Lögberg - 29.01.1953, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 29. JANÚAR, 1953
5
ffyfyyyyfttyyftffffty
VI I i AH Vl
I VI SNV
Ritstjón: INGIBJÖRG JÓNSSON
BÆTIEFNI í HVÍTUM BRAUÐUM
Áður hefir verið vikið að því
í þessum dálkum hve hvítt ger-
brauð er gersneytt bætiefnum,
vegna þess að þegar hveitikorn-
ið er malað, eru ýmisleg efni
hreinsuð úr hveitinu svo að það
verði sem hvítast; brauð úr heil-
hveiti (whole wheat) eru því
miklu hollari; en mörgum þykir
hvíta brauðið miklu betra á
bragðið, sérstaklega fyrir „toast“
og borða því mikið af því.
Árið 1944 rannsökuðu 11
kunnir læknar og vísindamenn
heilsufarið á Newfoundlandi, en
því var mjög ábótavant. Þeir
ráðlögðu að setja skyldi bæti-
efni í brauðið, og var það gert
að lögum. Fjórum árum seinna
rannsökuðu þeir á ný heilsu-
farið á Newfoundlandi og hafði
það batnað að mun, og vítamín
skortur var ekki eins áberandi.
Ekki vildi þessi heilbrigðisnefnd
staðhæfa, að hið batnandi heilsu^
far væri eiiyangis hinum bæti-
efnaríku brauðum að þakka, en
eitt er víst að Newfoundbúar
höfðu svo mikla trú á því, að
þeir gerðu það meðal annars að
skilyrði, þegar Newfoundland
sameinaðist Canada sem tíunda
fylki landsins, að þeir mættu
halda áfram að nota hveiti, er
bætt væri með fjörefnum. Áhugi
fyrir þessu vaknaði 1 hinum
fylkjunum, svo nú koma brauð
með bætiefnum á markaðinn 2.
febrúar. Þessi brauð verða lík
venjulegum hvítum brauðum
bæði að útliti og á bragðið, en
í þeim er ákveðinn skamtur af
B-vítamínum og járnefni. Þessi
brauð verða ekki dýrari en
venjuleg hvít brauð, þótt bæti-
efnin í hver tuttugu brauð kosti
eitt cent; bakaraiðnaðurinn ber
þann kostnað.
Hin venjulegu hvítu brauð
munu fást, því allir mega hér 1
landi borða það, sem þeir óska,
en fáir munu vilja þau þegar
hin hollari brauð eru á boð-
stólum.
í brauðunum verða þrjár teg-
undir af B-vítamínum:
B1 eða Thiamine — styrkir
heilsuna líkamlega og andlega,
eykur lystina, greiðir fyrir melt-
ingunni og styrkir taugarnar.
B2 eða Riboflavin — fyrir
vöxt og viðhald líkamans; hver
fruma í líkamanum þarfnast
þessa vítamíns.
B3 Niacin — verkar með ofan-
nefndum B-vítamínum. Skortur
á Nicacin orsakar pellagra.
Járnefni er eina málmefnið,
sem notað verður; það er nauð-
synlegt fyrir blóðið og varnar
blóðþynku.
Lesið vandlega það sem
prentað er á umbúðir brauð-
anna; á umbúðum brúnbrauða
er sagt hvaða prósent af heil-
hveiti er í þeim, og á umbúðum
hvítu brauðanna hvort þau hafa
ofangreind bætiefni að geyma.
Heilsufar fólks fer mjög eftir
því, hvað það leggur sér til
munns; húsmæður munu senni-
lega fagna því að geta nú fengið
þessi bætiefnaríku brauð fyrir
fjölskyldur sínar.
SR. HELGI KONRÁÐSSON:
Kunningjar hennar úr skóldsögunum voru
henni til skemmtunar við heimilisstörfin
Guðrún frá Lundi segir frá ævi sinni og rilslörfum
HITT OG ÞETTA
Gluggablæjur verða oft
út að líma fallegan veggjapappír
blæjurnar.
☆
Einn kvenmölur, ásamt fjöl-
skyldu, getur á einu ári eyðilagt
jafnmikla ull og fæst af tólf
kindum. Nú fást á markaðinum
ýmisleg efni, sem drepa möl-
fluguna. Líka er til gamalt ráð
gegn henni; mölurinn forðast
prentsvertu og er því ágætt að
vefja þá hluti, sem hann sækir í,
inn í gömul dagblöð.
