Lögberg - 21.06.1951, Page 7

LÖGBERG. FIMTUDAGINN 21. JÚNÍ, 1951
7
Ellefu ár í Sovíet fangabúðum
Framhald af bls. 2
Þræla af baki brotnu, þjást
heilu hungri, þræla og frjósa.
Flýttu þér nú! Hipjaðu þig!
Hafðu nú hraðann á!
Heimleiðin.
örsmáar dökkar verur skriðu
upp á við eftir nærri lóðréttum
járnstiganum á skipshliðinni.
Hrædd og hikandi feta ég mig
afram upp þessar þröngu tröpp-
ur.
Hugsaðu þér að þú sért að
ferðast samkvæmt fyrirskipun-
um frá Moskvu! Hvert skal
halda? Engar upplýsingar gefn-
ar. Hvers vegna ekki? Ekkert
svar. Var ég nú á Jeið til frelsis,
eftir alt saman? En verðirnir
yfirgefa ekki litla hópinn okkar
eitt augnablik. Loksins vorum
við reknar niður í lestarrúm
sjcipsins.
Hér var reglulegur kvala-
staður, þar sem menn börðust
um einn vatnsdropa. Mér varð
litið á öskugrá andlit karlmann-
anna, sem voru lokaðir inni í
þessari kitru sem okkur var af-
mörkuð. Þeir voru sjóveikir og
köstuðu upp af legupallinum of-
an á gólfið, eða sátu til skiptis
á skörðóttri vatnsfötu, þar sem
þeir urðu að svara kalli náttúr-
unnar, í viðurvist okkar, tveggja
kvenna, sem vorum lokaðar inni
með þeim.
Mér varð starsýnt á þá þar
sem þeir lágu hver fyrir ofan
annan og hver ofan á öðrum.
Á höndum sumra voru aðeins
stubbar, frostið hafði séð fyrir
fingrunum, og fætur þeirra voru
hlaðnir sárum. Þar var unglings-
piltur með beinagrindarnef í lif-
andi andliti; alt hold hafði frosið
af nefinu, og síðan fallið burt.
Leir störðu ástríðufullum aug-
um á okkur konurnar; þeir
höfðu ekki séð konu í sjö ár.
Á nóttunum nauðguðu þeir
annari konunni til skiftis, án
hinnar minstu blygðunar,
breiddu aðeins yfir sig ábreiðu-
ræfil, en hinir horfðu á, gráðug-
um augum. Ég var hin konan;
ág hnipraði mig saman í sæti
mínu, en gat ekki sofið fyrir
ótta, bárðist á hæl og hnakka til
að verja mig fyrir þessum kvik-
indum, og lýsti andstygð minni
á þeim.
Feriðin til frelsis! Við komum
til Bukhta Nakhodka, dagleið
fyrir norðan Vladivostok; þar
beið okkar pláss á gólfinu í troð-
fullum herbúðum sem ætlaðar
voru föngum á ferðalagi. Aðbún-
aðurinn þar var ekki öðruvísi en
venjulega. Skálarnir voru fullir
af pöddum og mannverum; mat-
urinn var óætur og andstyggi-
legur, og vatnið mjög af skorn-
um skamti.
Kveðjumáltíðin sem ég naut
þarna var súpa með skemdum
hartöflum, sem lyktuðu eins og
forarvilpa. Svo gengum við
stutta leið, og sjá, við vorum
homin á járnbrautarstöð! Þarna
var gufuvél á teinum, regluleg
járnbrautarvél en slíkt hafði
óg ekki séð í átta ár. Mig lang-
aði til að klappa henni. En
skapmýktin og hrifningin hurfu
brátt er ég kom inn í fanga-
vagninn.
Upphaflega hafði þetta verið
venjulegur farþegavagn. En nú
voru þéttar járnslár fyrir öllum
gluggum. Verðir þrömmuðu
aftur og fram um ganginn.
Vagndyrnar, úr traustu stáli,
voru læstar alla leiðina.
