Lögberg - 18.05.1950, Blaðsíða 1

Um hundrað og tíu þúsundir hafa flutt burtu úr Winnipeghorg vegna áflæðis
Fólksf lutningur út úr Winnipeg
eykst mjög með hverjum degi
Tveir þriðju af íbúum
St. Boniface á brott
Fort Garry og St. Vital
í eyði
Síðan að Lögberg í fyrri viku
birti fréttir af hinu mikla Rauð-
árflóði, og Assiniboine árinnar
líka, hefir burtflutningur fólks
frá Winnipeg, aukist svo hröð-
um skrefum, að gizkað er á að
nálega þriðjungur íbúanna, eða
um hundrað og tíu þúsundir séu
nú utanborgar, en af þeirri tölu
eru konur og börn í miklum
naeirihluta.
í Winnipeg eru að sögn um
sex fermílur í kafi í vatni, út-
hverfin, svo sem Fort Garry, St
Vital og Kildonan, eru svo að
segja um stundarsakir í eyði;
tíu bæir milli Winnipeg og
landamæranna eru mannlausir,
og áætlað að um þrjú þúsund
bændabýli séu eins og sakir
standa, einnig í eyði, og að um
tíu þúsundir bændafólks hafi
orðið viðskila við heimili sín;
aðdáanlegt er það, að í öllum
þessum hamförum og bylting-
um, sem hraðflutningum óhjá-
kvæmilega hljóta að verða sam-
fara, skuli aðeins tveir menn
bafa drukknað svo vitað sé.
Fólk, svo þúsundum skiptir
hefir aðstoðað herinn við varn-
argarða til að halda Rauðá í
skefjum, sem orðið hefir að þola
oaargs konar harðrétti án þess
að æðrast, eða blása í kaun; allir
höfðu, og hafa það á vitund hve
mikið sé í húfi, og hve mikils
það sé umvert, að liggja ekki á
liði sínu; frá því á laugardags-
kvöld má ^vo segja, að Rauðá
hafi staðið í stað, eða væri hálft
þrettánda fet ofar því yfirborði
þar sem flóðhætta byrjar; sunn-
an landamæranna hafði eitthvað
iækkað í ánni um helgina og í
byrjun vikunnar bæði hjá Grand
Skjótrar skipulagn-
ingar krafist
Hin yngri deild viðskiptaráðs-
ins í Winnipeg hefir sent Camp-
bell forsætisráðherra Manitoba-
fylkis erindisbréf þess efnis, að
hann beiti sér nú þegar fyrir um
það, að komið verði á fót fasta-
nefnd, er það hlutverk hafi með
höndum, að skipuleggja þannig
varnarráðstafanir varðandi far-
veg og framráðs Rauðár, að ó-
líklegt verði að hliðstæð spjöll
þeim, sem nú eru að gerast, end-
^rtaki sig í framtíðinni; áminst
viðskiptaráð leggur til að nefnd-
in verði skipuð fulltrúum frá
Sambandsstjórn, fylkisstjórninni
1 Manitoba, bæjarstjórnum
^innipegborgar, St. Boniface og
sveitarstjórnum innan vébanda
Rauðárdalsins; þá er það og tal-
ið sjálfsagt, að hin sameiginlega
fastanefnd Canada og Banda-
ríkjanna, er eftirlit skal hafa
með stórám og vötnum, vinni í
nánu samræmi við hina vænt-
anlegu bjargaráðanefnd.
Það liggur í augum uppi, að
róttækar ráðstafanir megi ekki
dragast á langinn, því það er of
seint að byrgja brunninn þegar
barnið er dottið ofan í hann.
Forks og Crookston, að því er
ráða mátti af útvarpsfréttum.
Yfirverkfræðingur Winnipeg-
borgar, W. D. Hurst, sem vakað
hefir á verði og sýnt frábært
framtak við flóðvarnirnar, er
þeirrar skoðunar, að hið versta
sé í þann veginn að vera um garð
gengið, áminnir þó borgarbúa
um að vera til taks hvað, sem
að höndum beri, því þess geti
enn orðið langt að bíða, að árnar
komist í sitt eðlilega horf; í sama
streng tekur D. M. Stephens að-
staðarnáttúrufríðinda ráðherra
fylkisstjórnarinnar.