☆
Þótt ótrúlegt sé eykur ofur-
lítil ögn af salti sæta bragðið
berjum og öðrum niðursoðnum
ávöxtum.
☆
Ef kartöflur eru dökkar og
ljótar er gott að setja eina mat-
skeið af ediki í suðuvatnið, þá
hvítna þær og líta betur út.
☆
VÖFLUR
2 bollar hveiti
3 teskeiðar Baking powder
1 teskeið salt
2 matskeiðar sykur
2 egg
IV2 bolli mjólk
6 matskeiðar smjör éða smjör-
líki.
Sigtið hveitið, mælið og bætið
í: gerduftinu, salti, og sykri.
Hrærið eggjarauðurnar, bætið í
mjólkinni og bræddu smjörinu.
Hrærið þessu út í hveitið. Bætið
síðast í þeyttum eggjahvítunum.
Deigið er bakað 4—5 mínútur í
heitu vöflujárni.
☆
VARALITURINN
Það er sagt að varaliturinn sé
hollur fyrir varnirnar og jafnvel
að hann varni kvefi og öðrum
kvillum og víst er það að sjald-
an hafa konur sprungnar varir,
sem nota hinn rauða varalit. Hitt
er annað mál hversu mikill feg-
urðarauki hann er, mun það fara
eftir smekk og listfengi þeirra
er'nota hann, eins og auðvitað
öll fegrunarmeðul. Fegurð kon-
unnar, eða öllu heldur viðhald
fegurðarinnar, er nokkuð komið
undir notkun ýmissa smyrsla og
ilmandi dufta, sem vísindamenn
irnir hafa lagt mikla vinnu og
fyrirhöfn í að framleiða á þann
hátt að fjarlægja öll skaðleg
efni sem veikt geta hina fínustu
og viðkvæmustu húð. — Gæði
þessara meðala eru svo metin
eftir því hve vel þau fara með
húðina, ekki sízt varaliturinn, og
til þess að fá hann sem beztan
er hann reyndur vandlega.
Til þess að reyna varalitinn
eru notuð marsvín. Þau hafa
afar fína húð einkum á kviðnum,
jáfnvel fínni en varir konunnar,
og þess vegna er rakaður blettur
á maga dýrsins og smurður með
varalit. Dýrið er látið í sérstakt
búr og rannsakað eftir þrjá
daga. — Hafi smyrslið ert húð
ina er því fleygt, en reynist það
vel er það látið í fínar umbúðir
til sölu. Dýrið er þvegið og látið
til hinna dýranna þar sem þau
öll bíða næsta prófs í þarfir
vísindanna.
☆
Ritstjórinn hringdi til mín og
bað mig að ná viðtali við Guð-
rúnu frá Lundi og festa á pappír
og senda sér það til birtingar í
Margunblaðinu.
„Mér er sagt að hún sé
skemmtileg kona þeim, sem
kynnast henni,“ sagði ritstjór-
inn, „en seintekin."
Hvorttveggja þekki ég.
Þegar ég kynntist henni fyrst,
fannst mér hún fremur þurr á
manninn, en nú mundi ég segja,
að hún væri með skemmtileg-
ustu gáfukonum, sem ég hef
kynnzt, kát og fyndin, orðhepp-
in og fljót að grípa á lofti hvert
orð sem flýgur og senda frá sér
snögg, markviss svör.
Ég vissi, að mér mundi óhætt
að verða við beiðni ritstjórans,
sökum kunningsskapar okkar
Guðrúnar, en efaðist um hæfi-
leika mína til að framkvæma
alaðaviðtal, því að ég hef aldrei
fengizt við aðra blaðamennsku
en þá að lesa blöðin.
Ég minntist á fyrstu kynni mín
af Guðrúnu frá Lundi. Ég ætla
að segja örlítið nánar frá þeim,
áður en ég fer að heimsækja
hana.
Þá var hún ekki kölluð Guð-
rún frá Lundi, heldur Guðrún á
Mallandi. Hún bjó þá með manni
sínum að Ytra-Mallandi á Skaga,
úti undir mynni Skagafjarðar,
aar sem úthafsöldurnar brotna
við túnfótinn og varpa mörgum
fallegum rekaviðardrumbnum
upp í fjöruborðið.
