Lögberg - 13.10.1949, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 13. OKTÓBER, 1949.
Skáldið H. G. Wells lék sér að tindátum
Eftir DERRICK GOODMAN
Mér var sagt að maður, sem héti Wells væri væntanlegur og ætti
að snæða miðdegisverð hjá okkur. Eg var ekki hrifinn af því. Það
eitt hvernig fólkið nefndi nafn hans með lotningu og aðdáun, var
ærið nóg til þess að ég fékk skömm á honum. Mamma var á þönum
fram og aftur, færði til alla hluti í stofunum og var með þetta sama
umstang eins og þegar hún átti von á frænkum sínum og álíka
gestum.
Svo gekk ég fram í eldhúsið
og spurði vinnukonuna hvers
konar sætamauk hún ætlað5 að
hafa með tebrauðinu. Hún leit
skelfd á mig og hélt að hún hefði
annað að gera en hugsa um það,
þegar von væri á sjálfum Wells.
Og hún sagði þetta hátíðlega. Eg
laumaðist þá út úr eldhúsinu, en
var svo óheppinn að mamma sá
mig í sama bili og skipaði mér að
þvo mér og fara í hreina skyrtu.
Þetta kórónaði allt saman. Eg fór
inn í leikstofuna og skelti hurð-
inni í lás á eftir mér. Eg leit út
um gluggann. Það var húðar-
rigning úti. Eg var ákveðinn í
því að vera fúll.
En þarna var enginn til að vera
fúll við, svo að ég dró fram leik-
föngin mín. Eg valdi tindátapa
—það átti best við mig vegna
þess hvað ég var í grimmum hug.
Eg var niðursokkinn í leikinn
og vissi ekki fyr til en að pabbi
og Wells voru komnir inn í her-
bergið. Eg varð að heilsa Wells
eftir öllum listarinnar reglum,
og þótt skömm sé frá að segja,
var ég ekkert upp með mér af
því. Svo ætluðu þeir að fara aft-
ur, en þá tók Wells eftir tindát-
unum mínum. Hann staðnæmd-
ist skyndilega og sagði:
„Leikur'þú sér að tindátum?“
Hann virti fyrir sér hvernig
ég hafði skipað tindátunum og
tautaði eitthvað við sjálfan sig.
Það var auðséð að hér var eitt-
hvað, sem honum líkaði ekki.
Pabbi var vandræðalegur á svip
og vissi ekki hvað hann átti að
segja.
„Hver sigrar?“
Það kom hik á mig og ég svar-
aði: „Það er í rauninni hvorugur
sem sigrar, en . . .“
„En þú hefur þó skipað þeim
í tvær fylkingar“ sagði Wells.
Svo varð löng þögn, Pabbi
ræskti sig. Mér leið ekki vel.
„Nei“. sagði ég.
„Hefirðu ekki gert það?“ sagði
Wells. „Það dugar ekki“.
Svo lagðist hann á fjóra fætur
og fór að athuga vígvöllinn. Sér-
staklega virtist hann gefa gaum
að fallbyssu, sem þar var.
„Hvernig er þessi notuð?“
spurði hann. Eg sýndi honum
Minnist
•BETCL
í erfðaskrám yðar
glv HAGB0R6 FUtlJ^
PHOWE 21551
það. Hann hlóð byssuna og mið-
aði henni vandlega á trumbus-
lagarann, sem stóð dálítið afsíð-
is. Svo hleypti hann af, og
trumbuslagarinn féll.
„Ágætt“, sagði hann. „Þetta
var vel miðað. Áttu aðra fall-
byssu?“
Eg benti honum á aðra fall-
byssu, en sagði ekki neitt. Eg
vissi ekki hvað þetta átti að þýða.
Enginn fullorðinn maður átti að
haga sér þannig, allra síst fræg-
ur maður. Pabbi ræskti sig
aftur.
„Við skulum koma niður og
drekka sérryglas áður en við
borðum“, sagði hann, nærri því
eins og í skipunartón. Wells lét
sem hann heyrði það ekki, en tók
að raða tindátunum upp í tvær
fylkingar. Nú varð löng þögn.