í hverjum klefa voru þrír
viðarbekkir, hver uppi yfir öðr-
um. Alt að 25 manns var hrúgað
inn í hvern klefa. Vörður frá
Bukhta Nakhodka umferðabúð-
unum leit til okkar þar sem við
sátum eins og skepnur í búri.
Það var eitthvað örfandi í tilliti
hans.
„Á hvaða leið erum við, em-
bættisborgari?“
„Til Kazakhstan", svaraði
hann lágum rómi.
„Hve lengi ætli ferðin taki?“
Hann hikaði augnablik. „Hér
um bil tólf daga“, svaraði hann
svo, og leit við.
Hvernig gat nokkur maður
litið svo sakleysislega út, og um
leið logið öðru eins? Við urðum
að þola kvalir í fangavögnum
og fangabúðum, í meira en tvo
mánuði, áður en við kæmumst
til Kazakhstan.
Það var ekki svo mjög þrengsl-
in í klefunum, eða hungrið sem
þjáði okkur heldur þorstinn. Við
öskruðum okkur hás í bæn um
dropa af köldu vatni, einkum
þegar maturinn, með rjúkandi
tekatli, var borinn eftir gangin-
um til varðanna, alveg fram hjá
okkur. Það var nóg vatn á hverri
járnbrautarstöð, en ekki fyrir
okkur.
Eins og tíðkast í járnbrautar-
vögnum voru salerni sitt í hvor
um enda vagnsins. Verðirnir
stóðu í ganginum og geispuðu
af leiðindum. Það voru aðeins
fáein skref frá klefadyrunum
yfir að salerninu. Fangarnir sár-
báðu, og hrópuðu: „Lofið okkur
út, hleypið okkur út“.
Margir þeirra voru veikir,
þjáðir af niðurgangi vegna fæð-
unnar, sem var svart brauð, salt-
fiskur, og ósoðið vatn. En föng-
unum var leyft að vitja salernis-
ins aðeins tvisvar á sólarhring;
það voru reglurnar.
Fangarnir kvörtuðu og kvein-
uðu, bölsótuðust og öskruðu, þar
sem þeim var þannig hrúgað
saman eins og villidýrum, og
fluttir úr einu fangelsinu í ann-
að. Og þegar þeir gátu ekki leng-
ur stjórnað sér og urðu að láta
alt fara inni í klefunum, voru
þeir barðir miskunnarlaust með
riffilskeftum varðanna.
Á leið með okkur var hópur
fanga, skringilegur í útliti. Sum-
ir þeirra voru Japanir með mjög
háar loðhettur á höfði, og í löng-
um loðkápum; hitt voru ungl-
ingar á aldrinum 12 til 16 ára.
Þetta voru föl og mögur börn,
augsýnilega þjáð af næringar-
skorti. Nærri undantekningar-
laust áttu þau að taka út þriggja
ára fangavist fyrir þjófnað.
Tvisvar á dag, var þeim, eins
og hinum, leyft að fara á sal-
ernið, tveimur í hvert sinn. Á
leiðinni þangað hlupu þessir
litlu sárþjáðu vesalingar eins
hratt og þeir gátu. Þeir reyndu
að draga bakaleiðina eftir gang-
inum á langinn, einkum er þeir
fóru fram hjá kvennaskálunum,
en þar vonuðust þeir til að fá
brauðmola gefins eða tóbak.
KJÓSIÐ
NORMAN
WRIGHT
Liberal frambjóðanda
Winnipeg South Centre
Veitið stjórninni
að mólum
25. JÚNÍ
Merkið þannig seðilinn:
WRIGHT, Norman
Fublished by auihoriiy of ihe Soulh Cenlre Liberal Associalion
H u n d r a ð lítil unglingsaugu
kíktu á okkur forvitnislega, en
með eftirvæntingu, sum þótta-
full, sum biðjandi, en öll hungr-
uð. Langar rifnar buxur héngu
fir slitna skógarma, hendurnar
öfðu þeir falið í vösunum á
karlmannsjökkum sem náðu
þeim niður fyrir kné. Þeir hurfu
svo á bak við sínar eigin lokuðu
dyr; þar börðust þeir um pláss
til að sitja eða liggja, og öðru
hvoru heyrðist sár barnsgrátur
frá einhverjum litlum dreng
sem ekki gat borið hönd fyrir
höfuð sér.
