Lögberg - 18.05.1950, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 18. maí, 1950.
3
Frá norrænu
Helsingfors í marzlok.
ÞEGAR ÞETTA er ritað hafa
listdómendur í Helsingfors ekki
ennþá skrifað í blöðin um álit
sitt á hinni miklu norrænu list-
sýningu. En nokkuð er hægt um
hana að vita með því að blaða í
sýningarskránni og tek ég því
eitt og annað af því, á meðan
listdómendurnir hafa ekki látið
til sín heyra.
Eins og kunnugt er, er Nor-
ræna listasambandið ungt að ár-
um. Það var sett á stofn í Stokk-
hólmi í nóvember 1945, og höfðu
Svíar þar forgöngu. Tilgangur-
inn er að efla samvinnu og kynni
meðal listamanna um öll Norður
lönd, en samband þeirra hefir
verið mjög í molum hingað til.
Og eitt af aðalverkefnum sam-
bandsins var að koma á fót list-
sýningum í höfuðborgum land-
anna og hafa nú þessar sýningar
verið haldnar í öllum höfuð-
borgunum. í Osló 1946, í Stokk-
hólmi 1947, Reykjavík 1948,
Kaupmanahöfn 1949 og sýningin
í Helsingfors er hin síðasta.
Stjórn finsku deildarinnar
kemst að orði á þessa leið í sýn-
ingarskránni:
„Það er okkur sérstök ánægja
Finnum, að taka á móti listaverk
um frá öllum Norðurlöndunum,
er unnin hafa verið af listamönn
um á öllum aldri og með mis-
munandi skoðanir. Við sjáum
hér viðleitni til þess, að finna
hinn sérstaka norræna blæ í ó-
samkynja list samtíðarinnar“.
Frá Danmörku eru sýnd 39
málverk, 21 höggmynd, 9 kera-
mikverk og 40 grafiskar myndir.
í dönsku deildinni eru myndir
eftir tvo Færeyinga, sem eiga
þarna þrjú málverk og eina
höggmynd. Sennilega’ er þetta í
fyrsta skipti, sem færeyzk list
er til sýnis í Helsingfors og vek-
ur það að sjálfsögu sérstaka á-
nægju. Alls eru í dönsku deild-
listsýningunni
inni 109 listaverk og kemst full-
trúi dönsku sýningarinnar að
orði á þessa leið: — ,,Við Danir
höfum gert allt, sem í okkar
valdi stóð, til þess að fá eins tákn
ræna danska sýningu á þetta
listamót í Finnlandi og mögu-
legt er“.
Norsku fulltrúarnir komast að
orði á þessa leið: — „Frá hendi
Norðmanna hafa ekki verið tök
á að hafa á þessum sýningum
neitt af norskum málurum, sem
tilheyra Matisse-kynslóðinni,
nema hvað nokkrar myndir voru
frá þeim á Reykjavíkursýning-
unni. En öðru máli er að gegna
í ár, því hér eru myndir eftir
Jean Heiberg, Axel Revold, Hin-
rik Sörensen og Rudolph Tyge-
sen. Er það að sjálfsögðu mikill
vinningur fyrir norsku sýning-
una, að þessir fjórir málarar
taka þátt í henni. T. d. er mynd
Sörensens af Par Lagerkvist eitt
hið þróttmesta og ágætasta, sem
við eigum til í þessari myndlist-
argrein og eins hin mikla mynd
hans af Agnes Mowinkel, en
langmest kveður að þessari
mynd hans í öðrum salnum, þar
sem norska listin er“.
Alls eru í norsku deildinni 124
listaverk, 64 málverk, 32 högg-
myndir, 25 grafiskar myndir og
3 vefnaðir eftir listakonurnar
Hannah og Ryggen.
í mótsetningu við það sem
Danir segja, komast Svíar þann-
ig að orði í myndaskránni, að
ekki hafi verið mögulegt innan
ramma sýningarinnar, að koma
þar að því, sem tvímælalaust er
bezt í sænskri list, því til þess
er sýningin of lítil og sænsk list
of víðfeðm. Hægt hefði verið að
fá margar sýningardeildir jafn
góðar og þessi er af sænskri list.
Svíar hafa þarna 67 málverk,
27 höggmyndir, 37 grafiskar
myndir, gobelin veggteppi og
nokkrar mosaik myndir, alls 136
listaverk.
Sogsvirkjunin kostar um 150
•nillj. kr. með núv. verðlagi
Stjórn fyrirtækisins hefir fengið tilboð í byggingarvinnu og vélar.