Síðan eru nú liðin 17 ár, og
hefir Guðrún þá verið nær
fimmtugu. Börnin voru þá enn ur
heima, tveir synir um tvítugt og
heimasæta komin yfir fermingu
Þar var ekki annað heimilisfólk
en hjónin og börnin. Eldavél var
þar inni í baðstofunni og hjá
eldavélinni stóð húsmóðirin við
störf sín, lág kona vexti, dálítið
feitlagin, dökkhærð, svipmikil og
neilsaði mér heldur fálega, líkt
því sem hana varðaði ekki um
komu mína.
Ræddi ég við heimilisfólkið
um stund og man það vel, að
húsmóðirin lagði jafnan orð
belg og var þó fjarri því, að hún
væri margmál. Svör hennar voru
venjulega fáorð, en skýr og ljós
og sprottin af áhuga og greind
Þar voru nokkrar bækur á hillu
ið konu sína sjálfráða, svo elsku-
eg er sambúð þeirra góðu hjóna.
o-
að
og
hreinar og ljótar; hægt er
þvo þær með sápuvatni
bursta og þurka þær síðan vand-
lega, en þær verða að þorna vel
áður en þær eru vafðar upp.
Sumir mála líka blæjurnar með
þunnu máli, í lit sem fer vel
uieð herbergislitnum, en það
verður að bíða þess að málið
þorni áður en blæjurnar eru
notaðar. Það lítur ljómandi vel
SLÖR
Öll slör hversu fín sem þau
eru, eru óholl fyrir augun. Verst
eru slör með hnútum eða dopp
um, og eins þau sem eru með
tvöföldum möskvum. Þessi slör
orsaka oft höfuðverk hafi þau
verið lengi fyrir augunum í einu
og ætti því að lyfta þeim frá
andlitinu þegar lesið er t. d.
kirkju, eða annars staðar innan-
húss.
Heimsókn í húsið, sem bóndinn
hefir unnið að
Jæja, nú er bezt að fara og
heimsækja Guðrúnu. Til þess
aarf ég ekki út á Skagatá. Þau | ókvenlegt að skrifa „lygasögur.“
hjónin eiga nú heima hér
Sauðárkróki, í litlu húsi, sem I Byrjaði að segja sögur
rúsbóndinn byggði sjálfur, því —14 ára
að hann er smiður góður. Stend- — Ekki hefir þér þó dottið 1
ur það niður við sjóinn. Þau búa hug að reyna sjálf að semja sögu
sar tvö ein, gömlu hjónin, því á þeim árum?
að börnin eru flutt burt. Dóttir- — Ójú, það fór ég nú einmitt
in er þó oft heima á sumrin, með að reyna, þá hef ég verið á 13.
lítinn dreng, sem hún á, Reyk- eða 14. ári, því að ég man, að
víking. Er mér ekki grunlaust kennari minn komst að þessu og
um, að hann lokki ömmu sína það sem verra var, gat ekki
stundum til höfuðstaðarins. þagað yfir því, þótt fáorður væri
Ég kem nú inn í litla en annars. En auðvitað varð saga
vistlega stofu, alskipaða snotr- þessi eldsmatur að lokum, en þó
um húsgögnum. Jón situr þar. voru þar fyrstu hugmyndirnar í
Ertu einn heima?“ sögu mína DALALÍF, sami dal-
— Oh, nei, nei, húsmóðirin er urinn og sömu aðalpersónurnar.
ekki langt í burtu, svarar Jón. — Hélztu svo áfram að semja
Annars var það hún, sem var sögur?
ein heima, því að ég var að koma — Nei, ég steinhætti því í mörg
heim framan úr sveit. Var þar ár. Eftir að ég fór úr foreldra-
við smíðar.“ húsum, fóku við þessi vanalegu
í þessu kemur húsfreyja inn kjör kynsystra minna, eins og
og ég segi henni frá erindi mínu, þau voru á þessum árum, vistir,
ég þurfi að leggja fyrir hana gifting og búskapur, og heldur
nokkrar spurningar. lítill tími til skrifta. En alltaf
Ætli mér gangi vel að leysa | var þó sagan í huganum, þótt
Kunningjar á ferð og flugi
vilja að sér sé sinnt
„Já, það eru nokkrar gamlar
skruddur," sagði húsfreyja og
gaf mér jafnframt í skyn, að þá
væri lítið að lesa, ef hún næði
sér ekki í aðrar bækur að auki
enda var allgott lestrarfélag
sveitinni.