Hafist hefir verið handa um
stofnun viðreisnarsjóðs, eins og
vikið er að á ritstjórnarsíðu
þessa blaðs með það fyrir aug-
um, að hjálpa fólki, sem orðið
hefir að flýja heimili sín, til að
koman undir sig fótum á ný; úr
sjóði þessum verður einungis
veitt fé til öflunar innanstokks-
muna, fata og hluta, sem nauð-
synlegir eru til heimilishalds;
um fjárveitingar til líknarþarfa
annast fylkisstjórn. Sambands-
stjórn hefir kunngert, að hún sé
til þess búin, að veita Manitoba
fjárhagslegan stuðning á hlið-
stæðum grundvelli við aðstoð
þá, er hún veitti British Colum-
bia fyrir tveimur árum vegna
þeirra búsifja, er íbúar þess
fylkis þá urðu fyrir af völdum
Fraserárinnar; kostnaður við að-
gerðir og endurnám Fraserdals-
ins nam hálfri tólftu miljón doll-
ara, er nokkurn veginn víst tal-
ið, að Manitoba þarfnist drjúg-
um meiri fjárhæðar til að koma
flóðsvæðunum á laggirnar.
Allir fulltrúar Manitobafylkis
í sambandsþinginu hafa komið
vestur til að kynnast viðhorfinu
með eigin augum, svo og lands-
stjórinn, Alexander vísigreifi af
Tunis, ásamt þeim Stuart S.
Garson dómsmálaráðherra, og
hervarnarráðherranum, Bruce
Claxton.
Fyrir atbeina fylkisstjórnar-
innar í Saskatoon hefir nefnd
manna verið sett á fót í því
augnamiði, að safna fé til lið-
sinnis því fólki í Manitoba, er
sárast hefir verið leikið af völd-
um áflæðisins, og er forsætisráð-
herra þess fylkis, T. C. Douglas,
formaður nefndarinnar.
Bygðir íslendinga í Canada
utan Winnipegborgar og út-
hverfa hennar, hafa sloppið við
flóðin, þó þau hafi valdið nokkr-
um íslendingum sunnan við
landamærin nokkurra óþæginda,
svo sem í háskólaborginni Grand
Forks í North Dakota.
Brigadier Morton, sem hefir
með höndum yfirumsjón flóð-
varnanna, hefir þegar int af
hendi frábært þrekvirki og er
dáður af öllum vegna fyrir-
hyggju og háttlægni.
Aukin fjárveit-ing
tiB hervarna
Neðri málstofa þ j ó ð þ i n g s
Bandaríkjanna hefir afgreitt
frumvarp til laga um $385.360.
000 aukna fjárveitingu til her-
eða öryggisvarna þjóðarinnar;
miklu af þessu fé verður varið
til nýrra og fullkomnari hern-
aðarflugvéla, sem og til þess, að
styrkja varnaraðstöðu þjóðarinn
ar meðal hinna ýmissu Asíu-
þjóða; talið er víst, að öldunga-
deildin fallist einnig á fjárveit-
ingu þessa.
Símskeyti frá
íslandi
Rétl áður en blaðið var full-
búið til prentunar á miðviku-
dagsmorguninn, barst skrif-
stofu þess svolátandi sím-
skeyti frá íslandi, sem skýrir
sig sjálft og hið hlýja hjarta-
lag íslenzku þjóðarinnar, er
til grundvallar liggur:
„Reykjavík, 16. maí, 1950
Einar P. Jónsson ritstjóri ís-
lenzka vikublaðsins Lögberg,
Winnipeg, Canada.
Vér vottum íslendingum og
ö ð r u m Winnipegborgurum,
okkar dýpstu samúð í tilefni
af hinu ægilega áflæðisljóni.
Safnið vinsamlegast skýrslum
og lýsingu á flóðinu til út-
varps, og Ijóninu. sem af því
leiðir, einkum með hliðsjón af
íslendingum".
JÓNAS THORBERGSSON,
útvarpsstjóri.
Þjónustan við aðra
Súr magi gerir geðið súrt og
taugarnar óstyrkar, en þetta
hvort tveggja veldur ergelsi, ó-
lund og ófriði og getur ko.mið af
stað miklum vandræðum.
