Lögberg - 04.01.1951, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 4 JANÚAR, 1951
NÓTT
OG
MORGUN
Eftir LYTTON LÁVARÐ
J. J. BtLDFELL, þýddi
Frú Morton þótti máske vænt um hann
upp á sína eigin vísu, því að þó að hún
væri ekki hjartaþlý, þá getur allmikið af vel-
vilja dulist undir tilfinningaleysinu. Hin virð-
ingarverða frú var klædd í sinn skrautlegasta
búning. Hún átti yfir að ráða réttlátum metn-
aði, sem sýndi verðlaun þau, er kvenlegum
dygðum fylgja. Leghom hattur hennar var
skreyttur blómum (sérstök tegund stráhatta) í
grænni silki-yíirhöfn með fjórum fellingum,
eins og sagt var að við hefði átt á þeirri tíð.
Hún hafði einnig yfir sér fallegt svart sjal
ákaflega þykkt með breiðri rönd í, þó að svell-
andi hiti væri, smekklega hálsnælu með gulum
tópas-steini í, sem glitraði á brjósti hennar.
Stór gylltur höggormur starði frá mittisbandi
sem hún hafði um sig, hárið, eða réttara sagt
höfuðið á henni að framan var krossfest með
snúnum hárlokkum, sem féllu fast að höfðinu,
og fæturnar með mjög þröngum skóm hálf-
reimuðum sem leðurlyktin var ekki enn farin
úr. Þessi síðasta eldraun, því it faut souffrir
pour étre bell, (það er óhjákvæmilegt fyrir
kvenfólk að þola óþægindi, til að geta fylgt
tízkunni) sem að sýrði enn meir hina vanalegu
skapgerðarbeiskju frú Morton. Hin geðþekkasta
skapgerð er fullreynd þegar að skórnir kreppa
og frú Morton var ein þeirra, sem alltaf höfðu
frostsárar fætur á veturna, en líkþorn á sumrin.
„Svo þú segir að systir þín sé falleg?“
„Var falleg, frú M. — var falleg. Fólk
breytist11.
„Slæm samvizka, hr. Morton, er . . . .“
„Geturðu ekki gengið ofurlítið hraðara, góða
mín?“
„Ef að þú hefðir líkþornin, sem að ég hefi,
hr. Morton, þá mundir þú ekki tala þannig!“
Elskendurnir þögnuðu, og var sú þögn að-
eins rofin þegar að þau sögðu: „Sæll“, eða
„góðan daginn!“ er þau mættu einhyerjum á
götunni sem þau þektu. Og þetta hélzt unz þau
komu í gistihúsið.
„Við skulum flýta okkur upp á loft“, sagði
frú Morton.
Gestgjafahúsið, þar sem allt lék á skjálfi
kveldið áður, var nú þögult eins og gröfin.
Gluggahlerunum lokað að mestu til að halda
sólinni úti. — Enginn í vínsöluherberginu —
reykjartóbakslykt í ganginum — aldraður leti-
legur hundur sat við stigann og var að glefsa
eftir flugum. Hjónunum þótti vænt um að
enginn skyldi sjá þau og læddust eftir gang-
inum og upp á loft og að dyrunum á herberg-
inu, sem að Katrín var í.
Katrín sat á legubekknum og Sydney litli
stóð hjá henni — klæddur eins og frú Roger
Morton, í sín beztu föt. Hann hafði enn ekki
hugmynd um breytinguna, sem. ákveðin var á
kjörum hans, og var glaður yfir að sjá þessa
nýju kunningja, eins og börn sem mikið er
látið með vanalega eru.
„Konan mín — Katrín“, sagði hr. Morton.
Katrín reis vonglöð á fæiur og horfði á hið
hörkulega andlit mágkonu sinnar. Hún lét ekki
bera á óhug þeim sem kom í hug henni þegar
að hún sá hana, rétti fram báðar hendurnar,
ekki frekar til að fagna henni, en til blíðkunar
máli sínu.
