Lögberg - 29.01.1953, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 29. JANÚAR, 1953
Lögberg
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Geflð út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
J. T. BECK, Manager
Utanáakrift ritstjðrans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 74-3411
Verð $5.00 um árið — Borgist fyrirfram
The ■ Lögberg” is printed and published by The Columbia Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
A.uthorized as Second Class Mail, Post Office Départment, Ottawa
Eisenhower iekur við völdum
Þó valdataka Eisenhowers sé fyrst og fremst sér-
mál Bandaríkjaþjóðarinnar, er hún þó í eðli sínu marg-
falt yfirgripsmeiri en það; áhrif hennar ná í rauninni
til allra þjóða, smárra og stórra, hvar sem þær eru í
sveit settar og hvernig sem stjórnarfari þeirra er
háttað,
Þótt hinn nýi forseti hafi fram til skamms tíma
lítið gefið sig að stjórnmálum, tekur hann þó engu að
síður við völdum með víðtæka reynslu að baki og mann-
þekkingu, sem fáir búa yfir; hann hefir verið víðförull
maður, sem átt hefir þess kost, að kynnast gaumgæfi-
lega forustumönnum og meginmálum margra þjóða,
eigi aðems með hliðsjón af hermálum einum, heldur
einnig á vettvangi hinnar efnahagslegu afkomu þeirra;
hann er víðsýnn maður og víðmenntur svo sem ráða
má af þeim snjöllu og djúphugsuðu ræðum, sem hann
öðruhvoru flutti, meðan hann var forseti Columbia-
háskólans.
Ræða sú, er Eisenhower flutti við embættistökuna,
var mergjuð og drengileg og hún bar það ljóslega með
sér, að stefna kommúnista þyrfti engrar vægðar að
vænta af hans hálfu, hvorki heima fyrir né út á við.
Forseti lýsti afdráttarlausum trúnaði sínum við hlut-
verk sameinuðu þjóðanna, er hann taldi framtíðarvonir
mannkynsins um frið á jörð að miklu leyti hvíla á; hann
fór ekki dult með það, að þótt þörfin á herstyrk væri
brýn og aðkallandi eins og sakir stæðu, mættu menn
þó eigi missa sjónar á því, að þverrandi vopnabúnaður
væri markmiðið, sem stefna bæri að, hvort sem slíkt
ætti langt í land eða ekki.
Norður-Atlantshafsbandalagið á góðan hauk í
horni þar, sem hinn nýi forseti á í hlut, því þar er hann
manna kunnugastur hnútum og fer ekki í manngreinar-
áht; hann veit að þær þjóðir, er að bandalaginu standa
verða að leggja hart að sér í efnalegum skilningi eigi
þær að fuilnægja þeim kröfum, sem til þeirra verða
gerðar; frá þessu hefir þeim þegar verið hreinskilnis-
lega sagt og hafa sumar þeirra, svo sem Noregur, tekið
aivarlegar ákvarðanir í þá átt; og nú hefir forseti kunn-
gert, að hann ætli sér að senda til Evrópu innan fárra
daga tvo mikilhæía ráðherra, þá John Foster Dulles og
Harold Stassen, til að kynnast persónulega viðhorfinu
austur þar með hliðsjón af hervörnum og hinni efna-
hagslegu afkomu hlutaðeigandi þjóða; þarf eigi að efa,
að slík heimsókn blási bandalagsþjóöunum byr í segl og
hvetji þær til aukinna átaka varðandi full\ærnd sjálf-
stæðis þeirra og lýðfrelsis.
Gera má ráð fyrir, að áður en langt um líöur sendi
forseti einnig nefnd manna til Asíu í hliðstæðu augna-
miði.
í áminstri ræðu sinni lagði forseti ríka áherzlu á
viðskiptafrelsi og alhliða samvinnu í þeim efnum þjóða
á milli; þetta stingur mjög í stúf við þá einangrunar-
stefnu, er tíðum auðkendi flokk Republicana og Senator
Taft á seinni árum var aðaltalsmaður fyrir; þessi af-
staða spáir góðu fyrir um hina nýju stjórn í Washington
og styrkir hana að mun á alþjóðavettvangi.
