Lögberg - 12.07.1951, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 12. JÚLÍ, 1951
NÓTT
OG
MORGUN
Eftir LYTTON LÁVARÐ
J. J. BILDFELL,. þýddi
Hvað vel sem að hún kynni að giftast, þá var
það inn í aðra ætt, en ekki, þar ofan í kaupið var
það óumflýjanlegt, að eftir því sem gjaforð
hennar væri glæsilegra, því hærri yrði heiman-
mundur hennar að vera. Og Arthur vesaling-
urinn var svo eyðslusamur, að hann þyrfti á
hverjum eyri sem til var að halda.
Þannig hugsaði faðirinn. Móðirin hugsaði
minna um þessa hluti. Frú Beaufort, grönn og
búin að missa æskublóma sinn, var afbrýðis-
söm af dóttur sinni, veiklynd og duttlunga-
full eftir því, sem árin færðust yfir hana, eins
og lítilssigldu kvenfólki er títt, hafði talið sjálfri
sér trú um, að Camilla væri tilfinningarlaus
og kaldlynd.
Ungfrú Beaufort var að eðlisfari rólynd og
jafnlynd; en slíkt lundarfar var vel til þess
fallið að töfra menn, þó máske í hlutíalli við
skapgerðarstyrk þeirra og ástríður. Hún hafði
verið alin upp í ströngum aga — tilfinningar
hennar Iiöfðu verið bældar; og hafði hún því
ótakmarkað vald yfir þeim í allri framkomu
sinni og við öll verk sín. Hún umgekkst for-
eldra sína í tilbeiðslulegum ótta, einkum föður
sinn, og kom aldrei til hugar að hafa neitt á
móti óskum þeirra, og því síður skipunum.
Guðhrædd, blíð og skapprúð — ákjósanleg
cfóttir og var líkleg til að verða eins ákjósanleg
eiginkona, því á hennar trúfesti mátti alltaf
reiða sig, ef að menn efuðust nokkurn tíma
um kærleika hennar. Fáar stúlkur voru girni-
legri heldur en hún. Það var naumast hægt að
furða sig á þó að gætnir og greindir menn
gengju út í ógæfu hennar vegna. Þetta var þó
ekki eingöngu vegna fegurðar hennar, þó að
hún væri forkunnar fríð, frekar en tignar-
leg, og þeirrar tegundar af fríðleika, sem
hrífur og töfrar, líkamsskapnaður hennar, sér-
staklega handleggirnir, hálsinn og brjóstin
voru dásamleg; munnurinn smár, tennurnar
snjóhvítar, augun blíð og viðkvæm, sem hit-
uðu um hjartaræturnar, þegar þau hvíldu á
manni. En aðaltöfrar hennar stöfuðu frá hátt-
prýði og hreinleik huga og hjarta blandað ó-
sjálfráðu en ómótstæðilegu vinar-viðmóti. Á-
samt öllu þessu stafaði frá henni upplyftandi
gleði — eðlileg en undursamleg hreinskilni 1
orðum hennar, í hlátri hennar, það mætti segja
í hverri hennar hreyfingu. Slík var Camilla
Beaufort á þessum aldri. Þannig kom hún
öðrum fyrir sjónir. Hvað foreldrana snerti, þá
var hún efnileg stúlka, sem frekar var ofaukið.
Keppinautur móðurinnar, en ómagi á eignum
föðursins.
II. Kapíluli
Dag einn, nærri ári eftir að þau Camilla og
Spencer kynntust, voru þau á reiðtúr á6amt
hópi af kunningjum á hinu tilkomumikla lands-
svæði, sem liggur á milli hins sólgyllta Winan-
dermere og hins skuggalega Wastwater. A
ferð þeirri var samtal þeirra persónulegra, en
það hafði áður verið, því að fram að þessu
hafði hvorugt 'þeirra mínnst einu orði á sam-
eiginlega velvild, þó þau hafi máske fundið til
hennar.
Gatan, sem riðið var eftir, var aðeins nógu
breið til þess, að tveir gætu riðið samhliða, og
þau tvö, sem minnst skal á, voru síðust af sam-
ferðafólkinu.
,JÞað vildi ég að hann Arthur væri kominn
hérna“, sagði Camilla. „Ég er viss um að þér
mundi falla vel við hann“.
