Lögberg - 19.11.1953, Qupperneq 3

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN, 19. NÓVEMBER, 1953
3
HAWAII-EYJAR
Ýmisiegí um land og þjóð
VERA má, að þess verði ekki
langt að bíða, að Hawaii-eyjar
verði gerðar að sjálfstæðu ríki
og verði þá 49. ríki Bandaríkj-
anna. Ef það gerist, þá verður
fána Bandaríkjanna breytt,
einni stjörnu bætt við í hann,
og verða stjörnurnar þá senni-
lega í sjö röðum og sjö í hverri
röð, í stað þess að nú eru stjörn-
urnar í sex röðum og átta stjörn-
ur í hverri.
Það var James Cook er fyrst-
ur hvítra manna fann Hawaii-
eyjar árið 1778. Þá var þar sér-
stakur konungur yfir hverri ey.
Hann skírði eyjarnar „Sand-
wich“-eyjar í höfuðið á jarlin-
Um af Sandwich. Árið 1795 varð
þar einn yfirkonugur og hann
hét Kamshameha I. Hann hafði
fengið byssur hjá hvítum mönn-
um og vann því sigur á ná-
grannakonungunum. — Ýmsar
Norðurálfuþjóðir, þar á meðal
Rússar, Frakkar og Bretar
reyndu að ná eyjunum undir
sig og enn eru þar rústir af vígi,
sem Rússar hlóðu á einni eynni.
Seinasti innlendur stjórnandi
á eyjunum var Liliuokalani
drottning. Hún varð að leggja
niður völd árið 1893. Þá var sett
þar á fót bráðabirgðastjórn og
síðan var ríkið gert að lýðveldi
undir stjórn Sanford B. Dole.
Hann var fæddur þar, en var af
amerískum ættum og hafði
stundað nám í Bandaríkjunum.
Svo var það áríð 1898 að Banda-
ríkin lögðu eyjarnar undir sig,
en gerðu þær að sjálfstjórnar-
nýlendu árið 1900. Þá höfðu
Bandaríkjamenn haft þar fót-
festu í 80 ár, því að árið 1820
fóru þangað nokkrir trúboðar
frá Nýja-Englandi og höfðu þeir
kristnað þjóðina.
☆
HAWAII-EYJAR eru í miðju
Kyrrahafi norðanverðu, 2400
enskar mílur suðvestur af San
Francisco, og er því styttra til
eyjanna frá þeirri borg heldur
en austur til New York. Alls
eru eyjarnar 6400 enskar fer-
mílur að stærð og eru 20 að tölu,
en 13 þeirra eru óbyggðar.
Stærstu eyjarnar eru Hawaii,
Oahu, Maui, Kauai, Molokai,
Lanai og Niihau. íbúar eru þar
um hálf miljón. Á Hawaii er
eldfjallið Mauna Loa, eitthvert
mesta eldfjall í heimi og gaus
seinast árið 1952.
Lengi hefir verið talið að hin-
ir upprunalegu eyjarskeggjar
séu komnir frá Asíu, Malaja-
löndum eða Java, en síðan
Hejerdahl fór á Kontiki yfir
Kyrrahafið, þykist hann hafa
sannað, að þeir séu komnir frá
Suður-Ameríku.
Núverandi íbúar eyjanna eru
af ýmsum ættum. — Þangað
hafa streymt hvítir menn, Jap-
anar, Filipseyjamenn, Kínverj-
ar, Kóreumenn og menn frá
Puerto Rica. Sjöundi hver mað-
ur er talinn kynblendingur, en
aðeins einn af hverjum 42 af
hreinum frumbyggjastofni.
☆
REGLULEGT skólahald byrjaði
þar 1820 þegar trúboðarnir komu
þangað og nú kunna allir að
lesa og skrifa. Trúboðarnir urðu
auðvitað að byrja á því að læra
mál eyjaskeggja og koma því á
prent. Þá komust þeir að því,
að í málinu voru ekki nema 12
stafir: a, e, i, o, u, h, k, 1, m, n, p
og w. Nú er skólamálum þar
vel fyrir komið og háskólinn á
Hawaii er á borð við háskóla í
Bandaríkjunum, og í sambandi
við hann er rannsóknardeild
fyrir landbúnaðinn.