„Eigum við ekki að fá okkur
sérryglas áður en við förum að
borða?“ spurði pabbi aftur. En
því svaraði Wells ekki, heldur
spurðí pabba:
„Leikið þér yður aldrei að tin-
dátum?“
Það hummaði eitthvað í pabba
og Wells sneri sér aftur að mér
og sagði:
„Þú átt altaf að skifta þeim í
tvær jafnstórar fylkingar, eins
og ég hefi gert hérna. Nú eru
hér þrjátíu fótgönguliðsmenn,
tuttugu riddarar og ein fallbyssa
á hvora hlið, eins og þú sérð. Svo
eigum við að láta þá gera árásir
til skiftis. Fótönguliðsmennina
má flytja um eitt skref og ridd-
arana um tvö skerf í hvert sinn.
Líka má skjóta fjórum skotum
í staðinn fyrir framsókn. Þú
verður að búa þér til þínar eigin
hernaðarreglur, en þessari reglu
fylgi ég vanalega.“
„Á ég að skilja það svo að þér
leikið yður stundum að tindát-
um?“ spuxði pabbi og vissi ekki
hvaðan á sig stóð veðrið.
Wells færði einn hermanninn
til.
„Jú, vissulega. Hví skyldi ég
ekki gera það?“
Til allrar óhamingju kom
mamma nú og sagði að maturinn
biði. Wells bað hana afsökunar,
en lofaði mér því að hann skyldi
koma til mín aftur eftir matinn.
Hann efndi það. Hann iom og
sýndi mér hvernig á að fara að
því að leika sér að tindátum. Og
þetta varð skemtilegasti dagur,
þótt ég hefði kviðið fyrir honum.
Mér sárnaði þegar Wells varð að
skilja við mig til þess að tala við
pabba — þeir voru að semja um
útgáfuréttinn á einni af bókum
hans.
Þremur dögum seinna fékk ég
sendingu með póstinum. Það var
dálítill böggull og í honum voru
tvær bækur um leika eftir Wells.
Hann hafði skrifað nafn sitt og
kveðju á þær . . .
Fyrir nokkrum kvöldum fór ég
Business College Education
In these modern times Business College
Education is not only desirable but almost
imperative.
The demand for Business College Educa-
tion in industry and commerce is steadily
increasing from year to year.
Commence YourBusiness TrainingImmediately!
For Scholarships Consult
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
PHONE 21 804 695 SARGENT AVE., WINNIPEG
eftir fimtán ár að lesa aðra bók-
ina. Hún er um hvernig á að
leika stríð. Og þá varð mér það
fyrst ljóst hvers vegna Wells lék
sér að tindátum og hvers vegna
hann hafið skrifað bók um það.
Niðurlag bókarinnar er á þessa
leið:
— Og svo verð ég að brýna
raustina að lokum. Hversu óend-
anlega er þessi saklausi leikur
betri heldur en alvaran. Þetta er
læknislyf fyrir hinn hugmynda-
ríkasta herforingja. Hér getur
hann sýnt snilli sína og fengið
fullnægt vígahug sínum, sigur-
vonum og eyðileggingarþrá—án
þess að limlesta menn, leggja
borgir í rústir og umturna fögru
landslagi. Hér er ekki hægt að
fremja nein grimdarverk, hér
þróast ekki heldur hatur og
kvíði. Hér þarf maður ekki að
fara á mis við alt, sem gerir lífið
fagurt og unaðsríkt. Ekkert af
hinu illa, sem vér hinir eldri vit-
um að fylgir hverri styrjöld.
Á frívaktinni
Jón bóndi: Hvaða bölvuð læti
eru þetta í hundinum. Hann
hamast við að rífa og tæta upp
moldargólfið úti í hundabyrginu.
Gamla fólkið hefði sagt, Guðrún
mín, að þvílík ósköp boðuðu
dauðsfall innan fjölskyldunnar.
Guðrún: Hamingjan góða, við
skyidum þó aldrei missa hana
Skjöldu nýborna?
☆
Maðurinn (les í blaði): Heyrðu,
kona, hér stendur að Arabahöfð-
ingi nokkur hafi eignazt tólf börn
í sömu vikunni.