Frú Morton setti á sig reginssvip og hneigði
sig, sem var vottur meðfæddrar siðmenningar,
sem hin tígulega framkoma Katrínar knúði
fram og var allt annað en Katrín hafði búist
við að mæta — hún hneigði sig og tók í hend-
ina á henni. „Þetta er sonur minn“, og leit und-
an. Sydney kom til þessa verndara síns sem
átti að verða og frú Morton muldraði:
„Komdu hérna góði minn! Hann er fallegur
drengur!“
„Eins fallegt barn og að ég hefi nokkurn
tíma séð!“ sagði hr. Morton innilega um leið
og hann tók Sydney og setti hann á kné sér
ag strauk um hárið á honum.
Þetta mislíkgði frú Roger Morton, en hún
settist niður og sagði: „Það er ákaflega heitt“.
„Farðu nú til konunnar, drengur minn“,
sagði hr. Morton. „Er hún ekki ljómandi falleg
kona?“
Sydney, sem var allra barna bezt siðaður,
fór rakleitt til frú Morton eins og að honum
var sagt. Frú Morton komst í hálfgerð vand-
ræði. Sumu fólki er þannig farið, að börn ann-
að hvort ryðja allri andúð úr vegi, eða auka
hana tífalt. Frú Morton lét sig samt sem áður
hafa það og sagði: „Ég á dreng heima, sem
er á aldur við þig“.
„Áttu?“ spurði Katrín og settist hjá tengda-
systir sinni, — „bróðir minn hefir sagt þér allt?“
„Já, frú“.
„Og ég verð hér í bænum einhvers staðar —
og get íengið að sjá hann við og við?“
Frú Roger Morton leit til manns síns —
maður hennar leit til dyranna — og Katrín
leit íraman í þau á víxl.
„Herra Morton skýrir þetta fyrir þér frú“,
sagði frú Morton.
„Já, mín kæra Katrín. Ég er hræddur um,
að það sé ekki hægt“, sagði hr. Morton, serrí
þegar að hann þurfti með, gat verið ákveðinn.
„Þú skilur, að það sem er liðið, er liðið, og það
getur ekki leitt til neins góðs að fara að hreyfa
við því. En það eru margir hér í bænum, sem
muna eftir þér“.
„Það sér mig enginn — enginn, nema þið
og Sydney“.
„Það er óumflýjanlegt, að það komist upp;
heldurðu það ekki, frú Morton?“
„Áreiðanlega. I sannleika sagt frú, þá er það
af og frá. Herra Morton er svo framúrskarandi
virðingarverður og nágranna hans veita at-
höfnum hans svo nána eftirtekt, og svo, ef
kosningar fara fram í haust, þú sérð frú, hann
á svo stórkostlegt ítak hér í plássinu, og er
opinber starfsmaður“.
„Það er hvorki hér né þar“, sagði hr. Mor-
ton. „En ég segi Katrín: „Getur drengurinn
þinn farið inn í hitt herbergið í nokkrar mín-
útur! Margrét, segjum að þú takir hann og
sjáir hvort að þig getið ekki orðið vinir“.
Frú Roger Morton varð dauðfegin að losna
við að skýra málið, sem hún þó hafði ásett sér
að gjöra með rausn og skörungsskap, tók í
hendina á drengnum og fór með hann út um
dyr, sem voru á svefnherberginu og skildi
systkinin ein eftir.