Á FUNDI bæjarráðs þann 26.
marz s.l. var svohljóðandi tillaga
§erð til bæjarstjórnar:
„Bæjarstjórnin samþykkir fyr
ir sitt leyti að veita stjórn Sogs-
virkjunarinnar fullt umboð til
þess að gera hverskonar samn-
iuga um framkvæmdir við virkj-
un Írafoss-Kistufoss í Soginu.
Haupsamninga um nauðsynlegt
landrými (eða ákvörðun um
eignarnám, ef svo ber undir),
verksamninga um byggingar-
framkvæmdir, samninga um
haup á öllum vélum og tækjum
lil virkjunarinnar o. s. frv.
Umboðið nær ennfremur til
öflunar nauðsynlegs lánsfjár,
b- á m. til ákvarðana um útgáfu
hverskonar skuldabréfa, og yfir-
ieitt til hverskonar ráðstafana,
er leitt geti til þess, að fyrirhug-
a ð a r virkjunarframkvæmdir
' erði hafnar og þeim lokið svo
fljótt sem föng eru á.
Baejarstjórnin veitir þetta um-
hoð til hverskonar ákvarðana
Sogsvirkjunarstjórnarinnar, sem
hún samþykkir einróma. Ef á-
greiningur verður í stjórninni
um slíkár ákvarðanir, er 12. gr.
1 sameiningarsamningi 30. júlí
1949 tekur til, áskilur bæjar-
stjórnin sér rétt til að fá mál-
efnið til úrskurðar að sínu leyti“.
Hvernig kosinaðurinn skiptist.
Á bæjarstjórnarfundi í gær
skýrði borgarstjóri frá því, að
Sogsvirkjunarstjórnin h e f ð i
fengið tilboð í allt verkið. Er
það í þrennu lagi. 1. Tilboð í
byggingarvinnuna, þ. e. a. s. neð-
anjarðargöngin, sem á að grafa
°g neðanjarðarstöðina. 2. Túr-
bínurnar. 3. Rafalar og rafbún-
aður.
Þar sem föst tilboð liggja nú
fyrir í verkið, er hægt að gera
sér ljósari grein fyrir því en áð-
ur, hvað virkjun þessi muni
kosta. Hefir stjórn Sogsvirkjun-
arinnar haft þetta mál til með-
ferðar undanfarna mánuði, til
þess að hún gæti ákveðið hvaða
tilboði hún eigi að taka.
Samkvæmt tilboðunum hefir
verið gerð ný áætlun um stofn-
kostnað. En sú áætlun hefir
hækkað að mun við tvær gengis-
breytingar, sem orðið hafa síðan
í fyrrahaust.
Niðurstaðan er sú, að Sogs-
virkjunin kosti samtals 139,5
millj. króna.
Þessi kostnaður skiptist þann-
ig, að hinn innlendi kostnaður
verður 56 millj. kr., kostnaður,
sem greiðist í sterlingspundum
19,1 millj. kr. og kostnaður, sem
greiðist í dollurum 64,4 millj. kr.
Leiðir til fjáröflunar.
Um fjáröflun er það að segja,
að stjórn Sogsvirkjunarinnar
vonast eftir, að hægt sé að fá að
láni hjá Marshallstofnuninni það
fé, sem þarf til hins erlenda
kostnaðar. Bæjarsjóður Reykja-
víkur leggi fram 12 millj. króna
og ríkissjóður sömu upphæð.
Hefir bæjarsjóður á undanförn-
um tveim árum lagt fram IVi
milljón árlega og tillag hans í
ár verður 3 millj. króna. Fram-
lag ríkisins hefir ekki verið sam-
þykkt ennþá. En tvær fyrrver-
andi ríkisstjórnir hafa gefið fyr-
irheit um, að beita sér fyrir að
það framlag fengist.
Fé til hins innlenda kostnaðar,
að fáist að láni úr Mótvirðissjóði
Marshallframlaga.
Reyna mætti lánsútboð. En
möguleikar fyrir skuldabréfa-
sölu eru litlir um þessar mundir.
Tillaga bæjarráðs um að veita
Sogsvirkjuninni umrætt umboð
var samþykkt með samhljóða at-
kvæðum.
Mbl. 14. apríl.
í Helsingfors
Fyrir hönd finnskra lista-
manna segir deildarstjórn þeirra
að á árunum eftir 1940 hafi
finnsk list orðið fyrir bagalegri
einangrun. í myndum Finna á
hinum norrænu sýningunum
hafi mest kveðið að hlutrænum
landslags- og mannamyndum.