Lestin nam staðar á járnbraut-
arstöðinni í Khabarovsk. Dreng-
irnir stukku einn eftir annan af
háu tröppunum niður í snjóinn
á stöðvarpallinum. Þeir þurftu
ekki að hugsa um böggla eða
farangur, því þeir höfðu ekkert
meðferðis. Þeir settust á hækjur
sínar í snjónum, vörðu hendur
sínar í löngu jakkaermunum,
sátu álútir, eins og þeim hafði
verið skipað. Þeir sem engar
verjur höfðu á eyrunum, urðu
strax bláir af kulda.
Örskamt frá fangelsinu hékk
spjald eitt mikið, með áletran
sem getur að líta nærri hvar sem
menn ferðast um Soviet ríkin.
Það sýndi mynd af Stalín, með
litla stúlku á kné sér, en undir
myndinni standa orðin: „Þakka
þér bróðir Stalín fyrir hamingju-
sama æsku“.
Það var næstum hálfu öðru
ári síðar, eftir að ég hafði dval-
ið í sjö fangelsum í viðbót, að
sá dagur loks rann upp að ég
fór yfir landamærin í gripa-
vagni. Okkur var loks hleypt út
í Frankfurt. (Þýzkalandi). Þessu
næst lá leið mín um þrjár mis-
munandi fangbúðir, þar sem
unnið er að viðreisn borgaranna
í hinum rússneska hluta Þýzka-
lands.
• Svo var það á björtum júní-
degi árið 1948, að flugferð með
amerísku loftfari batt enda á
ellefu ára dvöl.mína í fanga- og
herbúðum Soviet ríkjanna.
Héraðslæknirinn á Kópaskeri
læknar sel með penisillíni
Faðir og sonur læknisins fundu selinn fárveikan við bryggjurnar
og fluftu hann heim.
(Fékk sérstakt leyfi til að bjóða Lögbergi að birta þessa frásögn og var það
veitt af ritstjóminni með gleði. S. B.)
Héraðslæknirinn á Kópaskeri, Erlendur Konráðsson, hafði
óvenjulegan sjúkling 1 húsi sínu í vetur. Þetta var hringa-
nóri, um það bil ársgamáll kópur, sem faðir héraðslækn-
isins, Konráð Erlendsson, kennari á Laugum, og þriggja
ára gamall sonur læknisins, er ber nafn afa síns, fundu
helsjúkan í fjörunni. Héraðslæknirinn hefir sagt frétta-
manni Tímans söguna á þessa lelð:
Fannst í fjörunni milli
bryggjanna.
Það er upphaf sögunnar af
þessum óvenjulega sjúklingi, að
Konráð Erlends&on fór 1 göngu-
för með sonarson sinn, og varð
þeim reikað niður á bryggjurn-
ar á Kópaskeri. Komu þeir þá
auga á sel, sem lá í fjörugrjótinu
á milli bryggjanna. Er þeir fóru
að huga betur að, þótti þeim sel-
urinn undarlega spakur. Er þeir
ráku hann nauðugan út í sjóinn,
leitaði hann samstundis lands
aftur og lagðist fyrir á ný.
Læknirinn sóttur.
Þeim þótti sýnt, að selurinn
væri veikur, og þar sem hæg
voru heimatökin, var héraðs-
læknirinn þegar kvaddur að
sjúkrabeðnum í fjörunni. Fóru
þeir feðgar þrír á vettvang, og
báru kópinn heim í poka og
breyttu þvottaklefanum í lækn-
ishúsinu í sjúkrastofu. Var sel-
urinn allþungur að bera hann,
þótt ekki væri hann stór — um
áttatíu sentimetra langur.
Fékk svipaðan penisillín-
skammt og stór maður.
