og neyð, frá
skipum, sem fórust eða komust
heilu og höldnu til áfangastaðar.
En svo bar við Í346, að Græn-
landsknörrinn kom fullhlaðinn
til baka frá Grænlandi. Segir svo
um það í gömlu handriti: „Ibúar
Grænlands hafa gengið af hinni
einu og sönnu trú; hafa lagt nið-
ur alla góða siði og kristnar
dyggðir og gengið í flokk heið-
ingja í hinu vestlæga landi.“
Hið „vestlæga land“ var Norð-
ur-Ameríka, Vínland sagnanna
og þeirra tíma. Og sama ár skýra
íslenzkir annálar frá því, að
grænlenzkt skip hafi komið til
Islands. Það var með 18 manns
um borð. Þeir höfðu verið í Vín-
landi, en hrakið þaðan undan
veðrum.
Heimildir greina, að Eskimóar
hafi ráðizt grimmilega á Vestri
hyggð árið 1325, en svartidauði
geisaði í Noregi, svo að ekki fór
skip til Grænlands í mörg ár.
Fregnin um það, að Grænlend
ingar væru gengnir af trúnni,
olli sannkristnum mönnum mik-
illar hryggðar, og konungurinn,
Magnús Smek, bauð lögmanni
gulaþings, Páli Knútssyni ridd-
ara, að sigla úr höfn, veita Græn-
lendingum eftirför og koma
þeim aftur á réttan kjöl. Þetta
var slík tilskipun, að ónáð kon-
ungs lá við, ef eigi var hlýtt
Sökum þess mun Páll Knúts-
son hafa lagt af stað, en hitt er
með öllu óvíst, hvort leiðangur
hans kom nokkurn tíma heim
aftur. Þetta var eins konar trú-
boðsferð, sem í tóku þátt menn
af beztu ættum landsins, sumir
úr hirð konungs, en hann var
einnig konungur Svía, og þess
vegna voru sænskir menn einnig
með í förinni. Tilgangur farar-
innar var að hitta trúvillingana
og vitað er, að Vestri byggð var
VERUM SAMTAKA
Hamingjuóskir til íslendinga á sextíu
ára afmæli þjóðminningardags þeirra
á Gimli 1. ágúst 1949.
★
B & B Meat Market
E. BJÖRNSSON
LUNDAR MANITOBA
VERUM SAMTAKA
Hamingjuóskir til íslendinga á sextíu
ára afmæli þjóðminningardags þeirra
á Gimli 1. ágúst 1949.
★
INDEPENDENT FISH (OMPANY
941 Sherbrook Sl. Winnipeg, Man.
Phone 22 331
íslendingar í Argylebyggð og
aðrir sem til Glenboro komið
gleymið ekki að líta inn til
okkar og líta á skrautmunina
í búð okkar — demantana —
úrin og ótal margt fleira. Við
gerum líka við úrin yðar þeg-
ar að þau fara úr lagi.
LAMBERTSEN
J e w e I r y
Glenboro Manitoba
| eydd og íbúarnir gengnir í flokk
heiðingja í vestri. En hvaða heið-
ingja? Naumast eskimóa, því að
menn leita helzt, er þeir flytja
sig, til þeirra landa, sem vitað er
að séu betri en það land, sem
þeir koma frá. Og frá fornu fari
vissu Grænlendingar, að Vín-
land við góða var auðugt af tím-
bri og frjósamt, og að loftslagið
var milt og þægilegt.
Lengst norður í Minnesota í
Bandaríkjunum, í grend við
kanadisku vötnin, hafa fundizt
evrópísk vopn frá elleftu og fjór
tándu öld, axir og sverð, sömu
gerðar og norsk vopn frá sama
típaa; og fyrir fimmtíu árum
fannst stór rúnasteinn á sama
landssvæði, hinn umdeildi Ken-
singtonsteinn. Rúnirnar á stein-
inum hafa verið þýddar eins og
hér segir:
„Átta Gautar og 22 Norðmenn
í rannsóknarleiðangri vestur frá
Vínlandi. Við slóum upp tjöld-
um við vatn með tveim skerjum,
dagleið fyrir norðan steininn.
Dag nokkurn vorum við að fisk-
veiðum. Þegar við komum heim,
fundum við tíu af mönnum okk-
ar blóði drifna og dauða. Ave
María, frelsa oss frá illu. Tíu
menn látum við gæta skipsins
við vatnið, 14 dagleiðir frá eyju,
ár 1363.“
Indíánar hafa gert árás á
tjaldbúðirnar, drepið mennina
og flett þá höfuðleðrum. Er þetta
boðskapur um leiðangur Páls
Knútssonar? Vitanlegt er að
minnsta kosti, að norskur leið-
angur gæti hafa verið í Norður-
Ameríku á þessum árum, hvort
sem rúnirnar eru sannar eða
falsaðar, og einnig er vitanlegt,
að leinðangursmenn skyldu leita
hinna horfnu Grænlendinga frá
Vestri byggð. Hún var auð og yf-
irgefin; aðeins í Eystri byggð
dvaldist fólk og beið árangurs-
laust knarrarins. 1 Noregi var
allt í hrörnun. Svarti dauði og
Hansa kaupmenn höfðu hjálpazt
að' við að eyðileggja verzlun
landsins, og ríkisvaldið vakti
með rauðum augum yfir ein-
okunar verzluninni við Græn-
land. Norsk skiphöfn, sem hrakti
undir Grænlandsströnd, hlaut
þungar ákúrur fyrir ólöglega
verzlun, er hún kom aftur til
Björgvinjar eftir þriggja ára úti-
vist.