Hinn nýi forseti er eindreginn sparnaðarmaður og
krefst þess, að dregið verði úr útgjöldum hvar, sem
slíku verði viðkomið, án þess að ríkisreksturinn bíði
við það hnekki eða dregið verið úr nauösynlegum fram-
kvæmdum; hann vill að þjóðarbúskapurinn beri sig og
að hinar einstöku greinar hans þurfi ekki á niðurgreiðsl-
um að halda.
☆ ☆ ☆
Nytsamur bæklingur
Lögbergi barst í hendur í byrjun vikunnar nyt-
samur bæklingur, er viðskiptaráð landsins, The Can-
adian Chamber of Commerce, lét semja og gefa út;
er þar að finna margar hollar bendingar til stjórnar-
valdanna varðandi ýmissar sparnaðarráðstafanir, sem
taka þarf, eigi viðskiptalífið að njóta heilbrigðrar þró-
unar án þess að verðþensla fái grafið um sig.
Á það er réttilega bent í bæklingi þessum, hver
höfuðnauðsyn það sé, að lögð verði öll hugsanleg rækt
við landbúnaðinn, því á velmegun hans hvíli allar aðrar
máttarstoðir þjóðfélagsins; og með það fyrir augum,
hve geigvænleg hungursneyð sverfi að miljónum
manna, kvenna og barna vítt um heim, verði aldrei of
mikil áherzla lögð á framleiðslu fæðutegunda jafnframt
því, sem koma þurfi á réttlátari dreifingu vista, en fram
að þessu hafi gengist við.
Það er fagurt hlutverk að vera bóndi og erja jörð-
ma í sveita síns andlitis, og þeir menn, sem slíkar
skyldur inna af hendi, eiga heimtingu á að fá réttlátan
og lífvænlegan arð af iðju sinni; þeir leggja tíðum mikið
í sölurnar, vinna myrkranna á milli og eiga alt sitt undir
sól og regni.
Séð að heiman
Arnfríður Sigurgeirsdóttir:
Séð að heiman. Ævisögu þætt-
ir, minni og ljóð. — Stærð:
219 bls. 20 x 13 sm. Verð kr.
45,00 ób. 65,00 ib. Norðri.
Það hafa menn lengi vitað, að
Arnfríður Sigurgeirsdóttir á
Skútustöðum stóð með sóma og
prýði í röð þeirra kvenna, sem
fást við að yrkja. Nú eru þeir
enn minntir á það og sannað það
með þessari bók, þar sem óbund
ið mál er líka lagt fyrir þá. Hér
þykir rétt að vitna til þess, sem
Karl Kristjánsson alþingismað-
ur segir í formála bókarinnar:
„Islendingar — fleiri og fleiri
með hverju ári sem líður — ger-
ast nú viðförlir. — Þeir láta ber-
ast með hraða tækninnar lengra
og lengra. Fara flugförum um
himingeiminn, horfa yfir höf og
lönd, gista fjarlægar álfur,
ganga hugfangnir um meðal
framandi þjóða, koma heim og
telja sig hafa sögur að segja.
Margvísir menn og vitrir — eða
hvað?
íslenzk menning, fóstruð um
aldir við hina svokölluðu ein-
angrun í óvenjulega kröfu hörðu
landi um hófsemi og þolgæði,
alin við bóklestur og ferðir í
hugarheimum, þroskuð að
skyggni á það, sem séð verður
að heiman, — riðar við — eða
meira en það — í veðrum er-
lendra áhrifa.
Hvað var þessi íslenzka menn-
ing? Hvað er í hættu? Hvers
væri að sakna, ef hún hryndi?
Hvað sást að heiman? Var sjón-
arsviðið ekki bæði fáskrúðugt
og þröngt? Entist það, sem að
heiman sást, nokkuð til verulegs
þroska, manndóms í mótlæti,
eða til yndis og hamingju?
Bók þessi, „Séð að heirnan,"
er svör við þessum og þvílíkum
spurningum.“
Karl segir ennfremur í for-
málanum:
„Arnfríður Sigurgeirsdóttir
nefnir bók sína „Séð að heiman.