Ekki var þar inni skrifborð
enda sæti vart önnur en rúmin
og það þori ég að fullyrða, að
mér flaug ekki í hug, að þarna
ætti heima stórvirkur rithöf
undur.
Ég veit þó nú, að persónur
Guðrúnar frá Lundi, þær sem
síðari árin hafa heimsótt fjöl-
mörg íslenzk heimili, voru þá á
ferð og flugi í höfðinu á hús'
freyjunni á Mallandi og flækt
ust fyrir henni í búri og eldhúsi
og ekki kæmi mér á óvart sú
fregn, að þær hafi stundum
skemmt fyrir henni grautinn
þegar hún var að elda, en hitt er
víst, að hún fyrirgaf þeim allar
verkfallskröfur, því að hún unni
þeim og vildi gjarnan fá að lifa
í friði í þeirra heimi.
Stundum stóðst hún ekki
freistinguna og skrifaði á laus
blöð eða inn í stílabækur ein-
hverja þætti um þessa vini sína,
en um það vissu fáir. Þó mun
bóndi Guðrúnar, Jón Þorfinns-
són, varla hafa verið ófróður
þessara aukastarfa konu sinnar,
og hvort sem hann hefir talið
hér nauðsynjaverk á döfinni eða
ekki, hefir hann áreiðanlega lát-
- Já, Aðalstein. Hann var
| fyrsta skáldsagan, sem ég las.
Svo var þar lítil bók eftir Torf-
| hildi Hólm og hét Högni og Ingi-
björg. Ég var mjög hrifin af
I þessum sögum og man enn, hve
I ég öfundaði þessa konu fyrir að
hafa getað samið skáldsögu.
| Annars þótti fólki þá næstum
Framhaldssaga í
Nýju kvennablaði"
Það liðu nokkur ár. Ég var
orðin vonlaus um, að ég sæi
nokkurn tíma hugsanir mínar á
prenti, en þá réðst Gunnar
Einarsson forstjóri Isafoldar-
prentsmiðju í það að kaupa
handritið. En þó leið enn tími,
að bókin kæmi út.
Þá datt mér í hug að skrifa
Nýju kvennablaði og bjóða því
framhaldssögu, sem það þáði
undir eins. 1 nóvemberblaðinu
1946 byrjaði Afdalabarn að koma
í blaðinu, og mánuði seinna var
fyrsta bindi af Dalalífi auglýst.
Fannsl í fyrsiu allax óskir
uppfylliar
— Hvernig var þér innan
brjósts, þegar þú sást nafnið þitt
á prenti í fyrsta sinn?
— Ég las auðvitað auglýsing-
una með dunandi hjartslætti, og
það geri ég reyndar alltaf, þegar
ég heyri getið um nýja bók eftir
mig.
Mér fannst 1 fyrstu, sem allar
óskir væru uppfylltar. En svo
fór ég að hugsa um ritdómarana
og kveið ákaflega mikið fyrir
þeim. En þeir urðu langtum
betri en ég hafði nokkurn tíma
hugsað mér og bókin seldist
ágætlega. Framhald á bls. 8
úr þeim, svarar hún, enda varla
von, að mér gangi betur en
lærðu mönnunum fyrir sunnan,
fátt væri fest á pappír, fyrr en
seinustu búskaparárin. Þá fór ég
að taka einn klukkutíma á dag
þessum, sem verið var að hlýða til að yfirfæra gömlu blöðin frá
yfir í útvarpinu á dögunum. æskuárunum og hirða úr þeim
— Sennilega fyndist þér rétt- það, sem mér fannst nýtilegt, án
ast, að ég spyrði þig eitthvað út þess þó mér dytti nokkurntíma
kverinu, segi ég, eins og í hug, að það kæmi fyrir al-
prestarnir gerðu fyrrum, þegar | menningssjónir.
þeir húsvitjuðu.
Já, segir Guðrún, ég býst I Samdi við eldamennskuna
við að ég muni eitthvað úr kver- — Hvaða tíma á deginum
inu mínu. Og hún segir þetta yaldirðu?