Seint á miðöldum fór lofts-
lag mjög kólnandi á Grænlandi
og eskimóar flykktust suður á
bóginn undan ís og kulda. Árið
1379 gerðu þeir harða árás á
byggðina, felldu 18 menn og
handtóku aðra.
Álfur biskup hafði legið sex
ár í gröf sinni áður en lát hans
fréttist til Noregs; hann var síð-
asti biskup Grænlendinga. Ivar
Bárðarson, sem stjórnaði kirkju-
eignum, safnaði mönnum og
sigldi norður til Vestri byggðar
til að berja á skrælingjum og
leysa hvíta menn úr haldi. En
þeir fundu ekki eina einustu lif-
andi sál, hvorki kristna né
heiðna, segir hann sjálfur, ein-
ungis húsdýr, sem villt voru orð-
in. Hann kvartaði og um kulda
og aðrar heimildir greina, að
rekís hefði hrannazt sífellt meira
saman við strendur landsins, svo
að siglingaleið var torveld o'g
hættuleg. Greint er frá skipum,
sem fórust í ísnum eða urðu að
snúa við.
1 Eystri byggð var miðaldarétt-
arfar enn virt og við líði, en
menn biðu knarrans. Maður að
nafni Kolgrímur var brenndur
á báli fyrir galdra og fyrir að
hafa fíflað annars manns konu.
En þrátt fyrir það, að knörr kon-
ungs léti á sér standa, rötuðu
aðrir leiðina til Eiríksfjarðar.
Þá voru óróatímar í Evrópu og
agaleysi. Höfin voru krök af
sjóræningjum. Vitaliebræður
herjuðu frá Eystrasalti til Is-
lands. Á valdatíma Eiríks af
Pommern var Björgvin rænd og
brennd. Páfabréf frá 1418 grein-
ir svo frá, að skrælingjar hafi
ráðizt enn á austurbyggja í
Grænlandi, drepið og brennt,
flutt fjöldamarga á braut og
hneppt í þrældóm, en flestir
hefðu komið aftur nokkrum ár-
um síðar. Skrælingjar hafa gert
árásir frá skinnbátum sínum.
En Grænlandskönnuðurinn
Graah staðhæfir, að það hafi ver-
ið Englandingar, sem hjuggu
strandhögg til þess að ná í menn,
og að föngunum hafi verið skilað
aftur samkvæmt samkomulagi
milli Dana og Englendinga.
Þar eð knörrinn kom ekki voru
austurbyggjar nauðbeygðir til
að bjarga sér með veiðiskap, en
samtímis rak loftslagsbreytingin
eskimóa suður á bóginn. Þeim er
svo lýst, að þeir séu viðfeldnir og
góðgjarnir menn, en þá var um
lífið að tefla á kaldri strand-
lengju, svo að til baráttu hlaut
að draga milli þjóðanna. Olai
Magni, sænski erkibiskupinn.
sem settur var af, segir frá bar-
dagaaðferðum eskimóa í riti því,
er hann reit á latínu um Norður-
lönd: Eg sá tvo slíka skinnbáta
árið 1505; þeir voru festir við
múrinn, svo sem til sýnis, yfir
vesturdyrum kirkju heilags Hall-
varðs í Osló, o.s. frv. Þessir
umiakar voru fluttir til Noregs
á dögum Margrétar drottn.ngar
og sagðir vera herfang.
Einhvers konar samabnd var
milli Noregs og Grænlands til
ársins 1450, en það ár bar það til
tíðinda í Björgvin, sem batt enda
á Grænlandsverzlun Norð-
manna. Um það bil 40 skipstjór-
ar, sem vanir voru Grælands-
siglingum, áttu heima í borginni.
Á einni og sömu nóttu voru þeir
allir myrtir af völdum Hansa-
kaupmanna, og upp frá því rat-
Framhald á bls. 24
VERUM SAMTAKA
Beztu óskir til íslendinga á
sextugustu þjóðminningarhátíð
þeirra á Gimli 1. ágúst 1949.
•
Magnus S. Magnusson
SKIPASMIÐUR
GIMLI ' MANITOBA
VERUM SAMTAKA
Hamingjuóskir til íslendinga á sextíu
ára afmæli þjóðminningardags þeirra
á Gimli 1. ágúst 1949.
★
McLAREN
LELAND
CLARENDON
The Dangerfield Hotels
BEZTU OSKIR . . .
til vorra íslenzku vina og
viðskiftavina í tilefni of
þjóðminningardegi þeirra
á Gimli þann l. ágúst.
frá
UNITED GRAIN
GROWERS LTD.
Yfir 600 Jcornhlóður út um sveitir landsins
HAMILTON BLDG., WINNIPEG, MANITOBA