1 manninum búa miklir duldir
kraftar, ómælis varasjóður lífs-
orku og manndóms. Þessi lífs-
orka hagnýtist helzt þegar menn
eru logheitir mannvinir, sem út-
hella sál sinni og öllum lífs og
sálarkröftum í þjónustu mann-
kynsins, gleyma sér sjálfum að
mestu leyti í áhuganum fyrir vel
ferð annara. Slík þjónusta við
allt mannkyn magnar manninn
lífsfyllingu, fögnuði og gleði, og
slíkt er bæði heilsu- og orku-
gjafi, sem gerir allt starf að lífs-
nautn, veitir heilbrigði og ham-
ingju svo að maðurinn leikur við
hvern sinn fingur og lifir ótta-
laust sigursælu lífi.
Jóseph B. Skaptason
14. nóv. 1873 — 27. apríl 1950
Mælt er eftir marga
menn, er síður skyldi.
Þú barst skíran skjöld frá
skylmingum og hildi.
.Rauðra skjalda rekkar
réðu ei þínu falli.
Djörfung með og drenglund
dauðans hlýddir kalli.
Meðan afli og orku
unt þér var að beita
reyndi ei fals né flaður
friðar hjá þér leita.
Huglaus hræsnis-menning
höggum aldrei skiftu
við þig, hrausti halur,
hræddust þína giftu.
Ómenningin aldrei
ýtt þér fékk úr sæti,
bærðistu ei, en brostir
barna við þau læti.
Hér má hraustleik marka
hans, þó loksins félli.
Tók ei tá né jarka
til að halda velli.
Gáfur, glæsimenska,
gifta, þrek og hreysti
ekkert ítur-menni
enn af hólmi leysti.
Þegar kallið kemur,
knörr við festar bíður,
allir einum lútum.
— Æfi hvers eins líður.
Aðeins eitt er nesti
allra, er héðan fara
út á hafið hljóða:
Hugir vina-skara.
Þú átt marga þeirra,
þeir munu bátinn verja.
— Sigldu sæll á hafið
svartra milli skerja.
Páll S. Pálsson
MINNINGARORÐ:
Guðmundur Arngrímsson
(Guðmann Anderson)
Rannsókn á verði
skepnufóðurs
Mr. William Bryce, C. C. F.-
sambandsþingmaður fyrir Sel-
kirkkjördæmið, hefir farið fram
á það í þinginu, að stjórnin tak-
ist samstundis á hendur rann-
sókn á vérðlagi skepnufóðurs, er
sýnist um þessar mundir vera
óeðlilega hátt; kVað Mr. Bryce
það réttmætt að bændur og búa-
lið fengi sem glegsta vitneskju
um álagningu áminstra vöruteg-
unda af hálfu fóðurkaupmanna;
hverjar undirtektir stjórnarinn-
ar verða, er enn eigi vitað.
Fundur utanríkis-
ráðherra
Seinni part fyrri viku hófst í
London fundur utanríkisráð-
herra stórveldanna þriggja, Bret
lands, Frakklands og Bandaríkj-
anna; en þótt nákvæmar fregnir
af fundinum séu eigi fyrir hendi,
er það þó víst, að tekin voru þar
til alvarlegrar yfirvegunar sam-
eiginleg hagsmunamál þeirra
þjóða, er að Atlantshafsbanda-
laginu standa; en þótt sameigin-
legar vígvarnir skipuðu þar
sæti á fremsta bekk, komu jafn-
framt til umræðu verzlunar- og
framleiðslumál hlutaðeigandi
þjóða, er á þeim vettvangi áttu
sameiginlegra hagsmuna að
gæta; fullkomin eining mun
hafa ríkt á fundinum varðandi
við horf hinna vestrænu til
„kalda stríðsins“, sem rússnesk-
ir kommúnistar hafa haldið uppi
undanfarin ár; munu aðilar hafa
orðið á eitt sáttir um það, að
stemma stigu fyrir ásælni Rússa
í hvaða formi, sem hún birtist
og undir hvaða yfirskyni, sem
henni væri laumað út meðal al-
mennings.