„Ertu viss um það? Hann tilheyrir útheim-
inum — heimi, sem að ég þekki ekki. Skyldi
skapgerð okkar eiga vel saman?“
„Hann er sá bezti — og góðhjartasti maður,
sem til er!“ sagði Camilla dálítið hikandi, en
með meiri hita en vanalega fylgdi orðum
hennar.
„Er hann svona góður?“ spurði Spencer
hugsandi. „Jæja, það getur verið. Og hver
skyldi ekki vera góður við þig? Ég átti enga
systir!“
„Áttu þá bróður?“ spurði Camilla undrandi
og leit á samferðafélaga sinn.
Spencer kafroðnaði í framan og það var ó-
styrkur í málróm hans þegar að hann svar-
aði: „Nei — engan bróður! — Líf mitt hefir
verið einkennilegt og einmanalegt. Ég er mun-
aðarleysihgi, og hef átt samleið með fáum jafn-
öldrum mínum: æskuspor mín hafa legið um
þessar slóðir, og menntun mína — það sem
hún er — hefi ég fengið hér í skóla lífsins og
við lestur bóka, tilsagnarlaust, nema það sem
fóstri minn — elskulegi góði fóstri minn* hefir
getað veitt mér. Svo umheimurinn, ys og þys
stórborganna, metnaðurinn og iðnaðarfyrir-
tækin sýnast vera svo fjarlæg — tilheyra fjar-
lægu landi, sem að ég kem aldrei til. Samt
hefir mig dreymt mína drauma, ungfrú Beau-
fort, — drauma, sem þessar friðlendur eiga
sinn þátt í, en þá hefi ég ekki notið þeirra
einn, og nú upp á síðkastið hefi ég vonað að
þessir draumar mundu rætast. Og þú — unnir
þú umheiminum?”
„Það er eins mið mig og þig, ég hefi naum-
ast kynnst honum“, sagði Camilla og brosti.
„En mér þykir meira til sveitalífsins koma —
ó, svo miklu meira, heldur en borgarlífsins,
sem að ég hefi kynnst. En fyrir þig“, sagði hún
méð lækkandi hógværð, „mennirnir eru svo ó-
líkir okkur — að draga þig út úr athafnalífi
heimsins, þú sem ert svo ungur og vel gefinn —
nei, það virðist mér í fyllsta máta einkenni-
legt“.
„Það má svo vera, ég get ekki lýst fyrir þér,
hvaða óhugur og ógnandi hrollur grípur mig,
þegar hugur minn reikar út fyrir þessar stöðv-
. ar. Máske að hinn góði verndari minn . . . .“
„Föðurbróðir þinn?“ tók Camilla fram í.
„Já, föðurbróðir minn — getur hafa átt þátt
í að innræta mér hugsanir og vekja tilfinningar
hjá mér, sem eru einkennilegar hjá manni á
mínum aldri, eins og þú segir, en samt . . . .“
„Samt hvað?“
„Bernska mín“, hélt Spencer áfram mæðu-
lega og fölnaði í andliti, „hana lifði ég ekki á
eins ánægjulegu heimili og að ég á nú, benrsku-
ár mín liðu í óslitnum erfiðleikum, þraut og
kvölum. Endurminningarnar um hana eru
skuggi á lífi mínu, og í þeim skugga felast
erfiðleikar og þrauta-þrældómur annara. En“,
hélt hann áfram eftir litla þögn, og í einbeitt-
um næstum hátíðlegum rómi. — „Er þetta hug-
leysi eða vísdómur? Ég finn hvorki tómleika
né heldur leiðindi í ró sveitalífsins. Er ekki að
finna vissar siðferðisreglur — vissa tilbeiðslu
í einveru sevitasælunnar? Þar þekkjum við
ekki ástríðurnar sem skapofsinn, metnaðarþrá-
in og samkeppnin eru sagðar að vekja. Ég er
aldrei öfundssjúkur út af velgengni annara;
ég veit ekki hvað hatur er. Báturinn minn,
hesturinn minn, garðurinn okkar, músik, bæk-
ur og ef ég má dirfast að segja, hin guðdóm-
lega gleði sem vonin um geðþekkan förunaut
vekur, fylla huga minn dag frá degi með við-
fangsefnum, sem bæði eru friðsæl og hugþekk,
svo að ekkert ský hefir á honum hvílt þar til
nú upp á síðkastið, þegar — þegar . . . .“
„Þegar hvað?“ spurði Camilla ofur sak-
leysislega.
