Lögberg - 03.12.1953, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN, 3. DESEMBER, 1953
Lögberg
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Geflð út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
6D5 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
J. T. BECK, Manager
Utanáskrift rltstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SAROENT AVENUE, WINNIPEG, MAN
PHONE 74-3411
Verð $5.00 um árið — Borgist fyrirfram
Phe Lögberg" is printed and published by The Columbia Prese Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorized as Second Class Mail, Pœt Office Department, Ottawa
Merkisafmæli
Hinn 2. nóvember síðastliðinn átti Morgunblaðið í
Reykjavík fertugsafmæli og var atburðarins minst með
sérstakri útgáfu af blaðinu, en á forsíðu er tillögu uppdráttur
af hinu veglega húsnæði, sem blaðinu mun framvegis ætlað
að Aðalstræti 6 í höfuðborg landsins.
Morgunblaðið hóf göngu sína 2. nóvember 1913 og
stóðu af því tveir bjartsýnir áhugamenn, sem þá voru um
þrítugt, þeir Ólafur Björnsson, sonur Björns Jónssonar rit-
stjóra og ráðherra, og Vilhjálmur Finnsen, er varð fyrsti
ritstjóri þess og snemma tók að géfa sig að blaðamensku.
Dagblaðið Vísir er þremur árum eldra en Morgunblaðið.
Er Morgunblaðið tók til starfa fór flóðalda hárra hug-
sjóna um landið, eigi aðeins varðandi fullnaðarlausn sjálf-
stæðismálsins, heldur og engu síður að því er viðkom við-
reisn atvinnuvega og hinni efnahagslegu nýsköpun þjóðar-
innar; þá kom Eimskipafélag íslands til sögunnar, er síðan
hefir verið lífæð Islendinga á vettvangi siglingamálanna
jafnt utanlands sem innan; þá var Háskóli Islands svo að
segja nýstofnaður, er verið hefir vermireitur þjóðlegra
fræða og þá voru fleiri stórbyggingar í þann veginn að rísa
af grunni íslenzkri menningu til trausts og halds.
Að Morgunblaðinu hafa jafnan staðið ágætir menn,
sem vakað hafa á verði um menningu þjóðarinnar í andleg-
um og efnahagslegum skilningi; menn, sem þorðu að hugsa
hátt og kváðu þjóðina úr kútnum; að slíkir menn sætti
nokkurum ágjöfum annað veifið var óhjákvæmilegt, ekki
sízt í fámennu þjóðfélagi þar sem nálega allir þekkjast
persónulega og margir liggja vel við höggi.
1 drengilegri og skorinyrtri forustugrein að afmælisrits
útgáfunni, er meðal annars svo að orði komist:
„Morgunblaðið hvetur þannig til samhuga starfs að
nauðsynjamálum alþjóðar. Það telur að enda þótt skoðana-
mismunur sé eðlilegur í lýðfrjálsu landi þá sé á því höfuð-
nauðsyn, að Islendingar kunni að setja deilum sínum hæfi-
leg takmörk. Ef þeir ekki geri það gæti á ný skapast hér
svipað ástand og varð hinu unga þjóðveldi að aldurtila á
13. öld. En frelsið, efnahagslegt og stjórnarfarslegt, hlyti á
öllum tímum að vera íslendingum lífið sjálft.
A grundvelli þessara hugsjóna leggur Morgunblaðið út
á nýjan tug ævi sinnar í von um, að það megi framvegis
sem hingað til vera í lifandi sambandi við þjóð sína í bar-
áttu hennar fyrir betra og fegurra lífi“.
Hér er vissulega um orð í tíma töluð að ræða, sem von-
andi er að sem allra flestir synir og dætur íslenzku þjóðar-
innar veiti fylztu athygli.
I árnaðaróskum til blaðsins vegna fertugsafmælisins
falla ólafi Thors forsætisráðherra orð á þessa leið:
„Bezta ósk mín til afmælisbarnsins er sú, að það haldi
áfram að vera víðsýnasta, sannsöglasta og merkasta blað
landsins. Þá mun það einnig halda þeim heiðurssess að vera
stærsta, útbreiddasta og víðlestnasta blaðið. Afmælisgjöf
mín er sú ein að ráða blaðinu til þess að halda uppteknum
hætti, er það eitt íslenzkra blaða ann andstæðingum sínum
sannmælis og að gera það í vaxandi mæli“.