Selurinn hríðskalf, og leyndi
sér ekki, að hann hafði sótthita.
Ekki varð þó viðkomið að mæla
hitann, því hann beit frá sér og
kunni illa að meta íhlutun lækn-
isins og þeirra feðga. Dældi
læknirinn'þá í selinn svipuðum
skammti af penisillíni og stór-
um manni hefði verið gefinn.
Við nánari athugun kom í ljós,
að selurinn hafði sár eftir hagla-
skot á hálsinirm. Hélzt það þó
ekki illa við, en örðugt var að
skoða það, því að selurinn gleps-
aði og beit frá sér, ef það var
þuklað.
Sjúklingurinn þáði
engan mat.
Hringanórinn var um það bil
viku í hjúkrun í þvottaklefa
læknisfrúarinnar, og fjórum
sinnum var dælt í hann penisil-
líni. Hresstist hann fljótt og
gerðist hinn sprækasti, þótt hann
hins vegar vildi ekki neitt éta.
Var reynt að hella ofan í hann
mjólk, en henni vildi hann ekki
kingja, og þótt frosinn fiskur
eða síld væri í boði, leit hann
ekki við því. Stundum var hann
látinn út og nagaði hann þá snjó,
en annað bragðaði hann ekki
meðan á sjúkravistinni stóð. Var
sýnilegt, að hann fýsti til sjávar
því að ævinlega brölti hann í
átt þangað, er hann var látinn
út til að viðra sig.
Bað í þvollabala.
Annars naut hann þeirra
sjálfsögðu réttinda sjúkra og
hrjáðra, að reynt var að gera
honum dvölina sem heilnæm-
asta. Stór þvottabali var notað-
ur sem baðker handa honum, og
kunni hann auðsjáanlega vel að
meta þá hugulsemi. Þegar hann
hafði baðað sig vel og rækilegá
skreið hann svo upp úr sjálfur.
Góðvinur læknissonanna.
Marga fýsti að koma í heim-
sókn til þessa nýstárlega sjúkl-
ings í þvottaklefanum og ekki
sízt voru þeir Konráð læknis-
sonur og bróðir hans tíðir gestir
hjá „nóra“. Vandist hann líka
fljótt gestakomunni og lagði
brátt af iUskiptni, þótt alltaf
ætti hann til að glepsa. En það
er ávani, sem hlýtur að fyrirgef-
ast, þegar hringanóri með skot-
sár á hlut að máli.
„Nóri" kvaddur.
Þegar sýnt þótti, að selurinn
var á góðum batavegi og gæti
bjargað sér í hinum kalda sjó
við strendur Öxarfjarðar, var
hann aftur borinn til sjávar. Það
var hátíðleg stund og ekki með
öllu tregalaus, er Konráð litli
horfði á „nóra“ sinn grípa sund-
tökin og stiga sér á kaf. En svo
rak hann upp kollinn langt úti á
víkinni, og það var síðasta kveðj
an til læknishússins, áður en
hinn útskrifaði sjúklingur með
endurheimta hreysti synti á
móti hættum íshafsins, þar sem
hann hefir sennilega fæðst á ís-
jaka í fyrra.
(Þessa frásögn mega önnur
blöð ekki nota sem frétta-
heimild).
—TIMINN, 5. júní
— Hvernig gengur það með
þig og hana Siggu?
— Það gengur ekkert.
— Nú, af hverju?
— Vegna þess að þégar ég ætl
aði að fara að biðja hennar,
sagði hún mér að hún elskaði
Halldór Kiljan, Gunnar Gunn-
arsson, Kristmann og einhvern
Ólaf Jóhann, og þá þýddi auð-
vitað ekkert fyrir mig að hugsa
meira um hana.
☆
— Svo að þú sagðir kærastan-
um upp, af því að hann varð
ástleitinn eftir að hafa drukkið
fjóra sjússa?
— Já, ég fann annan, sem
varð ástleitinn eftir einn.