„Þegar mig hefir langað til, en ekki þorað,
að spyrja aðra persónu að, hvort að hún geti
sætt sig við að njóta þess, sem að ég hefi að
bjóða með mér!“
Um leið og hann sagði þetta leit hann á
hana og sá að hún roðnaði og brosti.
„Félagar okkar eru komnir langt á undan“,
sagði hún, leit undan og mælti: „vegurinn
íram undan er renúisléttur“, og sló svo í hest
sinn. Spencer, sem var of óvanur kenjum kven-
fólksins til þess að leggja hagkvæman skilning
í undanfærslu hennar á orðum hans, steinþagn-
aði og sagði ekki orð það sem eftir var ferðar-
innar.
Um kveldið hélt hann heimleiðis og hugsan-
ir og tilfinningar sem að hann áður þekkti ekki,
og sem að hann hélt árangurslaust, að lífsró
hans mundi fyrirbyggja, sullu í huga hans.
„Henni þykir ekkert vænt um mig'^taut-
aði hann hálfhátt við sjálfan sig, „hún fer í
burtu frá mér og hvað verður þá um alla feg-
urð náttúrunnar, eins og að hún hefir blasað
við mér? Hvernig dirfist ég að líta upp til
hennar? Jafnvel þó að hin kaldsinnaða og hé-
gómlega móðir hennar — og faðir hennar, sem
að þeir segja að sé formfastur og siðavandur,
fengjust til að gefa samþykki sitt, mundu þau
ekki uppá standa að fá að vita um hið sanna
ætterni mitt? Og þó að ein yfirsjón yrði fyrir-
gefin, eru þær þá ekki fleiri? Æskuvenjur hans
og misgjörðir, og svo var hann bróðir hans —
sem enginn vissi um, og máske yrði sér til
skammar, lenti út á glæpaferil og lenti síðast
í gálganum. Mundu þau fyrirgefa það?“ Þegar
þessar hugsanir liðu í gegnum huga hans stundi
hann við þungan og hann keyrði hest sinn
sporum, eins og að hann væri að reyna að
komast í burtu frá þeim og stansaði ekki fyrri
en að hann kom að skógarblettinum, sem að
umkringdi heimili hans.
Hann fór af baki og lét hest sinn fara sjálfan
út að hesthúsinu, en gekk inn í húsið og í gegn-
um það þegar að hann varð ekki var við neinn
inni og út á sléttan grasvöll á bak við það,
sem lá í aflíðandi halla ofan að vatninu. Þar
fann hann fóstra sinn sitjandi undir stóru og
laufríku tré, sem stóð á vellinum, og var hann
að lesa í bók — bók, sem að draumsjónamenn
bókmenntanna oft gleyma sjálfum sér yfir —
bók eftir hina eldri ensku höfunda, þar sem
úir og grúir af sjálfsþótta setningum, hálf-
skrítnum og hálf-háfleygum, sem blandað er
saman við lofi um landsins fegurð, skáldlegum
frekar en orpódox trúarkenningum, og kórón-
að með einkennilegu samansulli af klaustur-
lærdómi, orðskviðum og viðburðum, sem safn-
að hefir verið saman úr daglega lífinu.
Til vinstri handar hjá blómareitahúsi, sem
stóð á milli íbúðarhússins og vatnsins, mátti
sjá eldri systurina hvítklædda sem annaðist
blómin, hinar tvær systurnar sátu við vinnu
Sína þar skammt frá og töluðu saman í lágum
róm, til þess að ónáða ekki bróður sinn, að
sjálfsögðum Spencer, bróðurson þeirra, sem
þær sáu ekki sólina fyrir. Þetta var kyrrasti
tími kveldsins, ró þessara persóna, sem minnst
hefir verið á við vinnu sína, ef vinnu skyldi
kalla — sumargróðurinn í dýrð sinni bærðist
ekki, á bak við húsið aldrað, yfirlætislaust,
en þó veglegt, með opnar dyr og glugga, bar
vott um hugþekkan heimilisbrag, framundan
vatnið bárulaust og blikandi bjart í geislum
sólarinnar, sem var að því komin að setjast.