Þetta heiti er yfirlætislaust og
táknandi. Það býr ótvirætt yfir
fullkomnum metnaði fyrir hönd
„síns heima,“ og allra, sem una
heima. Villir ekki á sér. Bendir
lesandanum á rétt stjórnarmið
til skilnings á bókini.
Arnfríður hefir ekki aðeins
alið alan sinn aldur að kalla má
sömu sveitinni, heldur aldrei á
nokkurn annan skóla gengið en
skóla lífsins þar. Hún lærði af
sjálfri sér að lesa Norðurlanda-
málin, d ö n s k u, norsku og
sænsku, og hefir allmargt lesið
á þeim málum.
Þær bókmenntir, og þó éink-
um íslenzkar bókmenntir, hafa
verið henni sjónaukar að heim-
an.
Hvað hefir hún séð?
Lestu bókina — og þú munt
kynnast enn einum ágætum
fultrúa hinnar svonefndu al-
þýðumenningar á Islandi. Konu,
sem tekið hefir að erfðum og á-
vaxtað heima gáfar og þrá ís-
lendingsins til þess að rekja
ættir, bregða Ijósi yfir liðinn
tíma, segja sögur frá horfinni
tíð, ávarpa samferðamenn sína
með ræðum og yrkja ljóð.
Átthagarnir gleðja augu henn-
ar með ótæmandi fegurð og
fjölbreytni, sem hún skynjar.
Virðing myrir hinu stórbrotna
er henni eðlileg og hafin yfir
ótta.
Góðvild hennar til alls, sem
lifir, er rík og nærgætin, en fell-
ir þó ekki niður kröfur um
skyldurækni, eins og nærsýni
og góðvild sumra hættir til.
Hún hefir mikið vald yfir geði
sinu. "
F r á s ö g n hennar, ræða og
kvæði, er hófstilt.
Ljóð hennar eru stundum all-
mikið óljósari en óbundna mál-
ið, og skila efninu ekki eins
örugglega.
Samt eru það ljóð, sem sýna
bezt, hvað hún er yfirburða-
sterk, þegar mest reynir á, og
hve mikla yfirsýn hún hefir að
heiman.
Og þegar Arnfríður missir
Geirfinn son sinn, „hugljúfann
s i n n,“ glímumanninn lands-
kunna, sem dauðinn laust til
bana á einu andartaki í blóma
lífsins, þá yrkir hún snilldar-
kvæði.
Á þessum stóru sorgarstund-
um lífs hennar sannprófast, að
gáfa hennar er mikils megnug,
og víðsýnið að heiman fullkom-
ið.
Salómon konungur bað guð að
gefa sér viturt hjarta. Hann átti
enga ósk mikilsverðari.
Enginn maður, nema sá, sem
á viturt hjarta, veldur hörmum
sínum á þann hátt, sem Arn-
fríður gerir í kvæðum sínum
eftir eiginmanninn og soninn.
Frá vitru hjarta stafar líka
hógværð hennar í hugsun og
framsetningu.
Orð eins og: „Ég á vor, þó að
vetri“ og „Hrindir burt haust-
sins kvíða heiðríkjan drauma-
blá, eru af hennar munni djúpr-
ar merkingar.
Þótt hún rekji spor af raun
hæfni og nærskyggni í þættin-
um af Þórunni ríku, þá horfir
hún jafnframt langt inn í „heið-
ríkjuna draumabláa,“ — miklu
lengra en flugvélin flýgur með
farþega sinn.
Bókin ber með sér, að augu
geta séð að heiman, — og máske
fyrst og fremst að heiman, —
flest eða allt, sem mönnum
mest um vert.
Það skal að lokum framtekið,
að höfundurinn einn hefir búið
handritið að b ó k i n n i undir
prentun.
Bókin er þannig, að öllum
heimanbúnaði, verk hinnar sjálf
menntuðu sveitakonu.
Lesandinn njóti bókarinnar
með þeirri vitund og dæmi hana
eftir þeim forsendum.“
Það er óþarfi að bæta við
þessi ummæli Karls Kristjáns-
sonar. Það er óhætt að fullyrða,
að þetta er einn merkilegasta
bókin, er komið hefir út á þessu
ári.