Austan járntjaldsins og
komma-dindlarnir á íslandi
íslenzku skipin, sem lent hafa
í því að sigla til Póllands und-
anfarið, hafa þar með komist í
útjaðar komma-„dýrðarinnar“,
austan járntjaldsins. Þar er lík-
lega margt að sjá frábærlegt, ef
dæma á eftir kenningum og
kjái kommúnista allra-landa-
dindlanna, sem í takmarkalausri
hlýðni og auðsveipni hrista sig,
eftir fyrirskipunum stjórnand-
ans. Þeir sjá ekki sólina fyrir
„dýrðar“-ljómanum frá Rúss-
landi. Þeir virða að vettugi og
forsmá fullkomJega, þann sem
skapaði sójina. Þeir, kommarnir,
eru sjálfum sér nógir. Þeir hata
kristna trú. Þeir fyrirlíta biblí-
una. í Kóreu rífa þeir í tætlur
þær biblíur, sem þeir ná 1, og
nota oft blöðin úr biblíunni fyrir
sígarettu-pappír. Þeir spila sig
stóra og mikla menn, þessir
kommúnistar. Það væri því lík-
legt, að þar sé ekki nein smá-
ræðis velgengni og vellíðan
fólksins, sem hrærist austan
járntjaldsins.
íslendingar, sem komust í ofan
greindan útjaðar komma-„dýrð-
arinnar“, urðu‘ lítið snortnir.
Við landgöngubrú skipsins, þar
sem það lá við hafnarbakkann,
var einkennisklæddur kommi,
með tilbúna hríðskotabyssu, alla
daga og allar nætur. Enginn
fékk að fara í land, nema að fá
leyfi þessa náunga. Leyfi þetta
var smámiði, sem mátti ekki
glatast, því enginn fékk að fara
út í skipið, nema að skila um
leið slíkum miða. Fólkið á göt-
unum var tötralega búið. Það
var niðurbrotið að sjá. Aldrei
sást neinn maður eða kona
brosa. Það var eins og skelfing
og ótti væri alls staðar ríkjandi.
Nokkrir ungir Islendingar kom-
ust inn á dansleik. Þar inni voru
allan tímann tveir einkennis-
klæddir kommadátar með
spenntar hríðskotabyssur. And-
rúmsloft ótta og ófrelsis ríkti
þar, sem annars staðar. Mynd-
irnar sem sýndar voru í kvik-
myndahúsunum voru í alla staði
ómerkilegar og einhæfar, fullar
af áróðri fyrir kommúnismann.
Hvarvetna í borg þessari blöstu
við hrunin hús og rústir frá
stríðsárunum. Ekkert virðist
hafa verið gert þar til endur-
byggingar. Verkamennirnir, sem
unnu við útskipun á vörunum,
hofðu hjólasleða til að aka með
einum og einum sekk eða einum
og einum pakka í senn, og ýttu
þeir sleðunum á undan sér frá
vörugeymsluhúsinu að skips-
hliðinni. Það var ekki hraðvirk
útskipun. Við skipshliðina var
þó vélkrani, sem lyfti vörunum
um borð í skipið. Vinnutækni
þessi virtist til lítillar fyrir-
myndar. Verkamennirnir voru
daprir í huga og illa til fara.
Þeir virtust vinna undir miklum
aga. — I búðargluggum borgar-
innar var útstillt nokkuð fjöl-
breyttum vörum. Útlit þeirra
virtist vera í góðu lagi, en verð-
ið gífurlega hátt, t. d. eitt par
af karlmannaskóm kostaði sem
svaraði um kr. 2500,00 — tvö
þúsund og fimm hundruð krón-
um í^lenzkum og þrjú eintök af
blöðum, sem líktust að stærð
eins og Fálkinn eða Vikan hér,
kostuðu um sjötíu krónur. —
Vörurnar virðast yfirleitt svo
rándýrar þar, að illkleyft sé fyr-
ir fólkið að kaupa þær.
