Lögberg - 03.12.1953, Page 6

6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN, 3. DESEMBER, 1953
„Hver segir, að hún hafi breytzt?" spurði hann.
„Mér heíur stundum fundizt það nú í seinni tíð.“
„Hún er víst sami hö{uðvargurinn og hún hefur alltaf verið.
Náttúrlega,mesta artarskinn þess utan.“
„Því talarðu svona um Þóru? Þú ert þó ekki reiður yfir þvi,
að þér var ekki boðið? Svo ertu svo háðslegur í augunum. Hvað á
þetta að þýða?“ spurði hún og horfði framan í hann og brosti svo
barnslega undrandi.
„Nei, ég er ekki reiður. Þótt hún hefði boðið mér, hefði ég
ekki farið. Ég hef ekki verið tíður gestur í Hvammi nú í seinni tíð.“
„Ég bara skil þig ekki. Þú ert svo skrítinn. Ég ætla þá heldur
að tala við pabba.“
Hún gekk fram gólfið og lagði höndina á öxlina á fóstra
sínum.
„Heyrðirðu, hvað ég var að segja, pabbi?“
„Onei, góða mín. Ég tók ekkert eftir því,“ sagði hann með
hugann við skriftirnar.
„Hún Þóra bað að heilsa þér.“
„Var hún hér? Átta við sextíu og fjóra — sjötíu og tveir.“
„Ósköp ertu utan við þig. Veiztu ekki, að við vorum að koma
úr skírnarveizlu frá henni Þóru.“ Og svo las hún upp sömu
afsökunarrununa og áður. Þó hafði Þóra ekki beðið hana fyrir
neitt af því, heldur hefði það verið María, sem afsakaði framkomu
mágkonu sinnar, svona við Önnu, sem fannst sjálfsagt að bæta
svo heilsan við til þeirra feðganna og Borghildar.
„Nú, já, það stendur nú kannske ekki á því hjá ykkur unga
fólkinu að láta skíra,“ sagði Jakob og hló við.
„Ekki eins lengi og hjá þér, góði minn,“ greip Jón fram í
glettinn. „Við gerum okkur ekki ánægð með einn son, eins og þú
og þínir forfeður, skal ég segja þér.“
„O, sei, sei,“ sagði herppstjórinn og dró strik fyrir neðan
dæmið. Útkoman varð 101. Jafnvel það lítilfjörlegasta getur haft
þó nokkra þýðingu, sé litið á það með sérkennilegum hjátrúar-
augum. Þannig var litið á allt á Nautaflötum. Jakob benti Önnu
brosandi á tölustafina einn núll einn. „Þarna er svarið, þetta er
sonatalan, einn og aftur einn.“
Hún horfði á þá líka.
„Já, en tvisvar einn eru þá tveir, og svo núllið.“
„Það er nú sama sem ekki neitt, bara eyða,“ sagði hann
kíminn. „Líklega verður hann þessi stórhuga drengur þinn að
sætta sig við einn son eins og við hinir.“
„Komdu hingað, góði minn,“ sagði Anna, „og sjáðu hvað hann
pabbi er að reikna út.“
Hann kom og leit á tölustafina með litlum áhuga. Hann var
líka sá eini á heimilinu, sem ekki trúði á bollalestur og allslags
fyrirburði, þótt hann setti sig aldrei á móti foreldrum sínum,
hvorki í því né öðru. Anna skýrði fyrir honum, hvað þetta ætti
að merkja.
„Þeir geta þá alveg eins sagt ellefu,“ sagði hann.
Þá hló hreppstjórinn.
„Ellefu? Það væri svo sem ekki hópur. Ég er hræddur um,
að hún Anna litla yrði orðin flölleit og þunn á vagnana, þegar
hún yrði búin að unga því öllu út.“ Anna vafði handleggjunum um
háls honum og kyssti hann hlæjandi um allt andlitið, og sagði:
„Þú ert sá skemmtilegasti og bezti pabbi, sem til er í veröld-
inni. Það verður þá gaman að sjá þig, þegar þú ert orðinn afi að
ellefu börnum. Ellegar hún mamma, sú verður nú ánægð, eða
heldurðu það ekki?“
„Ojá, barnið gott,“ andvarpaði hann, eins og hann væri þreytt-
ur af öllu þessu blíðlyndi fósturdóttur sinnar. „Mennirnir álýkta,
en guð ræður.“ Það var víst ekki vanþörf að beina hugum þeirra
ungu að alvarlegu umhugsunarefni, frá öllu þessu gjálfri og glensi,
hugsaði sá biblíufróði maður og tók til skriftanna aftur. Mér
finnst, að maður ætti að ráða því sjálfur, hvað mörg börn maður á,“
sagði sonurinn og brosti glettnislega. „Hann hefur víst nóg annað
til að skipta sér af, sá ráðríki herra.“
„Ósköp er að heyra, hvað þú talar spjátrungslega, maður,“
sagði Jakob í umvöndunarróm. Þú ættir þó að hugsa um það, að:
„Ef heimili vort og húsið með vor herrann blessar eigi.“ Þú veizt,
að ég vil ekki heyra svona lagað. Það er í mínum eyrum hreint og
beint guðlast."