Um það bil helmingur þjóðar-
innar á heima í Honolulu, höíuð
borginni á eynni Hawaii. Hinn
helmingurinn vinnur að jarð-
rækt og verkamenn á búgörð-
um þar fá hærra kaup en greitt
er annars staðar fyrir daglauna-
vinnu, eða sem svarar 150 ís-
lenzkum krónum á dag. Þarna
er aðallega ræktaður sykurreyr,
énda þrífst hann þar betur en
annars staðar. Bandaríkin hafa
jafnan keypt framleiðsluna, og
því var það 1876, er Bandaríkin
ætluðu að leggja innflutnings-
toll á hana, að eyjarskeggjar
buðu þeim að fá herskipahöfn-
ina Pearl Harbour, ef þeir vildu
hætta við að leggja á tollinn.
Varð það að samkomulagi. Arið
sem leið keyptu svo Bandaríkin
af þeim fyrir 138,9 milj. dollara,
enda er sjöundi hlutinn af syk-
urneyílu þeirra kominn frá
Hawaii-eyjum.
Á eyjunum er lítið um renn-
andi vatn og þess vegna er ekki
hægt að reisa þar rafmagns-
stöðvar, er nægi handa iðnaði. —
Þess vegna verða iðnrekendur
þar að notast við olíu eða kol,
sem aflgjafa, og hvort tveggja
verður að flytja inn í landið. Þó
eru þar litlar rafmagnsstöðvar,
svo að í flestum húsum er raf-
magn til ljósa og eldunar, og
þar er líka útvarp, kæliskápar
og önnur þægindi. — Er orðinn
stór munur á vistarverum eyjar-
skeggja frá því sem áður var,
er þeir bjuggu í strákofum og
voru að drepast úr kulda meðan
á rigningatímanum stóð. Nú eru
þar komin nýtízku hús með járn
þökum og hafa flest af þeim
nýjustu kostað sem svarar rúm-
lega 200 þús. íslenzkra króna.
☆
FERÐAMANNASTRAUMUR er
mikill til eyjanna og í fyrra
komu þangað 60.000 gestir, lang-
flestir frá Bandaríkjunum. —
Síðan flugvélarnar komu er
ekki nema átta stunda ferð
þangað frá San Francisco. —
Þessir ferðamenn koupa mikið
af minjagripum og eru sérstak-
lega ginkeyptir fyrir strápilsum,
sem stúlkur á Hawaii gengu í
hér áður. En þeir vara sig ekki
á því, að þetta er ekki innlend
framleiðsla, heldur eru strápils-
in framleidd í New Jersey og
send til Honolulu til þess að
amerískir ferðamenn geti keypt
þau. Hér á landi kannast menn
bezt við eyjarnar vegna hinnar
alkunnu Hawaii-músíkur og
allir hafa heyrt getið um Hawaii
gítar. Hann kallast „ukulele“ á
máli þeirra, en það þýðir „hin
stökkvandi fló“. Þessi gítar er
þó ekki fundinn upp af Hawaii-
búum. Það voru PortúgaTar, sem
komu með hann til eyjanna og
kenndu mönnum að leika á
hann.
Hawaii-búar iðka mjög íþrótt-
ir, sérstaklega sund og sigling-
ar. Þeir eru og góðir knatt-
spyrnumenn og fólk hefir geysi-
mikinn áhuga fyrir þeirri íþrótt,
svo að stundum koma 25.000
manna til að horfa á kappleik.
Og þótt ótrúlegt megi virðast,
þá stunda þeir einnig skíða-
íþrótt, en það er hvergi hægt
nema á jöklinum á Mauma Kea.
Margir stunda veiðar, því að þar
í fjöllunum eru rádýr, skógar-
birnir og fjallageitur.
☆
FARI SVO, að Hawaii-eyjar
verði gerðar að 49. ríkinu í
Bandaríkjunum, þá hafa þeir
leyfi til þess að kjósa sinn eigin
ríkisstjóra, en nú er hann skip-
aður af stjórninni. Þeir íá þá
einnig leyfi til þess að kjósa
þingmenn, tvo í öldungadeild-
ina og einn í þjóðþingið. Og svo
fá þeir auðvitað leyfi til þess að
taka þátt í vali forseta Banda-
ríkjanna þegar þar að kemur.