Stórar „kompostionir“ hafi verið
fáar og lítið borið á þeim. Finnsk
ir listamenn reyni að finna sjálfa
sig í straumköstum utanaðkom-
andi áhrifa, því þeim sé það
ljóst, að aðeins eftir þeirri leið
sé hægt að ná list, sem hafi sterk
an grundvöll í þjóðlífinu. Mynd-
höggvarar hafa farið sína eigin
leið. í finnskum höggmyndum
finna menn sterk persónuein-
kenni, einkum þegar höggvið er
í stein. Finnar sýna 105 listaverk,
50 málverk, 39 höggmyndir og
16 grafiskar myndir.
Frá íslandi eru 82 listaverk,
40 málverk, 17 höggmyndir, 19
grafiskar myndir, 4 teikningar
og tvær svartlistarmyndir.
Álit listdómaranna hefir sem
sagt ekki birst ennþá. En ís-
lenzku og norsku listaverkin
hrífa mig mest, svo sem „Kópar“
Finns Jónssonar, landslagsmynd
Jóhannesar Kjarval og „Þoka á
fjöllum", eftir Guðmund Ein-
arsson, en hún hefir verið seld,
„Síldarstúlkur“ Gunnlaugs Blön
dal og mynd Davíðs Kristjáns-
sonar, „Við álfaklöpp“, svo að
nokkrar séu nefndar. Auk mynd
ar Guðmundar Einarssonar hafa
selzt tvær myndir eftir Sigurð
Sigurðsson á sýningunni, sjálfs-
mynd hans og kyrralífsmynd.
M-L-H.
Mbl., 5. apríl.
ísland er honum hugleikið
Stutt samtal við William S. Key hershöfðingja
Business and Professional Cards
RÓM í marz: — „ísland verður
mér ávalt minnisstætt og oft
hugsa ég til fjölda margra vina
og kunningja, sem ég á þar. Von-
ast ég til að geta, áður en langt
um líður, komið í heimsókn aft-
ur til íslands“. Á þessa leið fór-
ust William S. Key hershöfð-
ingja orð, er ég hitti hann af
tilviljun í Rómaborg á dögun-
um. Key hershöfðingi var lengst
af yfirmaður Bandaríkjahersins
á Islandi í styrjöldinni. Hann
var síðar við herstjórn í Ung-
verjalandi. Hann hefir nú látið
af embætti sínu í hernum, og
einnig dregið sig að mestu í hlé
frá kaupsýslu. En hún var ann-
að aðalstarf hans í heimafylki
hans, Oklahoma. Hann er nú á-
samt konu sinni á ferðalagi um
Evrópu, til.að heimsækja yngri
son sinn og tengdadóttur. Sonur
hans er liðsforingi í ameríska
hernum í Þýzkalandi.
Spurl frétta frá íslandi.
Key hershöfðingi þurfti margs
að spyrja frá íslandi, er við
hittumst. Fyrst og fremst hvern-
ig þjóðinni vegnaði yfirleitt.
síðan barst talið að einstökum
mönnum, sem hann hafði kynst.
Þótti hershöfðingjanum sorglegt
að heyra, að séra Friðrik Hall-
grímsson væri látinn. — „Þessi
elskulegi og virðulegi kennimað-
ur“, eins og hann komst svo rétti
lega að orði.
Frúin sagðist hafa heyrt svo
mikið um Island og íslendinga
frá manni sínum, að hún hefði
fengið mikinn áhuga fyrir landi
og þjóð. Sér fyndist, sem hún
þekkti marga á íslandi, þótt hún
hefði fæsta þeirra séð, eða kynst
af eigin raun. En það væri vegna
þess hve maðurinn sinn talaði
oft um ísland og íslenzka vini
sína.
Endurfundir í New York.
Skömmu áður en Key hjónin
fóru frá Bandaríkjunum til Ev-
rópu, um síðustu mánaðamót,
komu allmargir amerískir her-
menn saman til endurfunda í
New York, í fyrsta sinn eftir
styrjöldina. Voru þar nokkur
hundruð manna saman komnir.
Meðal þeirra voru margir íslend
ingar, sem búsettir eru í Ame-
ríku.
Thor Thors, sendiherra, kom
á fundinn og hélt þar ræðu, «em
vel var tekið og áheyrendunum
fannst mikið til um.