Þá voru og framtíðarhorfur
Þýzkalands ræddar á fundin-
um, en þar er um flókið vanda-
mál að ræða, sem ekki verður
leyst í einni svipan, þó nauðsyn-
legt væri að tryggja landinu sem
allra fyrst sess í samfylkingu
hinna vestrænu þjóða.
Verður undir yið
afkvæðagreiðslu
Mr. Drew varð undir við at-
kvæðagreiðslu í sambandsþing-
inu á miðvikudaginn var, er til
þess kom að greiða atkvæði um
tillögu hans varðandi bannfær-
ing kommúnista; íhaldsmenn
greiddu atkvæði með tillögunni,
en Liberalar, C. C. F.-þingmenn
og Social Credit-sinnar á móti.
Vilja losna við upp-
lýsingastarfsemi
Stjórnarvöld Czechoslóvakiu
hafa krafist þess, að Bretar loki
tafarlaust öllum upplýsinga-
skrifstofum sínum í Prag, og
kveðji þegar heim alt starfslið
þeirra, sem sé í rauninni ekkert
annað en óvelkominn njósnara-
lýður; hverju brezk stjórnarvöld
kunna að svara til, er enn eigi
vitað.
Dýrtíðin magnasf
Að því er hagstofunni í
Ottawa segist frá óx framfærslu-
kostnaður hér í landi til allveru-
legra muna í síðastliðnum apríl-
mánuði; kemur þetta enn sem
fyr harðast niður á láglauna-
stéttunum í borgum og bæjum
víðsvegar um landið; stjórnar-
völdin láta þetta augljóslega
eins og vind um eyru þjóta og
hafast eigi að.
Hann andaðist að heimili sínu
í Selkirk, sunnudaginn 23. apríl
eftir stutta legu.. Hann var
Austur-Skaftfellingur að ætt;
dvaldi í æsku um hríð í Öræfa-
sveit en síðar í Nesjum, og í því
umhverfi mun hann hafa dvalið,
unz hann ungþroska fór austur
á land og var þar í vinnumensku
um nærfelt 10 ára skeið. Hann
var fæddur 15. nóv. 1870. For-
eldrar hans voru Arngrímur
Arngrímsson og Katrín Jóns-
dóttir. Fyrir 62 árum síðan
kvæntist hann eftirlifandi ekkju
sinni, Jóhönnu Jónsdóttur, af
ætt séra Jóns Steingrímssonar,
hinni mestu þrekkonu. — Þau
fluttu til Vesturheims um alda-
mótin; settust fyrst að í ísafold-
arbygð í Nýja-íslandi, en urðu
að flýja þaðan eftir stutta dvöl,
sökum vatnsáflæðis. Þá fluttu
þau til East-Selkirk og dvöldu
þar Um hríð. Þessu næst flutt-
ust þau í grennd við Lac du
Bonnet, og þar bjuggu þau um
langa hríð og þar var megin lífs-
barátta þeirra háð. Þaðan flutt-
ust þau fyrir nærri 10 árum síð-
an og létu af búskap fyrir elli
sakir. Fluttu þau þá til Selkirk
og dvöldu hjá Katie dóttur sinni,
er annaðist um þau með frá-
bærri umönnun og dugnaði,
byggði heimili fyrir þau í elli
þeirra, svo að efstu ár hinna
öldruðu hjóna voru hlý og gleði-
rík í umsjón hennar og aðstoð
Lillian dóttur þeirra, sem einnig
er búsett í Selkirk. Hin síðustu'
ár hefir einnig Gertrude dóttir
þeirra átt heimili með þeim og
verið þeim og systrum sínum
aðstoð. —
Eftirlifandi börn þeirra hjóna
eru: John, Bissett, Man.; Harry,
Bissett, Man.; Gertrude, Mrs. F.
Reoudo; Charley, Lac du Bon-
net; Katie, heima, og Lillian,
Mrs. Harry Woytuik, Selkirk.
Tíu barnaböm eru á lífi.
Guðmundur var lífsglaður
dugnaðarmaður, er barðist heið-
arlegri en harðri lífbaráttu við
andstæð kjör hins nýkomna út-
lenda manns, með stóra fjöl-
skyldu og mikla erfiðleika. Hann
var maður öruggur í lund og
hjartanlega trúaður og þakklát-
ur, er lét aldrei bugast í lífs-
baráttunni. Ævilangt naut hann
stuðnings trygglyndrar og þrótt-
mikillar konu, er studdi hann og
styrkti, og var honum alt, er
sjón augna hans þraut, og hann
var blindur um nokkur ár.