Herra Morton byrjaði með meiri nærgætni
og smekkvísi heldur en vonast mátti eftir að
draga úr sárustu skilnaðarbroddunum. Hann
benti á hvað bezt væri fyrir drenginn. Að
drengir væru vanalega ósvífnir í stöðu sinni
hvor til annars. Hann hefði jafnvel séð það ráð
vænst, að segja hr. Plaskwith að Philip væri
fjarskyldur sér, og hann bað Katrínu að stuðla
að því, að Philip tæki það til greina fram-
vegis. En að því er Sydney snertir, þá yrði
hann fyr eða síðar að gánga á dagskóla og
hafa félaga sem væru honum jafn gamlir — ef
að uppruni hans væri kunnur, þá mundi það
verða til skapraunar fyrir hann — það væri
miklu betra og líka svo þægilegt að ala hann
upp sem lögborinn son einhverra fjarskyldra
ættmanna þeirra. —
„Og“, stundi veslings Katrín upp, „þegar að
ég er dauð, á hann aldrei að vita, að ég var
móðir hans?“
Angistin í orðum móðurinnar gekk áheyr-
andanum í hjartastað. Þau læstu sig í gegnum
vanans viðjar, sem lagt höfðu bönd sín á til-
finningar hans og háttu. Hann faðmaði Katrínu
að sér og sagði:
„Jú, systir mín — vesalings systir mín —
hann skal fá að vita það, þegar að hann er orð-
inn nógu gamall til að skilja þetta og getur
sjálíur varðveitt leyndarmál sitt. Hann skal líka
fá að vita hvað okkur þótti einu sinni mikið
varið í þig og hvað okkur þótti vænt um þig,
hve ung að þú varst, lofuð og freistað; hvernig
að þú varst dregin á tálar, því ég veii, að það
var gjört — svo sannarlega veit ég það. — Ég
veit að það var ekki þín sök. Hann skal og
fá að vita, hve innilega að þér þótti vænt um
hann, og að' þú fórnaðir hans vegna þeirri
hugarfró, að fá að vera nálægt honum. Hann
skal fá að vita allt — allt!“
„Bróðir minn — bróðir minn. Ég afsala mér
honum. — Ég er ánægð. Guð blessi þig. Ég
skal fara — fara undir eins. Ég veit nú, að
þú munt annast hann“.
„Og þú sérð“, hélt Morton áfram, settist á
stólinn og strauk augun. „Það er betra okkar á
milli sagt, að frú Morton fái sínu framgent
hvað þetta snertir — hún er allra bezta kona,
en það er vissara að ergja hana ekki mikið.
Þú getur nú komið inn, frú Morton“.
Frú Morton og Sydney komu inn í her-
bergið til þeirra.
„Við höfum ráðið fram úr öllu“, sagði hr.
Morton.
„Hvenær getur hann komið?“
„Ekki í dag“, sagði frú Roger Morton; „þú
skilur frú, að við verðum að útbúa rúmið hans
og viðra vel rúmfötin. Ég er ákaflega vandlát“.
„Já, sjálfsagt. Á hann að sofa einn — fyrir-
gefðu“.
„Hann skal hafa herbergi einn“, sagði hr.
Morton. „Er ekki það góða mín? Næst við her-
bergið hennar Mörtu. Marta er stofuþernan
okkar —'mjög geðgóð og barngóð stúlka“.
Frú Roger Morton stóð hugsi dálitla stund
og sagði svo: „Já, hann getur haft það her-
bergi“.
„Hver getur haft það herbergi?“ spurði
Sydney sakleysislega.
„Þú, kæri vinur“, svaraði hr. Morton.
„En hvar á mamma að sofa? Ég verð að
sofa nærri mömmu“.
„Mamma ætlar að fara í burtu“, sagði Katrín
alvarlega og í ákveðnum róm, sem enginn nema
sá, sem viðkvæmt eyra hafði, hefði getað heyrt
örvæntingarhreiminn í — „ætlar í burtu fyrir
tíma, en þessi maður og þessi kona verða —
verða ósköp góð við þig“.
„Við skulum gera okkar bezta, frú“, sagði
frú Morton.
Um leið og frú Morton sagði þetta varð
Sydney allt í einu ljóst hvað til stæði — hann
rak upp skerandi hljóð, sleit sig frá frú Morton,
hljóp til móður sinnar og hjúfraði sig upp að
brjósti hennar og grét beisklega.
„Ég held, að hann sé skemmdur af eftirlæti“,
hvíslaði frú Roger Morton. „Ég held, við þurf-
um ekki að vera hér lengur. — Það lítur grun-
samlega út. Góðan morgun, frú. Við verðum
tilbúin á morgun“.