Bjarni Benediktsson dómsmálaráðherra birtir í af-
mælisútgáfunni ritgerð, er hann nefnir „Morgunblaðið og
Valtýr Stefánsson“. Er ritgerðin hressileg aflestrar og að
því, er bezt verður séð, laus með öllu við hlutdrægni; lýsir
hann löngu samstarfi þeirra Jóns Kjartanssonar og Valtýs
við blaðið og eins hinu, hversu átthagaþráin og löngunin
til að deila kjörum við fólkið í Skaftafellssýslum, er Jón
ólst upp með, knúði hann til að láta af blaðamensku og
gerast sýslumaður með aðsetur í Vík í Mýrdal. Jón hafði
jafnan ríkan áhuga á stjórnmálum og á nú sæti á þingi.
Varðandi Valtý ritstjóra lætur Bjarni dómsmálaráð-
herra þannig um mælt:
„Valtýr er sannfærður um að íslendingum geti því að-
eins vegnað vel í landi sínu að þeir þekki landið, kosti þess
og galla. Þess vegna er hann óþreytandi að afla upplýsinga
um og skýra frá öllum nýjungum um eðli landsins og at-
vinnuhætti þess. Af eigin þekkingu veit Valtýr t. d., að
íslenzkur landbúnaður á sér mikla framtíð, ef menn fást til
að sinna öllum þeim lærdómi, sem vísindi og tækni geta
kent þeim. Honum er ekki nóg að vita þetta sjálfur, heldur
lætur hann einskis ófreistað til þess að vekja aðra til skiln-
ings á þessum sannindum“. —
Valtýr ritstjóri er þjóðrækinn og víðmentur menn-
ingarfrömuður, sem ann þjóð sinni hugástum og vill veg
hennar í öllu; hann er í fremstu röð þeirra áhugamanna,
sem einbeita orku sinni að því, að klæða landið skógi.
íslendingar vestan hafs eiga góðan hauk í horni þar,
sem Valtýr Stefánsson er; hann hefir látið sér manna annast
um þjóðræknissamtök þeirra og lagði gott til mála, er um
það var fjallað, að íslenzka ríkið veitti vestur-íslenzku blöð-
unum til framdráttar nokkurn fjárhagslegan stuðning; fyrir
slíkt drengskaparbragð má ekki minna vera en honum sé að
verðugu þakkað og það gerir Lögberg af heilum hug.
Áminst afmælisútgáfa Morgunblaðsins felur í sér víð-
tækt, menningarsögulegt yfirlit yfir fjóra áratugi, er valdið
hafa straumhvörfum á þróunarsögu íslenzku þjóðarinnar,
glæsilegri og áhrifaríkari en dæmi voru áður til; fjöldi
mynda prýðir útgáfuna og eykur slíkt að mun á gildi hennar.
Sjölug í dag:
Jakobína Johnson skóldkona
Ein meðal merkustu kvenna
af íslenzkum ættum austan hafs
og vestan er sjötug í dag. — Frú
Jakobína Johnson í Seattle við
Kyrrahaf er fædd á Hólmavaði
í Aðaldal í Suður-Þingeyjar-
sýslu 24. október 1883. — Hún
er dóttir Siðurbjörns frá Fóta-
skinni Jóhannssonar Ásgríms-
sonar og konu hans Maríu Jóns-
dóttur Halldórssonar. Voru for-
eldrar hennar bæði þingeysk að
ætt og uppruna. Sigurbjörn var
mjög kunnur maður í Þingeyj-
arsýslu og víðar sakir afburða
hagmælsku. Hann fluttist til
Canada með fjölskyldu sína árið
1889 .Við brottför sína kvað
hann þessar vísur:
Fyrr ég ekki fann hvað hörð
fátækt orkað getur.
Hún frá minni móðurjörð
mig í útlegð setur.
Gnauðar mér um grátna kinn
gæfu mótbyr svalur.
Kveð ég þig í síðsta sinn
sveit mín, Aðaldalur.
Eftir hálfrar aldar töf,
ónýtt starf og mæði,
leita ég mér loks að gröf
langt frá ættar svæði.
Sigurbjörn settist að í Argyle
byggð í Manitoba og dvaldist
þar til dauðadags. Jakobína,
dóttir þeirra hjóna ólst upp þar
vestra frá sex ára aldri. Hún
öðlaðist menntun og gerðist
barnaskólakennari. Fulltíða gift-
ist hún ísak Johnson trésmið,
er búsettur var í Seattle. Isak
var bróðir Einars Páls ritstjóra
Lögbergs og Gísla Johnson
prentara. Þau hjón bjuggu í
Seattle alla stund og eignuðust
sex sonu og eina dóttur. Einka-
dóttur sína misstu þau unga.