(Úr “Pathfinder”)
—Lesb. Mbl.
Kaupið Lögberg
Víðlesnasta
íslenzka blaðið
qA Greeting
Delivered at Special 75th Anniversary Service of The First Lutheran
Church, Winnipeg, October 25th, 1953.
By Professor Richard Beck
It is both a great honor and a privilege to bring a greeting on
this auspicious occasion, the 75th anniversary of The First Lutheran
Church of Winnipeg.
Many bonds link me personally to its congregation. It was my
first church home in America; my immediate family and other close
relatives have for years worshipped here and still do so; I have
rejoiced in the warm friendship of its immediate past pastor, Dr. B.
B. Jonsson, and its present pastor, Dr. V. J. Eylands, and I have
numerous other cherished friends among its membership. Mindful
of these elose ties, I extend to The First Lutheran Church and its
pastor my heartiest congratulations on this great milestone in its
history, its 75th anniversary, and my most sincere wishes for its
continued progress and fruitful work in future years. I extend
those congratulations and good wishes in deep appreciation of what
the work of this church has meant in the life of the Icelandic
#
people of Winnipeg and for this great city generally; and through
various channels, such as its services over the radio, the influence
of this church has, of course, reached still farther afield.
I heartly congratulate The First Lutheran Church on the honor
which has come to it through the high and deserved distinction
which this evening has been conferred on its pastor, in the form
of an Honorary Doctor of Divinity Degree granted by United
College of Winnipeg.
Dr. Valdimar Eylands, my old and dear friend and splendid
co-worker in many good causes, I salute you, and express to you
and yours, on behalf of Mrs. Beck and myself, our heartiest con-
gratulations. I also bring you equally sincere felicitations from
your many Icelandic friends in North Dakota, and from my uni-
versity, The University of North Dakota, and from its President,
Dr. John C. West, a great friend of the Icelandic people and an
Honorary Member of the Icelandic League of America, of which
you, Dr. Eylands, are the distinguished President. As its Past
President, I know that its Executive and its general membership
take due pride in the high honor that has come to you and felicitate
you upon it.
We are indeed met here in an auspicious and historic hour.
We are assembled at a notable church anniversary, which is bound
to remind us of the fundamental mission which the Christian
Church, with its life-giving message, has in our turbulent world of
today. Seldom, if ever, in history has the challenge to the Church,
to all of us as Christian men and women, been greater than it is in
this awesome Atomic Age. Milton’s stirring words come ringing
upon my ears: “The hungry sheep look up and are not fed”.
Humanity is crying from the very depths of its collective heart for
a new vision, for leadership which lifts it out of the dark valley of
fear unto the sunlit high plain of lasting peace and progress. May
our leadership, religious and secular, be granted such vision and
wisdom!
In that spirit I bring this congregation and its pastor my
sincerest wishes for God’s richest blessings, and I close with in-
spiring verses from one of the great hymns of the Icelandic poet
and pastor, Matthias Jochumsson, a close friend of the great leader
and pastor of this church, Dr. Jon Bjarnason. The translation is
by a famed and a great admirer of Icelandic literature, Professor
Kemp M^lone of The Johns Hopkins University; to be sure, it is
from a New Year’s hymn, but then this church is marking the
beginning of a new era in its history:
Fear not, though here be cold today
And wordly joys a feast foredone
And all thy strength as driven spray,
For God is Lord of earth and sun.
He hears the tempest’s minstrelsy,
He hears the sleeping babe draw breath,
He hears the very heart of thee
And knows each throb from birth to death.
Ay, God is Lord in every age:
He speaks, His creatures but give ear.
His words excite, His words assuage
The mighty deep, the secret tear.
Within the hollow of His hand
Lie cradle, home, life’s pathway, grave,
The weal, the woe of this our land
From topmost peak to utmost wave.
O may Thy succor by our sun
And hallow us for this new year.
O Lord most high, O Holy One,
O living God, we pray Thee, hear.