„Vertu sæl, Katrín“, sagði hr. Morton, og
bætti við á meðan að hann kysti hana: „Hertu
upp hugann, ég skal koma aftur og vera hjá
þér í kvöld“.
Það var kveldið eftir að samtalið, sem að
framan er greint átti sér stað. Sydney var kom-
inn á nýja heimilið; það höfðu allir verið góðir
við hann. Herra Morton, börnin og Marta stofu-
þernan. Frú Roger Morton hafði gefið honum
væna brauðsneið með berjasultu ofan á, en
hann hafði verið daufur og þögull og eins og
hundur í ókunnugu plássi, vildi hann ekkert
eta. Sorgin skar litla hjartað, augun flutu í
tárum og hann var alltaf að líta á hurðina. En
hann hélt sorg sinni og hryggð í skefjum um-
fram allar vonir. Einstæðingsskapur drengsins
á meðal ókunnugra ógnaði honum og hryllti
hann. En þegar að Martha háttaði hann og
hann kraup við rúm sitt til að lesa bænir sínar
og kom að orðunum: „Guð blessi elsku mömmu
mína, og geri mig að góðum dreng“, brast hann
í beiskan grát, eins og hjartað litla ætlaði alveg
að springa, svo sáran, að Martha varð ótta-
slegin. En hún var vön að fást við börn og
tók drenginn í faðm sér, talaði við hann, taldi
um fyrir honum og reyndi á allan hátt, að sefa
ekka hans og grát, sagði honum frá mörgu,
sem hann mundi hafa gaman af að gjöra og
af fallegum leikföngum, sem hann ætti að fá,
og að síðustu þagnaði hann, og þó máske ekki
sannfærður, lét aftur augun, lauguð tárum og
sofnaði.
Það hafði verið ákveðið að Katrín skyldi
fara burt úr bænum og heim til sín með
póstvagninum þá Seint um kveldið, eða klukk-
an tólf. Klukkan var nú eftir ellefu. Frú Mor-
ton var farin til svefnherbergis síns, og maður
hennar samkvæmt venju, var eftir niðri í dag-
stofunni og reykti vindil sinn og drakk síðasta
glasið af brennivíni og vatni. Hann hafði hént
frá sér endanum af vindli sínaum, stóð upp
og var að draga upp úr sitt, þegar að hann
heyrði að drepið var hægt á gluggann hjá
honum. Hann stóð þegjandi og skelkaður, því
að glugginn vissi út að bakgötunni, sem var
dimm og fáfarin að nóttu til, og dagurinn hafði
verið heitur svo að járnhlerunum hafði ekki
verið lokað; það var aftur klappað á gluggann,
og hann heyrði lága rödd. Hann leit á járn-
skörunginn og færði sig hljóðlega að glugg-
anum og leit út.
„Hver er úti?“
„Það er ég — það er Katrín! Ég get ekki
farið án þess a^ sjá drenginn minn. — Ég verð
að sjá hann einu sinni enn!“
„Kæra systir. Það er búið að loka — það er
ómögulegt. Guð hjálpi mér, ef að frú Morton
skyldi heyra til þín!“
„Ég hefi verið að ganga fram og aftur fyrir
utan þennan glugga í fleiri klukkutíma — og
ég hefi beðiðið þar til að allt var komið í kyrrð
í húsi þínu, þangað til að enginn, ekki einu
sinni aumasti þénari þinn, þarf að sjá móðurina
stelast til að líta á rúm drengsins síns. Bróðir
minn, í nafni látinnar móður okkar, krefst ég,
að þú leyfir mér að fá að sjá drenginn minn í
síðasta sinni!“
Þegar Katrín sagði þetta, þar sem hún stóð
einmana á götunni umkringd dimmunni að
neðan, en Guði og stjörnunum að ofan, um-
vafin tign og valdi, sem ógnaði bróður hennar.