Fimm synir þeirra voru í hern-
um í síðasta stríði og fórst sá
yngsti í kafbát, Stefán að nafni.
Jakobína missti mann sinn árið
1949. Synir hennar, sem eftir
lifa eru allir kvæntir nema einn,
Kári að nafni. Hann stundar
siglingar og hefir athvarf hjá
móður sinni.
Eins og mjög er kunnugt,
kippti Jakobínu í kynið um
hneigð og hæfileika til ljóða-
gerðar. Hún hefir gefið út tvær
ljóðabækur: „Kertaljós“ kom út
1938 og „Sá ég svani“, barna-
ljóð, kom út síðar. Hún hefir
einnig lagt stund á það, að snúa
íslenzkum ljóðum á enska tungu.
Þar á meðal Þjóðsöngnum. Frá
ljóðum Jakobínu, eins og frá
öllu hennar lífi, andar mann-
vinátta. Frá þeim stafa geislar
göfugrar sálar og þau eiga sér
víða tilþrif. Þó munu sumir
þeir, er gerzt þekkja til ljóða-
gerðar Jakobínu og dómbærir
eru um slíka hluti, telja, að
ljóðaþýðingar sé máske hennar
sterkasta hlið. Auk ljóða hefir
hún þýtt þrjú leikrit íslenzk:
Galdra-Loft, Nýársnóttina og
Lénharð fógeta.
En hvað er það svo í fari, lífi
og starfi frú Jakobínu Johnson,
sem hefir gert hana merka eins
og raun er á? Hún flyzt vestur
um haf barn á sjötta ári og
elur þar allan aldur sinn síðan.
Hún giftist, elur upp sjö börn,
stendur fyrir stóru heimilil,
yrkir, skrifar, missir mikið, en
heldur velli. Svipað þessu hefir
orðið hlutskipti fjölda kvenna
af íslenzkum ættstofni. — Hitt
ber af í fari Jakobínu flestum
öðrum dæmum, hversu hún hef-
ir, þrátt fyrir brotthvarf í
bernsku, orðið mikill Islending-
ur, mikill þjóðvinur, hversu
hún hefir unnað heitt íslenzkum
málstað, sæmd og þjóðargengi.
Það ber af, hversu hún hefir í
annríki mikilla húsmóðurstarfa
getað rækt þessa sína elsku. Hún
hefir ávallt staðið í fremstu röð-
um í félagsskap íslendinga í
byggðarlögum sínum. Hún hefir
verið óþreytandi að kynna
enskumælandi Vesturheimsbú-
um ísland og íslendinga. Hún
hefir ekki látið sér vera óvið-
komandi neitt það, sem horfði
til sæmdar og vegsauka ættþjóð
hennar; ekki látið það liggja i
láginni, heldur haldið því á loft
hvarvetna þar, sem hún náði til.
Hún hefir efnt til sýninga á ís-
lenzkum munum, flutt ótal
fræðsluerindi um landið, þjóð-
ina, sögu þjóðarinnar, landshagi,
bókmenntir þjóðarinnar og and-
leg afrek. Á styrjaldarárunum
síðustu einum saman flutti hún
60 slík fræðsluerindi víðs vegar
í félagssamtökum Vesturheims-
búa.
Heimili þeirra hjóna varð frá
upphafi sjálfsagt athvarf ís-
lenzkrar ættrækni. Þar brann
stöðugt á arni ófölskvaður eldur
íslenzkrar ættjarðarástar. Þang-
að söfnuðust Islendingar saman
svo tugum skipti við öll meiri
háttar tilefni. Heimilið varð
skáli um þvera þjóðbraut þeirra
ferðalanga íslenzkra, sem lögðu
leið sína um þær slóðir.
Eins og ráða má af því, sem
nú hefir greint verið, er frú
Jakobína mikil gáfukona, heil-
steypt í skapfari, vaxin til mikils
þroska og jafnvægis. En hún er
fyrst og síðast þjóðvinur og
mannvinur .
Frú Jakobína Johnson hefir
tvisvar átt þess kost að heim-
sækja Island, árin 1935 og 1938.
Var henni þá hvarvetna vel
fagnað og árið 1933 var hún
sæmd riddarakrossi Fálkaorð-
unnar.
Jónas Þorbergsson
—TIMINN, 24. okt.