Konan: Vesalings móðirin!
☆
Faðirinn: Hver var það, sem
heimsótti þig í gærkvöldi, dóttir
góð? Klukkan var orðin nokkuð
margt þegar gesturinn fór.
Dóttirin (sextán ára): Það var
bara hún Stína vinkona mín. Við
vorum að lesa saman undir próf-
ið.
Faðirinn: Einmitt það. Berðu
henni kveðju mína og segðu
henni, að hún hafi gleymt rekj-
arpípunni sinni þarna á borðinu!
☆
Franska skáldið Tristan Bernard
var háðfugl hinn mesti og gal-
gopi. Var sagt, að honum yrði
aldrei ráðafátt, hvað sem í skær-
ist. Hann hafði mikið og fallegt
skegg, allt niður á bringu. Dag
nokkurn ætlaði hann að ferðast
til Lyon. Þegar hann kom inn í
lestina, sá hann að allt rúm í
karlmannaklefunum var upptek-
ið, en kvennasvefnklefi einn var
hálftómur. Fór hann þangað inn
sem ekkert væri, og hreiðraði þar
makindalega um sig. Dömurnar,
sem fyrir voru, vildu ekkert með
þennan síðskegg hafa og báðu
lestarþjón að koma honum
burtu. Lestarþjónninn bað Bern-
ard að gera svo vel og hypja sig,
en hann svaraði:
Mér dettur ekki í hug að fara
héðan. Þekkið þið mig virkilega
ekki? Eg er skegjaða konan frá
Lyon!
☆
Fyrir rétti.
Dómarinn: Hvernig getur yð-
ur dottið í hug að koma með
stóreflis kylfu inn í réttarsalinn?
Ákærði (tröllaukinn beljaki);
Síðast, þegar ég var hér, lét dóm-
arinn einhvern lögfræðings-ræfil
vera að nafninu til verjanda
minn: Þessi aumingi gerði ekki
neitt, ég var dæmdur og settur í
tugthúsið. Nú ætla ég að verja
mig sjálfur.
☆
Það er mikið um að vera í hús-
inu. Heimasætan er komin með
mannsefnið til að sýna það for-
eldrum sínum og fá blessun
þeirra.
Móðirin (hátíðleg): Jæja, börn-
in mín. Þið hafið okkar samþykki
og blessunaróskir. Guð gefi að
Heimurinn er nógu stór handa
öllum. Vér æskjum öryggis og
frelsis. Að undanteknum nokkr-
um hugsjónauðum heimskingj-
um æskjum vér allir, í öll
um löndum, að mannkynið hafi
eitthvað betra fyrir stafni held-
ur en að apa eftir leik barna
vorra. Vér viljum að alt sé gert
til að koma mannkyninu á hærra
þroskastig—að reistar sé fagrar
borgir, samgöngur bættar, þekk-
ing aukin, framtak aukið. Þess
vegna kem ég með þennan leik,
sem hefur sérstaka og hagnýta
þýðingu. Lærum af honum að
setja alla heimska stríðsæsinga-
menn inn í stóran hernaðarskála
með korkdúk, með trjám og hús-
um, sem þeir geta leikið sér að
velta um' koll, með borgum og
vígjum og gnægð af tindátum,
og látum þá böðlast með þetta
eins og þá lystir, svo að vér höf-
um frið fyrir þeim . . .
Þessi bók var gefin út 1913,
árið áður en fyrri heimsstyrjöld
hófst. Skyldu menn nú taka
meira mark á orðum Wells en
þeir gerðu þá? Lesb. Mgbl.
sól hamingjunnar megi skína á
hjónaband ykkar, eins og hún
hefur skinið á hjónaband okkar.
Faðirinn (muldrar lágt): Já, þá
fáið þið að minnsta kosti ekki
sólsting.
☆
Hún: Að hugsa sér annað eins!
Hún Pálína leikkona er skilin við
þriðja manninn. Er það ekki
hræðilegt?
Hann: Jú, fyrir þann, sem
verður númer fjögur.
☆
Drenghnokki stóð á þjóðvegin-
um. Það var farið að skyggja.