Alt þetta gaf heildarmynd, sem mest mildar
eða hryggir okkur eftir því, í hvaða skapi að
við erum þegar að við virðum hana fyrir
okkur.
Spencer gekk rakleitt til fóstra síns, snerti
öxlina á honum og sagði: „Herra, má ég tala við
þig? — Þey! Þær þurfa ekki að verða okkar
varar, það ert þú, sem að ég vil tala við“.
Eldri maðuiúnn stóð strax á fætur með bók-
ina í hendinni, og þeir gengu í skugga trjánna
til hægri að stíg, sem lá stuttan spöl með fram
vatninu, þangað sem að laufskógurinn faldi þá.
„Herra“, sagði yngri maðurinn, sem tók
fyrst til máls; „aðvaranir þínar hafa verið ár-
angurslausar! Eg elska þessa stúlku — þessa
dóttur Beauforthjónanna mikillátu! Ég elska
hana — meira en lífið. Ég elska hana!“
„Vesalings drengurinn minn“, sagði fóstri
hans viðkvæmur og lagði hendina yfir herð-
arnar á fóstursyni sínum, „ég ásaka þig ekki —
ég veit sjálfur hvað það er að elska vonlaust!"
„Vonlaust! — Því vonlaust?“ spurði yngri
maðurinn í æstum róm, sem lýsti í senn angist
og einbeittni. Það er ekki óhugsandi að henni
þyki vænt um mig — henni skal þykja vænt
um mig!“ Og nálega í fyrsta sinni á ævi hans
lýstu hinir óvanalegn miklu hæfileikar hans
sér í bliki augna hans og í persónulegum móð
hans. „Segja þeir ekki að skaparinn hafi verið
mér gjafmildur? Hvað á ég hér? Er hún ekki
ung?“ (Svo lækkaði hann röddina og hvíslaði
í þýðum rómi að fóstra sínum) „Er ekki kær-
leikurinn smitandi?“
„Ég efast ekki um að hún muni elska þig —
hver mundi ekki gjöra það? En — en, það eru
foreldrarnir, mundu þau nokkurn tíma sam-
þykkja það?“
„Nei!“ svaraði ástfangni maðurinn og tók að
andmæla þeim ótta hjá öðrum, sem að hann
hafði sjálfur látið bugast fyrir, eins og er al-
gengt hjá æstu fólki. — „Nei! Eftir allt er það
ekki sama blóðið sem að rennur í æðum þeirra
og er í mér. Er ég ekki afkomandi eldri ætt-
liðsins? Var ég ekki fæddur í allsnægtum og
til hærri vona? — Og móðir mín — upp á stóð
hún ekki til þess síðasta, að við værum aðal-
bornir, og að hún væri heiðarleg kona? Hafa
ekki lögin, eða slys, varnað okkur frá að njóta
stöðu þeirrar í lífinu, sem að okkur bar. Það er
ekki okkar að fyrirgefa illa meðferð? Er ég
ekki í raun og sannleika sá, sem lítillækkar
mig, sem gleymi misgjörðum gegn þeim dauðu
og arftöku þeirra lifandi?“
Ungi maðurinn hafði aldrei talað þannig
fyrr — hafði aldrei látið á sér heyra, að hann
liti á sögu uppruna síns með andúð og tilfinn-
ingu um órétt. Það var hreimur, sem var í al-
gjörri mótsögn við hina vanalegu ró hans og
ánægju, og brá fóstra hans mjög í brún — hann
sat hljóður um stund, en sagði svo: „Ef að til-
finningar þínar eru þannig, þá er enn meiri
ástæða fyrir þig til þess, að spyrna á móti þessu
ógæfusamlega ástamáli“.
„Ég hefi hugsað um það, herra“, svaraði
ungi maðurinn raunalega. „Ég hefi reynt að
berjast á móti því — og ég segi aftur, árangurs-
laust! Ég sný mér þá að erfiðleikunum! Segj-
um að Beauforts líti mildum augum á upp-
runa minn. Sagðir þú mér ekki um daginn, að
Beaufort hefði skrifáð þér frá hinni skyndilegu
og hranalegu heimsókn bróður míns, mig minn-
ir að þú segðir eitthvað um það fyrir löngu
síðan“.