„Þessir endurfundir glöddu
mig mikið“, segir Key hershöfð-
ingi. „Þar var tækifæri til að
rifja upp margar góðar endur-
minningar frá Islandsdvölinni".
„Opið hús" fyrir íslendinga.
„Því miður eru tækifærin
ekki mörg til að hitta íslendinga
í Oklahoma eða heyra fréttir frá
Islandi", segir Key. „En ég set
mig aldrei úr færi til að hitta ís-
lending þar“.
Mörgum er kunnugt um hug
Key-hjónanna til Islands og ís-
lendinga. Ég minnist- sögu, sem
vinur minn sagði mér í fyrra.
Hann var á ferðalagi í Glasgow
í Skotlandi og beið eftir brott-
farartíma flugvélar. Settist hann
niður við borð í biðsal. Vildi þá
svo til, að þar settist annar mað-
ur, honum ókunnur. Tóku þeir
tal saman, íslendingurinn og að-
komumaður. Kom þá í ljós að
þetta var Bandaríkjamaður frá
Oklahoma á leið til Norðurlanda.
„Svo þér eruð Islendingur?"
sagði hann. „Þá er ég með
kveðju til yðar frá Key hers-
höfðingja, sem er góður vinur
minn. Þegar hann frétti, að ég
væri á leið til Norðurlanda,
sagði hann við mig:
„Það getur verið að þú rekist
á íslending, og ef svo fer, þá
berðu honum kveðju mína og
bið þú hann að bera hana til
vina minna á íslandi“.
Kveðjur til íslenzkra vina. —
Key hershöfðingi bað mig einn
ig að bera kveðju heim til fjölda
margra vina hans, sem hann
nafngreindi. Veit ég ekki hvern-
ig verður um efndir að skila
þeim öllum, nema að það sé gert
hér með. Kveðjurnar geta allir
tekið til sín, sem kynntust hers-
höfðingjanum á íslandi.
Það var ótrúlegur aragrúi ís-
lenzkra nafna, sem hann taldi
upp og spurði um líðan og gengi
hvers eins.
„Þótt ég gæti ekki látið verða
af því, að koma til íslands í þess-
ari Evrópuför, þá hefi ég í
hyggju að koma þangað ein-
hvern tíma.
„Það er eitthvað seiðmagn
yfir Islandi og íslenzku þjóðinni,
sem maður gleymir aldrei“,
sagði Mr. Key að lokum. — í. G.
Mbl. 15. apríl
„St-íganda" bjargað
fró sfrandi
Vélskipið Stígandi frá Ólafs-
firði varð fyrir því óhappi í gær,
að vél þess bilaði og munaði
minstu, að skipið ræki stjórn-
laust upp á sker..
Þetta gerðist skamt norður af
Skagatá, en þar mun Stígandi
hafa verið að veiðum. — Vindur
var nokkur af norðri eða norð-
austri og rak bátinn í áttina að
landi. Var einkum talin hætta á
að hann bæri upp á svonefnt
Skallarif. Skipverjum tókst að
stýra skipinu fram hjá því, á
síðustu stundu, með seglaútbún-
aði skipsins.
Slysavarnafélagið bað nær-
stödd skip að fara Stíganda til
aðstoðar og um kl. 1 var vélskip-
ið Stjarnan frá Akureyri komin
Stíganda til hjálpar. — Mun
hann þá hafa verið kominn mjög
nærri landi.
Að öðru leyti hefir allt verið
tíðindalaust af sjónum nú und-
anfarna daga, enda bezta veður
flesta þeirra.
Mbl., 12. apríl
SELKIRK METAL PR0DUCTS LTD.
Reykháfar, öruggasta eldsvörn,
og ávalt hreinir. Hitaeiningar-
rör, ný uppfynding. Sparar eldi-
vi8. heldur hita frá aS rjúka út
með reyknum — Skrifið símið til
KELLY SVBINSSON
187 Sutherland Ave., Winnipeo
Simi 64 358
S. O. BJERRING
Canadian Stamp Co.
RUBBER & METAL STAMPS
NOTARY & CORPORATE SEALS
CELLULOID BUTTONS
324 Smilh St. Winnipeg
Phone 924 624
/JWMHBéX Also
^ÍKSTiÍ 123 TENTH ST.
1 JEWELLERS BRANDON
447 Portage Ave, Ph, 926 885
Offire Ph, 925 668
Res, 404 319
NORMAN S. BERGMAN, B.A., LL.B.
Barrister, Sollcltor, etc.