Drengurinn horfði hugfanginn
og sem frá sér numinn á skæran
bjarma, sem brá upp á himininn.
Ókunnur maður kom að og virti
fyrir sér drenginn, sem starði á
kvöldroðann sem dáleiddur væri.
—Þetta er dásamleg sjón,
sagði ókunni maðurinn.
—Já, sagði drengurinn af sann-
færingu og hafði ekki augun af
eldbjarmanum.
—Eg held að þú verðir skáld,
drengur minn, þú virðist svo
hrifinn af náttúrufegurðinni.
Horfirðu oft á kvöldroðann?
—Kvöldroðann, sagði drengur-
inn fyrirlitlega. Það er skólahús-
ið ,sem er að brenna!
☆
Halli (tíu ára): Hver voru Ró-
meó og Júlía?
Faðirinn: Hvað er þetta, veiztu
það ekki? Lærið þið ekki biblíu-
sögur í skólanum?
☆
Hershöfðingi - nokkur hafði
misst annan fótinn og gekk á
tréfæti. í orustu einni kom kúla
í tréfótinn og eyðilagði hann. Þá
sagði hershöfðinginn:
—Bölvaðir þorskarnir! Alltaf
eru þeir jafn 'heimskir. Þeir vita
víst ekki, að ég hef þrjá varafæt-
ur undir skrifborðinu mínu.
☆
Tveir málaflutningsmenn hitt-
ust á förnum vegi og tóku tal
saman.
—Heldurðu að tímarnir fari nú
ekki eitthvað að batna? sagði
annar.
—Jú, þa,ð er ég sannfærður um.
Eg hef þegar haft átta þrotabú
til meðferðar í vetur, en ekki
nema þrjú í fyrra.
☆
Sigurður sat ínni á veitinga-
húsi og hafði pantað mat, en
hafði ekki séð þjóninn aftur.
Hann var orðinn óþolinmóður,
kallaði á annan þjón og segir.
—Hvernig er það! Ætli þjónn-
inn hafi gleymt mér?
—Augnablik, ég skal athuga
málið.
Skömmu síðar kom þjónninn
til hans og segir:
—Afsakið, herra minn, eruð
þér ekki maðurinn með svín-
slappirnar og kálhausinn?
☆
Það var í Noregi. Prófastur
nokkur hafði efnt til kvöldboðs.
Til hægri handar prófasti sat
prestsekkja, sem nýlega hafði

Landkönnuðurinn
(Kvæði þetta er orkt til Vilhjálms Siefánssonar).
Úr múghugans deyfð svífur mæringsins þrá,
að markinu því, sem hann ætlar að ná. —
Hinn rökvísi andi um ríki sitt brá
þeim röðli, sem alheimi lýsti.
í útjaðri veraldar ónumið lá
það óðal, sem vonir hans hýsti.
Hin óséða fjarlægð var eggjandi hrein,
og önnur gafst huganum fróun ei nein.
Á djúpin var horft, þar sem hafrokið hvein
við háreistan jaka og öldu,
og sögulaus auðnin við auganu skein,
í ísrríki myrku og köldu.
Með ættkjarna fróskan í sinni og sál,
var sótt yfir brimhvítan, rjúkandi ál.
Það er ekki í stefnunni ótti, né tál,
sem aðra um leiðsögu biðji.
Og óþektum hjara skaut undir sitt mál
hinn íslenski háfjallaniðji.
Á andvana helströnd í ofstopahríð
skein íslenskur hugur, um daglausa tíð —
þar fannst ekki af myrkri nein veröld svo við
að víkingnum brygðist að lýsa.
Um hafþökin tindraði hyggja svo fríð
að hlýnaði um kólgu og ísa.
I forystu þinni og fræknlegum þrótt,
sem frægð sína hefur um íshöfin sótt,
oss mætir hinn norræna goðmennskugnótt,
sem gæddi þig ætterni sínu.
Um bólstrandi hrannir og biksvarta nótt,
skín bjarmi af atgerfi þínu.
Gísli Erlendsson, Óðinsgötu 14.