þannig, að ég finn, að hún fyrir- — Venjulega gerði ég þetta,
verður sig ekki fyrir þá þekk- meðan ég var að elda miðdags-
ingu, enda er hún trúkona. | matinn, og féll mér mjög illa, ef
þetta fórst fyrir sökum anna og
Að Lundi í Slíflu I gestagangs.
Ég hygg, að ýmsa langi til} En árið 1939 brugðum við
að vita eitthvað um þann Lund, hjónin búi og fluttumzt hingað
sem þú kennir þig við. til Sauðárkróks. Eftir það fór ég
— Já, það er Lundur í Stíflu. fyrir alvöru að gefa mig að rit-
Þar fæddist ég og ólzt upp í stór- störfum, hreinritaði ég þá tvö
um, glaðværum systkinahópi, og fyrstu bindin af Dalalífi. Var
þar finnst mér alltaf hafa verið það einkum fyrir áeggjan Sig-
sólskin og blíða, og þó eru þar urðar bróðursonar míns, sem þá
snjóþyngsli, harðindasveit. — var fluttur til Reykjavíkur og
Hvergi finnst mér ég hafa tínt hvatti mig mjög til að láta gefa
eins stós bláber og í brekkunum bókina út, og bauðst til þess að
fyrir ofan túnið á Lundi. hjálpa mér að koma bókinni á
Foreldar mínir, Ámi Magnús- prent. Hann hafði mikið fyrir
son og Baldvina Ásgrímsdóttir, að bjóða hana ýmsum útgefend-
voru bæði ættuð úr Fljótum og um, en þeim leizt víst ekkert sér-
bjuggu 11 ár á Lundi. Pabbi var lega vel á þetta handrit, eftir ó-
ákaflega bókhneigður og sagði menntaða og óþekkta sveita-
okkur systkinunum sögur og konu.
ævintýri, þegar hann hafði tíma
til. Mest voru það íslendinga- og
riddarasögur, en þjóðsögur og
draugasögur voru ekki síður
þegnar, enda þótt þær bæru j
þann árangur, að gera okkur
tryllt af myrkfælni.
Þetta var það helzta, sem við
höfðum til skemmtunar, en j
annars mundi nú vera talið, að!
lífið hefði verið framur fábreytt
þar ytra.
* tf *'
Sparið peninga!
Sparið meira en
hálf útgjöld
við reykingar!
Vélvefjið vindlinga
yðar með
CIGARETTE
MAKER
V
5
1
EINU!
HEIMSÆKIÐ NÆSTU
TÓBAKSBÚÐ
lHTOiiCTfi
Að Enni á Höfðasirönd
— Hvert fluttuð þið svo frá
Lundi?
— Að Enni á Höfðaströnd. Þá
var ég 11 ára gömul. Þar var
miklu meira um að vera. Þá var
tekinn kennari á heimilið til að
kenna okkur systkinunum skrift,
reikning og réttritun, en kver
og biblíusögur var ég búin að
læra fyrir löngu. Það var skemti
legur tími, meðan kennslan stóð
yfir, venjulega einn mánuður á
vetri.
Þar í sveitinni var líka lestrar-
félag, svo nú var nóg að lesa af
spennandi skáldsögum, sem
hrifu hugann.
— Manstu nokkrar sérstakar
bækur, sem þú last þá?

Sendið engin meðöl til Evrópu
þangað til þér hafið fengið vora nýju verðskrá.
Skrifíð efilr lilnni nyjn l»r>3 verðskrá. sem nn er á takteinnin.
Verð hjá oss er inlkltt hesrn en nnnars stnðnr í Cnnadn.
RIMIFON — $2.10 fyrir 100 töflur
STREPTOMYCIN — 50c grammið
Sent frá-Kvrópu uni víða veröld. jnfnvel nustnn jánitjnldslns. —
l»óstcjnld innlfallð.
STARKMAN CHEMISTS
4(13 BIXtOR ST. WKST
TOROXTO
rr:
Kaupið hina nýju og ágætu bók
Jón á Strympu
eftir
GUNNSTEIN EYJÓLFSSON
Bókin kostar í bandi $5.00, en óbundin $3.50
Fæst í Riverlon Drug Store, Riverton
og í Björnsson's Book Siore, 702 Sargent Ave., Winnipeg
Einnig í Arborg Cafe. Arborg, og
Arnason Self-Serve Store, Gimli.