— TÍMINN, 20. des.
Stórauknar flugsamgöngur innan lands
Farþegafjöldi svarar til, að
fimmli hver íslendingur hafi
ferðast með flugvél í ár
Meira en fimmti hver íslend-
ingur hefir ferðast með flugvél-
um það sem af er þessu ári, og
er það meira en nokkurn tíma
áður í sögu landsins. En flugið
verður algengara og þýðingar-
meira farartæki í samgöngum
landsmanna með hverju árinu
sem líður.
Má búast við mikilli aukn-
ingu næsta ár, ef allt verður
með feldu. Er þá farið að notast
að nýju flugvitunum, sem ný-
lega er búið að koma upp norð-
anlands, eins og kunnugt er af
fyrri fréttum.
Vegna þessara tækja skapast
mun betri aðstaða til að fljúga
öruggar við verri flugskilyrði.
Þýðir það fleiri flugdaga að
öðru jöfnu og því fleiri farþega,
þá komizt leiðar sinnar í loft-
inu, sem annars hefðu orðið að
breyta áætlun og taka annan
farkost. Nýr flugvöllur á Egils-
stöðum, sem tekin var í notkun
í sumar, eykur líka mjög á flug-
ferðamöguleika til Austurland-
sins og skapar meira öryggi í
flugi.
Flugfélögin
Eins og kunnugt er, hættu
Loftleiðir innanlandsflugferðum
í janúarlok í fyrra, en fékk
Heklu snemma í júlí og hefir
hún síðan flutt mikið af farþeg-
um að og frá landinu og á lengri
ferðum um ísland.
Er það því Flugfélag Islands,
sem annazt hefir loftflutningana
að verulegu leyti, þar sem um
samkeppni hefir ekki verið að
ræða í innanlandsflugi og ekki
nema að litlu leyti í utanlands-
flugi.
34783 farþegar
Samkvæmt upplýsingum, sem
blaðið hefir fengið frá Flugfél-
agi Islands, höfðu í októberlok
34,783 tekið sér far með vélum
félagsins. Af þeim voru leng-
flestir, sem flugu innanlands,
eða 30.105, en 4.673 milli landa.
Hefir flugumferðin aukizt veru-
lega frá því i fyrra. Ennfremur
er um stórfellda aukningu að
ræða í vöruflutningum.
Hér á landi eru enn víðflæmi, sem bíða þess að
hönd verði lögð á plóginn og hér er þörf dugandi manna
í þúsunda- og jafnvel miljónatali, er leggja vilja stund
á akuryrkju og auka með því á þjóðarauðinn án þess
að rányrkja geri vart við sig.
„Brauð veitir sonum móðurmoldin frjóa
menningin vex í lundi nýrra skóga.“
Upp úr heilbrigðu samstarfi moldar og manns
skapast nýr himinn og ný jörð.
Flugvélaeignin
Flugvélaeign íslendinga er
töluverð, enda þótt mikil skörð
hafi í hana verið höggvin. Milli-
landaflugvélar eru tvær stórar í
eigu íslendinga og um átta flug-
færar farþegaflugvélar aðrar.
Millilandaflugvétlarnar v o r u
þrjár, áður en Geysir fórst og
farþegaflugvélar til innanlands-
flugs, týndu tölunni, er flugvél-
ar Loftleiða voru flestar seldar
úr landi, þegar félagið hætti
innanlandsflugi í fyrra.
Engu að síður taka millilanda-
flugvélarnar tvær á annað
hundrað farþega í einu og aðrar
farþegaflugvélar rétt innan við
200 farþega. Þannig geta um
200 Islendingar verið í loftinu í
einu með íslenzkum farþega-
flugvélum.
Fréttir
Margl starfsmanna
Að flugmálunum vinna um
140 starfsmenn hjji flugfélögun-
um tveimur, auk þeirra, sem
vinna að flugvallagæzlu og ann-
arri þjónustu í sambandi við
flugmálin.