Á Letter from the Capital
of lceland
Rev. V. J. Eylands, D.D.,
Winnipeg, Man.
Dear Valdimar:
Þakk fyrir síðast! Now we
have been in old Iceland for over
two months, and we are enjoying
this new adventure tremendous-
ly. Við erum glöð og ánægð og
alt hefur gengur okkur að
óskum!
However, since we arrived in
Iceland two very sad events have
occurred that touch us, as well
as many others, very deeply. We
were stunned at the sudden
death of the dear Bishop, and
equally so when we later learned
oí Egill’s sudden death.
The day following the Bishop’s
death, the Prestafélag íslands
assembled. Professor Ásmundur
asked me to bring greetings,
which I did—and extended them
greetings from our Synod and
from you as President. I also ex-
tended messages of sympathy on
behalf of our Synod and the
Vestur-Islendingar in general.
Later Prof. Ásmundur phoned
me when he had received your
telegram regarding Egill’s death.
He asked me to inform the radio
and the newspapers, which I im-
mediately did. I enclose a clip-
ping from “Mbl.” re Egill’s
passing.
The Bishop’s funeral was held
cn October 21st. I began at 1.30
at his residence, “Gimli,” Séra
Sveinn Vikingur conducted the
“húskveðja,” and Karlakór
Reykjavíkur sang under direct-
ion of Pál ísolfsson. From
“Gimli” to Dðmkirkjan—a funer-
al procession proceeded. First
were flag-bearers with the flag
of Iceland and banner of Guð-
fræðisdeild—then all the Theo-
logical students — next over 100
pastors in their black gowns—(I
processed with the pastors in my
cassock)—then the casket car-
ried by school-mates of the late
Bishop, then his immediate fami-
ly, and finally the President and
his wife. The Dómkirkja was of
course packed full. Séra Óskar
Þorlaksson opened the service,
Séra Auðuns delivered the main
funeral address (very good), and
Séra Ásmundur spoke briefly on
behalf of Prestfélag, and pro-
nounced the benediction. Then
the same procession proceeded
to the Old Cemetery up Garða-
stræti. Thousands of people lined
the streets as the procession
moved up to the cemetery. It
was an unusual experience to
take part in this very dignified
íuneral service and burial. I was
glad there was someone from our
Synod present, as the Bishop
loved the Vestur-Islendingar so
very much.
Svava and I are very busy
here, and enjoying ourselves im-
mensely! We both teach (Eng-
lish) many hours a week. Be-
tween the two of us we have
over 40 students who come here
to our two-room suite for private
lessons. We teach from Monday
Mávahlið 23,
Reykjavík, Icel.,
October 28th, 1953.
night through Thursday evening.
Then I have a class of ten on
Thursday afternoons at Shell Oil
Co., downtown. We earn enough
to pay our rent and to buy our
groceries—for that we are very
grateful.
We are invited out a great deal
during the week-ends — almost
every Friday, Saturday and Sun-
day night! I had forgotten how
many friends and acquaintainces
I had here in Reykjavík. The
people have been very hospitable
and friendly, and we have also
met many new friends.
I’m enjoying my studies at the
University of Iceland very much.
I attend 16 lecture hours a week:
“Kirkjusaga Islands“, Magnús
Már; „Sögu Þjóðveldisöld", próf.
Jón Jóhannsson; „Bókmenntir —
Lærdómsöld“ 1550—1750, próf.
Steingrímur Þ. Þorsteinsson;
„Nútíma íslenzka“ Halldór dós-
ent Halldórq^i, and “Swedish
Grammar” etc^rom the Swedish
sendikennara.
Our Icelandic is improving a
bit, and I’m hoping by March
when we leave for Norway and
Sweden that we will be quite
good at conversing in the old
tongue.
Many people have asked to
greet you and your family. I look
forward to bringing you their
greetings personally next sum-
mer.
Since coming here I have been
obliged to speak at six different
occasions — in Icelandic! I, of
course, got some help with the
Icelandic. Have spoken at: Ein-
arstaðir Church, Héraðsfundi in
Sauðárkrók (ministers and lay-
men), Prestfélags fund, Kirkju-
fund I s 1 a n d s, Hallgrímssafn
Ladies Aid, and Óháði fríkirkju-
söfn. program. First three oc-
casions just brief greetings —
later three short addresses on our
„Safnaðarlíf vestra“. Svava and
I have also sung upon a number
of occasions, and lately we visit-
ed “Grund” and both sang and
spoke to the old people.
This is getting to be a long
epistle, so I shall now bring it to
a close.