„Satt er það“, sagði fóstri hans. „Og fram-
koma bróður þíns er ástæðan fyrir því, að þú
ættir aldrei að taka upp hið rétta nafn þitt! —
Aldrei að láta það uppi, eða láta vita um það,
ekki einu sinni fjölskylduna, sem þú mægist
við — og sízt af öllu Beaufort fjölskylduna,
sem þó ekki væri annað til fyrirstöðu um
mægðir við hana, en hið upprunalega nafn þitt,
mundi áreiðanlega hafna ástamálum þínum“.
Ungi maðurinn stundi þungað — dróg aðra
hendina um augú sér, en greip með hinni í
handlegginn á fóstra sínum, eins og að hann
vildi varna honum frá að segja meira, en fóstri
hans, sem var sokkinn niður í sínar eigin hugs-
anir og áttaði sig ekki á í svipinn hvað hand-
tak unga mannsins meinti, hélt áfram að æsa
undir þær, sem að hann hafði snert.
„Hugsaðu um — bfóður þinn, á meðan að
hann var á æskuskeiði, og á meðan að móðir
hans barðist við dauðann, komst hann nauðu-
lega undan glæpsamlegri ákæru um þjófnað,
og flúði í vinarhendur sem honum voru þá
réttar, með alþekktum óþokka, og lenti í ein-
hverju óheiðarlegu hestabraski, og hafnaði öll-
um bóðum og tilraunum, sem gátu orðið hon-
um til bjargar, en lagði af fúsum vilja lag sitt
við félaga á lægstu stigum, og hvarf svo burt
úr landinu og sást síðast fyrir tíu árum og
var þá ekki enn vaxin grön — með þessum
sama óþokka, sem að ég minntist á, í París, ein-
um degi eða svo áður en þessi óþokki, sem
var bæði peningaíalsari og morðingi, féll fyrir
byssukúlum lögreglunnar! Þú mannst að þegar
þú varst seytján ára, að þú lést í ljósi löngun
til þess að taka upp ættarnafn þitt, og meira
en það, þú vildir fara að leita þennan seka
bróður þinn uppi, sem að ég benti þér á að
væri bæði sorgleg og ægileg skylda; blaðið,
sem gat um aftirif og dauða þessa ógæfusama
íélaga hans, hins alræmda William Gawtrey.
Og ég sagði þér líka, að hr. Beaufort hefði fyrir
löngu skrif mér, að sonur sinn og Lilburne lá-
varður hefðu séð bróður þinn í fylgd með þess-
um óbóta manni skömmu áður en hann mætti
dauða sínum, var að líkindum unglingurinn,
sem að sagt var að hefði fundizt í herbergjun-
um þar sem að Gawtrey átti heima, en komst
undan lögreglunni á flótta. — Ég spurði þig
ef þú vildir þá eiga á hættu, að hafna þeirri
einu verndarhlífð, sem að þú hefðir — hælinu
eina, sem þú gætir verið óhultur í fyrir á-
reitni heimsins út af vanvirðu þeirri, er bróðir
þinn, fyrr eða síðar, hlyti að leiða yfir þig!“
„Það er satt — það er satt!“ sagði ungi
maðurinn í angistarfullum málróm og með föl-
ar kinnar. „Það er ægilegt að líta, hvort sem
heldur er, til baka, eða fram á veginn! En —
en -c við höfum ekki frétt meira af honum —
enginn hefir frétt um afdreif hans. Máske —
máske“ (og það var eins og að honum létti dá-
lítið) „að bróðir minn sé ekki lengur á meðal
þeirra lifandi!"