Þó hún væri nærri honum þá var andlitsmynd
hennar ekki mjög greinileg, en myndugleiki
hennar þar sem að hún stóð með hendina upp-
rétta — sjáanlega holdgrönn, en skipandi mynd-
ugleika, sem næturskugginn gerði enn áhrifa-
meiri.
„Komu að dyrunum, Katrín“, sagði hr. Mor-
ton eftir dálitla þögn. „Ég skal hleypa þér inn“.
Hann lokaði glugganum og læddist til dyr-
anna, opnaði þær og hleypti gestinum inn.
Hann bað hana að fylgja-sér eftir, hélt hend-
inni fyrir ljósið sem hann hélt á og fór varlega
upp stigann og Katrín á eftir honum.
Þau komust fram hjá herberginu, sem að
kona hans var í og var að vanda að lesa pistil
í einhverri guðsorðabók, áður en að hún batt
á sig næturskýluna og. lagðist til svefns. Þau
héldu áfram upp stigann og að herberginu, sem
að Sydney svaf í; hr. Morton opnaði dyrnar
varlega og stóð í dyrunum og hélt ljósinu þann-
ig að það vekti ekki drenginn, þó að það lýsti
Katrínu að rúmihans. Herbergið sem hann
svaf í var lítið, en sérstaklega vel hreint; því
hreinlætið var ein af höfuðdygðum frú Rogers
Mortons. Móðirin dró með skjálfandi hendi
hvítu tjöldin, sem voru fyrir framan rúmið til
hliðar og hélt niðri grátekkanum og horfði á
andlit sonar síns, sem í svefnró sinni sneri að
henni. Hún horfði á það í dálitla stund í átakan-
iegri þögn; hver getur sagt hvaða hugsanir,
hvaða bænir liðu í gegnum huga hennar í þeirri
þögn! Svo beygði hún sig ofan að honum og
kysti með fölum og titrandi vörum á litlu hend-
ina, sem hann hafði rétt frá sér undan rúmföt-
unum og höfuð hans hvíldi á. Svo sneri hún sér
að bróður sínum með þegjandi ósk í augum, tók
hring af fingri sér, hring, sem hún hafði aldrei
fyr tekið af hendi sér, hringinn, sem Philip Beau
fort hafði látið á hönd henni daginn eftir að
Sydney fæddist. „Láttu hann bera þennan
hring um háls sér“, svo þagnaði hún, því að
hún óttaðist að hún mundi fara að gráta og
máske vekja drenginn. Með þessari gjöf fanst
henni að hún væri að ákalla anda föðursins
til þess að vaka yfir föðurleysingjanum vina-
lausa, og svo tók hún höndunum saman, eins og
við gjörum stundum í angist og kvíða. Hún
sneri sér við og fór út úr herberginu, ofan
stigann cg út á götuna og tautaði fyrir munni
sér við bróður sinn: „Ég er nú ánægð; friður
sé með þessu húsi!“ Áður en hann gat svarað,
var hún horfin.
IX. Kapíluli.
Það var um það leyti árs þegar að þeir,
sem líta á yfirborð félagslífsins í Lundúna-
borg, sjá hina glæsilegustu hlið þess, þegar
sölubúðir borgarinnar sýna sínar glæsilegustu
vörur og verzlunin stendur í mestum blóma;
þegar um götur borgarinnar streymir og glitr-
ar þrong, sem tölu verður ekki komið á, af
lötu og metnaðarsjúku fólki, þegar æðri stéttin
eyðir og miðstéttin græðir. Þegar danssalur-
inn er markaðs pláss íegurðarinnar, klúbbarnir
skólar hneykslanna, þegar fjandinn gín við
bráð sinni, söngleikarar og fiðluleikarar —
skepnur sem gullhneigðin hefir ungað út, eins
og þegar flugur fljúga frá mykjuhaug og suða,
sveima og fitna á holdi alþýðunnar. í sérkenni-
legri merkingu, það var samkvæmis tímabil
Lundúnaborgar. („The Lodon season“). Og á-
nægjulegt þegar allt er tekið til greina, ánægju-
legra en önnur tímabil ársins, jafnvel fyrir þá,
sem ógæfusamastir eru, er það tímabil þegar
hitinn og ólgan er sem mest. Það er ekki tíma-
bil heimskingjanna og'skuldaþrjótarnir smjúga
í gegn, öruggari en endranær. Veðrið er heitt
og förumennirnir sofa ókaldir undir súlna-
göngunum í tunglsljósinu, betlarnir hrósa happi
og þjófarnir fagna — því að ávextir sýrðrar
menningar — menningar, sem nær til allra.