Áður en skipið lagði af stað
út höfninni, eftir margra daga
tafsama útskipun, ruddust ein-
kennisklæddir menn um borð,
með sporhund með sér. Þessir
menn kröfðust þess, að skips-
hÖfnin hópaði sig saman á einn
stað á þilfarinu. Þar varð svo
skipshöfnin að bíða meðan hinir
ókunnu og óboðnu menn leituðu
í skipinu, með hundinn sér til
aðstoðar. Að hverju voru þeir
eiginlega að leita? Þeir voru
ekki að leita að neinu sem heitir
vörur, þeir voru að leita að
mönnum. Þeir héldu að verið
gæti, að einhverjir menn hefðu
getað laumast út í skipið, þrátt
fyrir hinn vopnaða vörð, til að
flýja „komma-dýrðina“ handan
járntjaldsins. Hér má segja hið
fornkveðna: „Illur á sér ills
von“.
Komma-dindlarnir, sem eru
að hrista sig hér á landi, eftir
hinum erlendu fyrirskipunum,
ættu að fara, allir með tölu, í
„komma-dýrðina“ fyrir austan
járntjaldið. Þar eiga þeir heima
en ekki á Islandi.
Okkar yndislega ágæta land
— ísland. er þúsund sinnum of
gott til þess að kommúnistar —
fimmta herdeild allra landa —
fái að valsa og dafna innan vé-
banda fósturjarðarinnar. Komm-
arnir hljóta að vilja fara í
„dýrðina“ sína, — já, fari þeir
og það sem fyrst. Hér er svo
hægt að segja með sanni: „Farið
hefir fé betra“.
Allir sannir Islendingar kon-
ur og karlar, hljóta að krefjast
þess, að víkja kommúnistum og
hálfkommúnistum tafarlaust úr
skólunum, frá útvarpinu, frá
flugvöllunum, frá loftskeyta-
stöðvunum, frá veðurathugunar-
stöðvunum, úr bönkum, úr toll-
þjónustunni allri, frá verkstjórn
vegagerða og yfirleitt frá öllum
mikilvægum störfum hvort sem
þau störf eru hjá ríki, bæjarfé-
lögum, félagsheimildum eða ein-
staklingum. Burtu með kommún
istana úr öllum störfum. Þeir
eiga að læra að bjarga sér á eig-
in spýtur og þá allra hezlt með
því að verða aðnjótandi „dýrð-
arinnar" austan járntjaldsins.
Helgi Lárusson
—LANDVÖRN, 1. maí
Skoti var að kaupa ýmislegt í
Apóteki. Honum varð það á að
komi við joðflösku svo að hún
datt og brotnaði. Mestur hlut-
inn af jorðinu lenti á annari
hönd hans og fötum. Hann hljóp
strax til dyranna.
— Þú þarft ekki að vera
hræddur, kallaði apótekarinn á
eftir honum, — ég ætla ekki að
krefjast neinnrar borgunar.
En Skotinn hljóp áfram.
— Það er ekki það, kallaði
hann aftur yfir öxlina á sér. —
Ég verð að flýta mér heim og
skera mig í fingurinn, svo að
joðið fari ekki til einskis.
☆
Nýja vinnukonan hjá skip-
stjóranum spurði hann, hvort
hann vildi hafa teið sterkt.
— Nei, sagði skipstjórinn. En
þér skuluð þynna það með
rommi, en ekki vatni.
☆
— Hefir nokkurn tíma verið
geðveiki í ætt yðar?
— Ekki beinlínis, læknir. En
einstaka sinnum hefir maðurinn.
minn þó hagað sér eins og hann
væri húsbóndinn á heimilinu.
KAUPENDUR LÖGBERGS
Á ÍSLANDI
Gerið svo vel að senda mér sen. fyrst greiðslu fyrir
yfirstandandi árgang Lögbergs, kr. 75.00. Dragið
ekki að greiða andvirðið. Það léttir innheimtuna.
Æskilegt að gjaldið sé sent í póstávísun. Þeir &sm
eiga ógreidda eldri árganga, eru vinsamlega beðnir
að snúa sér til mín.
BJÖRN GUÐMUNDSSON
BÁRUGATA 22 REYKJAVÍK