Þá má það einnig til nýjunga
teijast í framvindu flugmála
með þjóðinni, að komnir eru að
stjórntækjum í ætlunarflugvél-
unum íslenzkir flugmenn sem
að öllu leyti hafa numið flug-
listina hér heima og reynast
þeir ekki síðri en þeir, sem num-
ið hafa erlendis, hvað kunnáttu
snertir.
Á fáum árum hefir flugvélin
orðið að almenningsfarartæki
á Islandi og á sjálfsagt eftir að
verða ennþá þýðingar meiri lið-
ur í samgöngumálum okkar með
aukinni flugtækni.
/ #
— TÍMINN, 5. des.
Framhald af bls. 1
BÆJARSTJÓRN Hafnarfjarðar
samþykkti nýlega fjárhagsá-
ætlun sína fyrir þetta ár, og eru
niðurstöðutölur hennar 8,2 milj-
ónir króna. Útsvör aru áætluð
rösklega 7 miljónir króna.
☆
Hér á landi eru nú 113 presta-
köll með 116 prestum. Prestlaust
er í 11 prestaköllum, en mjög
hefur fjölgað nemendum í guð-
fræðideild háskólans seinustu
árin, og er það skoðun biskups
að hvergi verði prestslaust eftir
er nokkur ár ef byggð verða prest-
seturshús, þar sem nú eru engar
eða ónýtar bygingar. Lítið hefur
verið um kirkjubyggingar á
undanförnum árum, en áhugi á
kirkjubyggingum vaxandi og
mikil orðinn, og nýlega hafa
farið fram miklar og kostnaðar-
samar viðgerðir á mörgum
kirkjum.
☆
Samband íslenzkra kristni-
boðsfélaga hyggst hefja trúboð
í Abessiníu og sendir þangað
ungan kristniboða, Felix Ólafs-
son að nafni, sem dvalist hefur
sex ár í kristniboðsskóla í Nor-
egi. Með honum fer kona hans,
K r i s t í n Guðleifsdóttir, sem
stundað hefur nám í sama skól-
anum. Þau hjónin hyggjast reisa
kristniboðsstöð í héraði Konso-
manna, en svo nefnist þjóðflokk-
ur blökkumanna, sem býr í suð-
urhluta landsins og stundar ak-
uryrkju. Yfirvöld landsins hafa
fúslega gefið leyfi til þess að
reist verði kristniboðsstöð á
þessum stað, enda haldi kristni-
boðinn skóla.
☆
Árið 1950 voru með forseta-
bréfi settar reglur um afreks-
merki hins íslenzka lýðveldis,
sem veita má fyrir björgun úr
lífsháska. Merkið er í tveimur
stigum, silfur- og gullmerki. Af-
reksmerkið hefur nú verið veitt
í fyrsta sinni. Guðmundur Hall-
dórsson sjómaður frá Bæ í Stein
grímsfirði var sæmdur silfur-
merkinu fyrir frábæra aðstoð
við björgun félaga sinna, er tog-
arinn Vörður fórst 29. janúar
1950.
☆
Happdrætti Háskóla íslands
er nú að hefja 20. starfsárið og
Framhald á bls. 8

Lltll Tlm
Tomaio fyrir gluggakassa
Fyrir potta,
k a s s a eCa
K a r C. V e x
enemma. —
Litli Tim er
a tS e i n s 8
þuml. á hæS,
dverg vaxinn
og þéttur. —
HlaSinn klös
um af rauÖ-
um ávöxtum 1 þuml. I þvermál.
Litli Tim er smávaxinn, en gefur
þér gómsæta ávexti á undan öSrum
matjurtum og þegar aCfluttir
tomatoes eru I háu veröi. Einnig
litfagur og skrautlegur I pottum
eöa I garöi.
(20c pkt.) (75 %oz.) póstfritt
BIG 1953 SEED AND
NURSERY BOOK —
Best Everl
FREE
STRIVE FOR KNOWLEDGE
In these modern times Business College
Education is not only desirable but almost
imperative.
The demand for Business College Educa-
tion in industry and commerce is steadily
increasing from year to year.
Comvnence Your Business
Training Immediately!
For Scholarships Consult
THE COLUMBIA PRESS LUHITED
PHONE 74-3411 695 SARGENT AVE., WINNIPEG