Lesbók Mgbl.
misst manninn sinn, en á vinstri
hlið trúboðafrú, og var maður
hennar á trúboðsferðalagi suður
í Kongo.
Af því að prófastur var stund-
um dálítið viðutan og þekkti auk
þess konurnar lítið, gleymdi
hann því fljótt, hvor þeirra var
prestsekkjan og hvor prófasts-
frúin.
Það var mjög hlýtt í stofunni,
og loks sagði prestsekkjan:
—Mikill blessafm* hiti er
þetta.
Prófast minnti endilega að það
væri trúboðafrúin, sem gerði
þessa athugasemd, og svaraði um
hæl:
—Heitara er nú samt þar, sem
maðurinn yðar er núna!
Það leið yfir vesalings ekkj-
una.
☆
Frægur prófessor í læknis-
fræði hafði árum saman skipt við
Bill slátrara á horninu á F-
stræti, og líkað þau skipti ágæt-
lega. Bill var dálítið einfaldur, en
ákaflega samvizkusamur og seldi
ekki nema fyrsta flokks kjöt.
Dag nokkurn kom Bill til pró-
fessorsins oð óskaði lækniskoð-
unar. Prófessorinn tók því vel og
skoðaði Bill rækilega. Að skoð-
un lokinni sagði hann:
—Þér eruð stálhraustur.
—Ágætt, svaraði Bill, greiddi
ríflega fyrir skoðunina og fór.
Tveim mánuðum síðar kom
hann aftur í sömu erindum.
Að þeirri skoðun lokinni sagði
prófessorinn:
—Ef nokkuð er, þá virðist þér
ennþá hraustlegri en áður. Hafið
þér kennt yður einhvers meins?
Nei, aldrei. En mér fannst ég
verða að lofa yður að þéna ofur-
lítiS á mér, því að þér hafið verið
mér svo tryggur viðskiptavinur.
☆
Kona nokkur missti mann
sinn, og var að vonum mjög sorg-
bitin yfir fráfalli 'hans. Hún
ákvað að reisa honum legstein og
krafðist þess, að á hann yrði letr-
að: Hvíl þú í friði — þangað til
við finnumst aftur.
Sjómannablaðið Víkingur
Magrir menn, konur
Þyngjast 5, 10, 15 pd.
Nýr þróttur, nýtt fjör, þrek
Hvílík unun, limir atyrkir, ðjöfnur
sléttast, hálsin verður liðugur; líkam-
inn ekki framar veiklulegur; þúsundir
manna og kvenna hafa komist I góð
hold; þetta fólk þakkar Ostrex töflum
heilsubót sína; vegna hins mikla nær-
ingarkrafts, er þær hafa. Engin hætta ft
offitu, magurt fólki þyngist frft 5, 10,
og 15 pd. Kynnist þessum nýja lækn-
ingalyfi! Notið Ostrex Tonic töflur, sem
styrkja ifkamann. 1 öllum lyfjabúðum.
♦ ♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
TIL KAUPENDA
LÖGBERGS og HEIMSKRINGLU
Frá því var nýlega skýrt í báðum íslenzku blöðunum
vestan hafs, að verð æfiminninga, sem færu yfir 4 ein-
dálka þumlunga, yrði framvegis reiknað 20 cents á
þumlunginn; þetta er að vísu ekki mikill tekju auki, en
þetta getur dregið sig saman og komið að dálitlu liði.
Aðrar auglýsingar kosta 70 cents eindálka þumlungur.
THE COLUMBIA PRESS LIMiTED
THE VIKING PRESS LIMITED
KAUPENDUR LÖGBERGS OG
HEIMSKRINGLU Á ISLANDI
Gerið svo vel að senda mér sem fyrst greiðslu fyrir
yfirstandandi árgang, kr. 25.00 fyrir hvort blað.
Dragið ekki að greiða blöðin. Það léttir innheimtuna.
Æskilegt að gjaldið sé sent í póstávísun. Þeir sem
eiga ógreidda eldri árganga, eru vinsamlega beðnir
að snúa sér til mín.
BJÖRN GUÐM UNDSSON
Mávahlíð 37, Reykjavík,