Og út frá þessari siðspillingu skreið ljótleikinn
til þess að baka sig í sólskini almennings —
hugsanir og hlutir sem híma og hverfa undir
eins og haustvindarnir næða um borgina.
Það er tíð skemtana og ánægju, erfingjanna
og fegurðarinnar, stjórnmálamannanna, lög-
fræðinganna og mæðranna semeiga gjafvaxta
dætur; fyrir listmálarann, sem, hefir lokið við
að mála fyrstu mynd sína, og fyrir skáldið, sem
er nýbúið að gefa út fyrstu ljóðabókina sína.
Það er líka tíð skemtana fyrir manninn, sem
hefir lokið sveinsprófi, en hímir hungraður, og
fyrir manninn tötrum-klædda, sem allir hafa
snúið baki við, og sem hvetur sporið vonglaður
á eftir herramanninum í von um einn skilding,
en sem segir honum, þegar að hann nær hon-
um að fara norður og niður. Það er tíð skemt-
ana fyrir vændiskonuna máluðu í rauða kjóln-
um og fyrir grettu og úttauguðu konuna, sem
hangir við dyrnar á vínkránni til þess að kaupa
til baka æskudrauma sína í ómegins-veigum
bikarsins. Það er skemtun í fegurð, eins og
skemtanaglaumur stórborga ávalt er skemti-
legur — fyrir glæpsamlegt athæfi, eins og
sakleysi, fyrir fátæktina eins og auðinn. Og
örlög allra leika á þræði hvort heldur að þeir
eru á leiðinni til himna eða til helvítis.
Arthur Beaufort erfingi Beauford-eignanna
var heima hjá föður sínum. Hann var nýkom-
inn frá Oxford, þar sem honum hafði lærst,
að mentunin tekur ekki fram höfðingja land-
setu: Eftir að hin nýja framtíðar aðstaða hans
varð honum ljós, þá breyttist hann mjög. I
eðli sínu var hann námfús og varfærinn, og
hefði að líkindum haldið áfram á þeirri braut,
ef aðstaða hans hefði ekki breyzt við fráfall
föðurbróður hans, og hefði þá máske orðið
vinnugefinn og viðurkendur maður. En þó að
hann væri gæddur góðum hæfileikum, þá skorti
hann hinn sívakandi framsóknaranda, sem ein-
kennir afbrigðagáfur — sem oft eru ekki aðeins
vegsemd, heldur og ógæfa. Auðurinn stakk fram
sókn hans svefnþorn svo að segja undir eins.
Hann var hverjum manni veglyndari, og dá-
lítið reikandi í ráði sínu, hann féll inn á sið-
venjur annara auðmanna sona, sem á hans aldri
voru og með honum voru á skólanurn. Hann
varð alveg eins og þeir, hugsunarlaus um nám
sitt, eyðslusamur og gaf sig á vald skemtana-
fýsninni. Þessi breyting, þó hún máske hefði
óhagstæð áhrif á hann andlega, þroskaði hún
hann líkamlega. Það var breyting, sem hlaut
að njóta náðar á meðal kvenfólksins, og einkum
og sér í lagi hjá móður hans. Lafði Beaufort
var aðalborin, og þegar Robert Beaufort giftist
henni hafði hann vonast eftir að njóta trausts
frá ættmennum hennar, en stjórnarbreyting,
sem varð eftir að hann giftist, kom í veg fyrir
þá von, því öllum skyldmennum hennar, sem
í stjórninni voru, var vikið frá embættum.