Vesalings Katrín og vesalings Philip — var
þá svona komið? Fann annar bróðirinn' hugar-
fró í að ímynda sér að hinn föðurleysinginn
væri dáinn, og hefði máske látið lífið í smán
og hefndarverkum. Hr. Spencer hristi höfuðið,
en sagði ekkert. Ungi maðurinn varp öndinni
mæðilega og gekk áfram nokkur skref á undan
fóstra sínum, sneri við, lagði hendina á öxlina
á velgjörðarmanni sínum og sagði:
„Herra, það er satt sem að þú segir: þetta
gerfi — þetta falska nafn verð ég að bera alla
ævi! Hvers vegna þarf þá Beaufort nokkurn
tíma að vita hver eða hvað ég er? Því ekki að
halda áfram að segja, að ég sé ættingi þinn,
ættingi manns, sem er eins mikill fyrirmyndar
maður eins og þú ert og eins vel virtur — berðu
fram ósk mína og vertu talsmaður minn?“
„Það er sagt, að Beaufort-fólkið sé metorða-
gjarnt fólk; þú veist að ég og mitt fólk var
kaupsýslufólk, en samt“, og hér breyttist mál-
hreimur Spencers frá vafa til vonleysis; „en
mundu eftir, að þó að frú Beaufort muni máske
ekki eftir kringumstæðunum, að þá hefir bæði
maður hennar óg sonur séð mig — og þekkt
nafn mitt. Skyldi þá ekki gruna að brögð séu
í tafli, þegar ég geri þeim þig kunnugan? Hefir
það ekki stafað frá þeim ótta, að þú hefir
viljað að ég héldi mig frá kunningsskap við þá
fjölskyldu? Bæði Arthur og hr. Beaufort sáu
þig þegar að þú varst ungur, og ef að grunur
þeirra er einu sinni vakinn, þá geta þeir þekkt
þig undir eins; að vísu hefir útlit þitt breyzt
frá því er þeir^sáu þig, en samt ekki svo að
einkenni þín séu ekki hin sömu. Komdu, —
komdu! Uppeldissonur minn, elsku sonur minn!
Hristu af þér þessa heimsku; látum okkur
breyta til. Ég skal ferðast með þér, lesa^með
þér — fara með þér hvert......“
„Herra minn — Herra minn!“ stundi elsk-
andinn upp, og sló hendinni á brjóst sér, „þú
ert elskulegur, umhugsunarsamur og göfugur;
en, ó, — rændu mig ekki allri von. Ég hefi al-
drei — og það er þér að þakka, fundið til, nema
í stundar þunglyndis hugsunum mínum, böls
þess, sem bundið er við fæðingu mína. Hve
þungur er ekki sá dómur! Hvar get ég nú
fundið frið?“
Á meðan að Spencer yngri var að segja
þetta barst klukknahljómur út 1 kyrrð kvelds-
ins: Það var klukknahljómurinn, sem kvelds
og morgna kallaði þessa guðræknu og hrein-
huga fjölskyldu til bæna. Andlitið á eldri
Spencer breyttis þegar að hann heyrði klukkna
hljóminn, frá hinum vanalega, værukæra, langt
í burtu áhugaleysissvip í tignar- og lifandi á-
hugasvip. „Þey!“ sagði hann og benti upp í
loftið. „Þey! það ásakar þig. Hver spyr hvar
hann eigi að leita friðar, þegar Guð sjálfur
er á himnum?“
Ungi maðurinn, gem var vanur kristnihalds
siðum og svo trúaður ,að trúarsannfæringin
var óaðskiljanleg frá eðli hans, hneigði höfuðið
í auðmýkt og tárfelldi.
„Þú segir satt, faðir minn“, sagði hann við-
kvæmur og lagði áherzlu á nafnið, sem hann að
makleikum virti og unni. „Ég hefi hlotið hugg-
un nú þegar!“
Ungi og eldri maðurinn gengu hlið við hlið
heim að húsinu, og þegar að þeir komu í her-
bergið, sem fjölskyldan sat vanalega saman í,
þá voru systurnar og húsþjónarnir sest í kring-
um borð; þau hneigðu sig öll þegar að þeir
komu inn. Það var ákveðið skylduverk Spen-
cers yngra að lesa bænina, og þegar að hann
gjörði það nú, var útlit hans alvarlegra og
málrómur hans innilegri heldur en að hann
átti að sér að vera, og enginn sem heyrði til
hans, hefði getað ímyndað sér, að í hjarta hans
og huga væri ólga og æsing. Eða, var hann á
þeirri stundu í helgu sambandi við himnaföður-
inn leystur frá hugarraunum sínum?
Ó, þú mildiríki skapari! Þú, sem skapar
öllum þjóðum jarðarinnar þrá til bæna, hefir
þú ekki með þeirri þrá gefið oss eina af þínum
dýrðlegustu gjöfum?