Business and Professional Cards
Dr. P. H. T. Thorlakson
WINNIPEG CLINIC
St. Mary’s and Vaughan, Winnipeg
PHONE 92-6441
Phone 74-1855 ESTIMATES
FREh
J. M. Ingimundson
Asphalt Roofs and Insulated
Siding — Repairs
Country Orders Attended To
632 Simcoe St. Winnipeg, Man.
------------------------1
Dr. A. V. JOHNSON i
Dentist
506 SOMERSET BUILDING
Telephone 92-7932
Home Telephone 42-3216
Dr. ROBERT BLACK
SérfræBingur í augna, eyrna, nef
og hálssjúkdómum.
401 MEDICAL ARTS BLDG.
Graham and Kennedy St.
Skrifstoíuslmi 92-3851
Heimasími 40-3794
\ .
Creators of
Distinqíive Printing
Columbia Press Ltd.
695 Sargenl Ave. Winnipeg
PHONE 74-3411
Thorvaldson, Eggertson.
Bastin & Stringer
Barristers and Solicitors
209 BANK OF NOVA SCOTIA Bldg.
Portage og Garry St.
PHONE 92-8291
Hofið
Höfn
í huga
Heimili sólsetursbarnanna.
Icelandic Old Folks’ Home Soc.,
3498 Osler St., Vancouver, B.C.
CANADIAN FISH
PRODUCERS LTD.
J. H. PAGE, Managing Director
Wholesale Distributors of Fresh and
Frozen Fish
311 CHAMBERS STREET
Office: 74-7451 Res.: 72-3917
Office Phone Res. Phone
92-4762 72-6115
Dr. L. A. Sigurdson
528 MEDICAL ARTS BUILDING
Office Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appointment.
Aristocrat Stainless
Steel Cookware
For free home demonstrations with-
out obligation, write, phone or call
302-348 Main Street, Winnipeg
Phone 92-4665
“The King of the Cookware”
Gundry Pymore Ltd.
British Quality Fish Netting
58 VICTORIA ST. WINNIPEG
Phone 92-8211
T. R. THORVALDSON Manager
Yonr patronage will be appreciated
A. S. BARDAL LTD.
FUNERAL HOME
843 Sherbrook Street
Selur llkkistur og annast um út-
farir. Allur útbúnaóur sá bezti.
StofnaC 1894
SÍMI 74-7474
Minnist
BETEL
■ erfðaskróm yðar.
Phone 74-5257 700 Notre Dame Ave.
Opposite Maternity Pavilion
General Hospital
Nell's Flower Shop
Wedding Bouquets, Cut Flowers,
Funeral Designs, Corsages,
Bedding Plants
Nell Johnson
Res. Phone 74-6753
Phone 92-7025
H. J. H. PALMASON
Chartered Accountant
505 Confederation Life Buildlng
WINNIPEG MANITOBA
Lesið Lögberg
Parker, Parker and
Kristjansson
Barristers - Solicitors
Ben C. Parker. Q.C.
B. Stuart Parker. A. F. Kristjansson
500 Canadian Bank of Commerce
Chamhers
Winnipeg, Man. Phone 92-3561
SELKIRK METAL PR0DUCTS
Reykháfar, öruggasta eldsvörn,
og ávalt hreinir. Hitaeiningar-
rör, ný uppfynding. Sparar eldl-
viö, heldur hita frá aö rjúka út
meÖ reyknum.—Skrifiö, slmiö til
KELLY SVEINSSON
625 Wall St. Winnipeg
Just North of Portage Ave.
Slmar 3-3744 — 3-4431
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dlr.
Keystone Fisheries
Limited
Wholesale Dlstributors of
FRESH AND FROZEN FISH
60 Louise Street Slmi 92-5227
J. Wilfrid Swanson & Co.
Insurance in aU its branches
Real Estate • Mortgages - Rentals
210 POWER BUILDING
Telephone 93-7181 Res. 46-3480
LET US SERVE YOU
EGGERTSON
FUNERAL HOME
Dauphin, Maniloba
Eigandi ARNI EGGERTSON Jr.
S. O. BJERRING
Canadian Stamp Co.
RUBBER & METAL STAMPS
NOTARY & CORPORATE SEALS
CET.I.ULOID BUTTONS
324 Smith Sl. Winnipeg
PHONE 92-4624
Van's Electric Ltd.
636 Sargent Ave.
Authorized Home Appliance
Dealers
GENERAL ELECTRIC — ADMIRAL
McCLARY ELECTRIC — MOFFAT
Phone 3-4890