411 Childs Bldg,
WINNIPEG CANADA
Phone 21 101
ESTIMATES
FREE
J. M. ING1MUNDS0N
Asphalt Roofs and Insulated
Siding — Repairs
632 Simcoe St. Winnipeg, Man
DR. A. V. JOHNSON
Dentiat
506 SOMERSBT BUILDING
Telephone 97 932
Home Telephone 202 398
Talslmi 925 826 Heimilis 404 630
DR. K. J. AUSTMANN
SérfrœOingur í auona, eyrna, nef
oo kverka sjúkdómum.
209 Medical Arts Bldg.
Stofutimi: 2.00 til 5.00 e. h
DR. ROBERT BLACK
SérfræOinour i augna, eyrna.
nef oo hrílssiúkdómum.
401 MEDICAL ARTS BLDG
Graham and Kennedy St.
Skrlfstofuslml 923 861
Heimasíml 403 794
EYOLFSON'S DRUG
PARK RIVER, N. DAK.
islenzkur lyfsali
Fólk getpr pantaS meBul og
annaS með pöstl.
’ Fljðt afgreiðsla
GUNDRY PYMORE
Limited
British Quality Fish Netting
68 VICTORIA ST„ WINNIPKG
Phone 92 8211
Uanayer T. R. THORVALDSON
Tour patronage will be appreclated
G. F. Jonasson, Pres. & Mac. Dir.
Keystone Fisheries
Limited
404 SCOTT BLK, Slml 925 227
Wholesale Distributors of
FRESH AND FROZEN FISH
Dr. P. H. T. Thorlakson
WINNIPEG CLINIC
St. Mary's and Vaughan, Wpg.
Phone 926 441
Phone 927 025
H. J. H. Palmason, C.A.
H. í. PALMASON * CO.
Chartered Accountanta
605 Confederation Llfe Bldg.
Wlnnipeg Manitoba
PARKER, PARKER
& KRISTJANSSON
Barrisiers - Soliciiors
Ben C. Parker, K.C.
B Stuart Parker, A. F. Kristjansson
500 Canadian Bank of Commerce
Chambers
Winnipeg, Man. Phone 923 561
JOHN A. HILLSMAN,
M.D., Ch. M.
332 Medical Arts. Bldg
Oí FICE 929 349 Home 403 288
Phone 724 944
Dr. S. J. Jóhannesson
8UITE 6 — 652 HOME ST,
Viðtalstími 3—5 eftir húdegl
DR. E. JOHNSON
304 EVELINE STREET
Selkirk. Man.
Offlce hra. 2.30—6 p.m.
Phones: Offlce 26 — Ree. 230
iffice Pnone
924 762
Res Phone
726 115
Dr. L. A. Sigurdson
528 MEDtCAL ARTS BLDO.
Office Hours:^4 p.m.—6 p.m
and by appointment
DR. H. W. TWEED
Tanulæknir
508 TORONTO GEN. TRUSTS
BUILDING
Cor. Portage Ave og Smlth 8t
Phone 926 952 WINNIPEO
Cars Bought and Sold
SQUARE DEAL
MOTOR SALES
"The Working Man’s Friend"
DL. 111/1 297 Princbss Strret
rn. 40404 Half Block N. Logan
SARGENT TAXI
Phone 722 401
FOR QUICK RELIABLE
SERVICE
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG WPG.
Fasteignasalar. Leigja hús. Ot-
vega peningalán og eldsábyrgð.
bifreiðaábyrgð. o. ■. frv.
Phone 927 538
Andrews, Andrews,
Thorvaldson and
Eggertson
LögfrŒÓinoar
209BANK OF NOVA SCOTIA BQ.
Portage og Garry St.
Phone 928 291
CANADIAN FISH
PRODUCERS, LTD.
J. R. FAOE, Managing Dlrector
Wholesale Distributors of Frasb
and Frozen Flsh.
311 CHAMBERS STREET
Offlce Ph. 26 328 Res. Ph. 73 917
A. S. B A R D A L
848 SHERBROOK STREET
Selur ltkkistur og annast um Ot-
farir. Allur útbúnaður sá bezti.
Ennfremur selur hann allskonar
minnisvarða og legsteina.
Skrifstotu talsiml 27 324
Heimllls talsíml 26 444
Phone 23 996 761 Notre Dame Ave.
Just West of New Matemity Hospital
Nell's Flower Shop
Wedding Bouquets, Cut Flowers
Funeral Designs, Corsages
Bedding Plants
Nell Johnson Ruth Rowland
27 482 88 790