We would appreciate hearing
from you. Hope you received
our cablegram in time for the
anniversary occasion of your
Church. I’m sure it was a big
event.
Is there any way to get “Lög-
berg” except via the ships. We’re
always five to six weeks behind!
I have certainly appreciated
their printing of some of our
letters which I have sent to my
people at home, and the church
members in Seattle.
Kindest regards to you, your
wife, and family. Svava sends
her gretings.
Sincerely,
ERIC.
Fljúgandi diskar
frá Venus
Ein furðulegasta bókin, sem
út hefir komið í hinum ensku-
mælandi heimi í haust heitir
“Flying Saucers Have Landed”
— Fljúgandi diskar hafa lent.
Það skal tekið fram þegar í
upphafi að höfundar þessarar
bókar, Desmond Leslie og
George Adamski, hafa vottorð
upp á það, að þeir séu á engan
hátt með lausa skrúfu.
En í bókinni staðhæfa þeir að
lifandi verur frá reikistjörnunni
Marz hafi lent hér á jörð. —
George Adamski lýsir því í bók-
inni, þegar hann hitti Venusar-
búa 20. nóvember 1952. Lýsing
hans svo og öll bókin er skrifuð
í fullri einlægni, ljósmyndir af
fljúgandi dískum fylgja með
o. s. frv.
Adamski hitti Venusar-búann
skömmu eftir að hann hafði séð
fljúgandi disk fara með geysi-
hraða um loftið og sejast á
jörðina.
Hann kom auga á mann, sem
stóð framan í gilskorning einum.
„Hann gaf mér bendingu um að
koma nær.“
Þegar Adamski nálgaðist ó-
kunna manninn, sá hann að
hann var síðhærður og í poka-
buxum. — Þá varð mér það
ljóst, að þetta væri maður frá
öðrum heimi.
Nú hófst langt samtal, sem
fór fram ýmist með merkjum og
bendingum, en mest þó með
eins konar hugsanaflutningi. —
Adamski komst að því að gest-
urinn kæmi frá reikistjörnunni
Venus. Hann sagði m. a. þær
fréttir, að Venusbúar fylgust af
skelfingu með atómsprengjutil-
raunum jarðarbúa og að nokkrir
Venusbúar lifðu nú dulbúnir á
jörðinni. — Adamski fann, að
hann var þarna í návist veru,
sem var æðri að þroska og vití.
Að lokum gekk Adamski með
gestinum að geimfarinu, sem
sveif í lausu lofti um fet yfir
jarðaryfirborði. Honum var ljóst
að þetta litla geimfar hafði bæki
stöð á miklu stærra móðurskipi.
Síðan lýsir hann geimfarinu ná-
kvæmlega. En þegar hann ætl-
aði að snerta það til að stíga inn
í það fékk hann sterkt raf-
magnshögg.
Margar fleiri rannsóknir
Adamskis og Leslies eru birtar
í bókinni. Þar eru leturssýnis-
horn úr bókum Venusarbúa.
Virðist letrið hálfgert hrafna-
spark, en höfundur telur að
þegar það tækist að lesa úr
táknunum væri það engu lítil-
vægari uppfinning en þegar
tókst að lesa egypzka letrið á
Rósetta-steiningum.
Þeir geta trúað þessari vit-
leysu sem vilja, en óneitanlega
er ekki óskemmtilegt að lesa
gegnum hugarflug þessara furðu
legu rithöfunda, sem með þessu
hafa ritað furðulegustu bók
ársins.
—Mbl., 23. okt.
Eggerf Levy láfinn
Síðastliðinn laugardag lézt að
heimili sínu Ósum í Húnavatns-
sýslu, merkisbóndinn Eggert
Levy 78 ára að aldri; hann hafði
um langt skeið tekið virkan þátt
í málefnum héraðs síns og sýslu
sem hreppstjóri og sýslunefnd-
armaður; hann lætur eftir sig
konu sína, Ögn Guðmannsdótt-
ur, og átta börn, tvo sonu og
fimm dætur á íslandi og einn
son í Winnipeg, Guðmann Levy
forstjóra, en honum barst sam-
dægurs fregnin um lát föður
síns.
Hvað hefurðu eiginlega verið
þessar tvær s.l. klukkustundir,
góði minn? spurði prestsfrúin.
Ég var á leiðinni heim og hitti
hana frú Jónsson og spurði hana
hvernig henni líði, svaraði prest-
urinn þreyttur og mæðulegur á
svip.