Nokkra bót fékk hann á sjón
sinn fyrir læknisaðgerðir, allra
síðustu æviárin. Viljinn til að
Tæknileg aðstoð
Efnahagssomvinnu-
stofnunarinnar
Efnahagssamvinnustjórnin 1
Washington hefir samþykkt að
greiða dollarakostnað vegna
komu bandarískra hraðfrysti-
húsasérfræðinga hingað.
Sérfræðingar þessir eru starfs
menn verksmiðjufyrirtækisins
Cooley Associates í Boston, sem
hefir tekið að sér að gera athug-
anir á freðfiskiðnaði hér og gera
tillögur um endurbætur á hrað-
frystihúsum og framleiðslu
þeirra.
Framkvæmdastjóri fyrirtækis
ins, Mr. Edward Cooley, er vænt
anlegur hingað til Reykjavíkur
næstkomandi föstudag.
Mbl. 10. apríl.
vinna og sigra fylgdi honum til
dauðadags.
Útför hans fór fram frá
Langrill’s útfararstofu og Lút-
ersku kirkjunni í Selkirk, þann
23. apríl að viðstöddum börnum
hans öllum, nágrönnum og vin-
um.
S. Ólafsson
Tryggve Lie í
Moskvu
Aðalritari sameinuðu þjóð-
anna, Tryggve Lie, hefir dvalið í
Moskvu undanfarna daga og átt
viðræður við ýmissa helztu
valdamenn ráðstjórnarríkjanna,
svo sem utanríkisráðherrann;
tókst Mr. Lie þessa ferð á hend-
ur til Moskvu í því augnamiði,
að reyna að liðka eitthvað til um
„kalda stríðið“ milli Rússlands
og Vesturveldanna, væri þess
nokkur kostur; um málalok er
fram að þessu allt enn á huldu.
Koma til liðs við
Frakka
Utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna, Dean AcReson, hefir full-
vissað frönsk stjórnarvöld um
það, að Bandaríkin muni koma
til liðs við þau með það fyrir
augum, að treysta aðstöðu
Srakka í Indo-China í baráttu
þeirra við kommúnista og rúss-
neskan áróður á þeim stöðvum;
hafa Frakkar tekið þessari á-
kvörðun amerískra stjórnar-
valda með miklum fögnuði.
Það sýnist vilji flestra þjóða,
að Indo-China öðlist fullt þjóð-
frelsi innan vébanda franska lýð
veldisins.
Bæjarútgerðin
ætlar að byggja
fiskverkunarstöð
Bæjarútgerð Reykjavíkur hef-
ir nú á prjónunum áform um að
byggjá fiskverkunarstöð, í sam-
bandi við saltfiskframleiðslu.
Útgerðarráðið, sem hefir á
hendi yfirstjórn Bæjarútgerðar-
innar, hefir fyrir skömmu sam-
þykkt þessar fyrirætlanir. Þá
hefir bæjarráð samþykkt þessar
ráðagerðir og falið útgerðarráði
frekari framkvæmdir í málinu.
Mbl. 10. apríl
Bálaeign
Bandaríkjanna
Af 43,8 milljónum fjölskyldna
í Bandaríkjunum, eiga nú 24,5
milljónir heimila bifreið, það er
að segja, ef þannig væri jafnað.
Það er nokkru meira en einn bíll
á hverjar tvær fjölskyldur í land
inu. Talið er að um 2 milljónir
heimilia eigi fleiri en einn bíl. —
Bílaframleiðslan á fyrstu 10 mán
uðum ársins 1949, varð 5,359,000.
Geisitjón í Dakota,
Minnesota og Nebraska
af völdum óflæðis
Áminst ríki hafa ekki farið
varhluta af áflæði undanfarandi
daga fremur en Manitoba, er
sorfið hafa hart að almenningi
og orsakað geisilegt tjón; um
manntjón er ekki getið í Dakota
og Minnesota, en í Nebraska
höfðu átján menn drukknað, er
síðast fréttist.