„Svona hugsar pabbi fallega," sagði Anna og leit ávítunar-
augum á mann sinn. Hann anzaði engu, en gekk fram úr húsinu
blístrandi. Jakob horfði á eftir honum þungbúinn og pappírs-
arkirnar titruðu í höndum hans. Sonur hans óx alltaf meir og
meir yfir höfuð honum.
BASL ER BÚSKAPURINN
Aldrei hafði Þóru getað dottið það í hug, hvað það var í raun
og veru unaðslegt að vera móðir. Björn litli varð myndarlegur og
hafði svo ótrúlega margt til að bera, að hún var alveg hissa. Hún
sat oft með hann lengur en hún þurfti og horfði á hann og strauk
fingrunum laust eftir litla nefinu, og hugsaði um það, hvort þessi
fíngerða, hvíta húð myndi nokkru sinni verða mórauð af freknum,
eða hún aðgætti vandlega, hvort nokkuð af rauðum lit væri á
hárinu, þegar það fór að vaxa. Hún vissi, að þetta var hégómlegt,
en svona var það nú samt, alveg eins og Jón hafði sagt, að hún
óskaði þess, að drengurinn líktist föður sínum sem minnst, sízt
hárið. Sigurður var minna hrifinn af drengnum. Þó efaðist hann
ekki lengur um það, að hann væri sonur sinn. En honum fannst
Þóra láta of mikið með hann.
„Þú lætur allt vitið í þetta barn. Það er ekki svo mikið, að þú
aðgætir skóna mína á kvöldin. Ég verða að fara í þá opna á
morgnana,“ nöldraði hann stundum, þó að skórnir væru heilir.
„Það væri ekki hentugt, að þú ættir eins mörg börn og mamma.
Hún var ekki alltaf að þvo þeim og skipta á þeim eins og þú; þau
þrifust fyrir það.“
Þá bjóst Magga við að allt færi í blossa, en það var öðru nær.
Móðurástin hafði gert Þóru stilltari og hlýlegri í viðbúð, svo að
hún svaraði brosandi:
„Ég ætla mér heldur ekki að eiga nema þennan eina blessaðan
dreng og leika mér að honum, hvað gamall og stór sem hann
kann að verða.“
„Það er nú bara að ekki verði annað að gera en leika sér við
hann,“ svaraði hann fýldur.
Það fór líka svo, þegar útivinnan kom til, að annað varð til
að gera. Þá byrjuðu erfiðleikarnir í annað sinn. Hún varð að
skipta sér milli drengsins og útivinnunnar. Magga kvrataði og
kveinaði yfir því, hvað drengurinn væri erfður.
)rÞið eruð búnar að gera hann villtan í óþekkt með fjandans
dekrinu og asnaskapnum,“ lagði Sigurður til málanna.
Veðrið var kalt og sauðburðurinn gekk ekki eins vel og
vant var.
)rÞú verður að útvega einhverja manneskju í bæinn með
Möggu,“ sagði Þóra við mann sinn einn morguninn, þegar Jói
kom heim með tvö dauð lömb. „Þetta er engin mynd á þessu,
hvernig þið hugsið um lambféð.“
„Getur nú ekki kerlingin hugsað um strákinn með grautar-
pottinum, þegar hún getur eldað inni. Hún ætti að hafa fleiri
kindafóðrin í kaup.“ Hann var skapvondur líka yfir lamba-
missinum.
„Það er víst engin von til þess. Ég býst við, að þú getir fengið
einhverja systurina frá Hvoli, þær eru ekki svo fáar,“ svaraði
hún. „Ef það getur ekki gengið, útvega ég einhverja manneskju
héðan úr dalnum, hvernig sem þér líkar það.“
Hann fór út að Hvoli og kom aftur með Ingigerði. Hún tolldi
í viku, hágrét á hverjum degi af óyndi, hvernig sem Þóra reyndi
að búa við hana. Sigurður talaði aldrei við hana annað en ónot og
aðfinnslur, svo Þóra skipaði honum að fara með hana aftur. Ingi-
gerður fékk að ríða í söðlinum hennar Þóru og var vel kát, þegar
hún kvaddi. Þóra stóð á hlaðinu ásamt Möggu gömlu og horfði á
eftir þeim.
„Basl er búskapur. Skyldi þá vinnustúlkuhaldið ætla að ganga
svona fyrir mér?“ sagði hún hugsandi. Það var einmitt þessi
stelpa, sem hún hafði ásett sér að reyna að gera manneskju úr,
en það var víst ekki hennar meðfæri.
„Og því er nú ver,“ vældi Magga. „Hann verður aldrei vinnu-
fólkssæll, bæði vinnuharður og óþýður í viðbúð. Mér finnst hann
hefði getað verið svolítið skárri við krakkagreyið; hann var þó
eina manneskjan, sem hún þekkti.“
Sigurður kom aftur með Kristínu, hún var á fermingaraldri.
Hún var mikið auðsveipnari, en hafði þó óyndi. Þóra reyndi það,
sem hún gat, til að gera henni lífið þægilegt, svo það bærist ekki
út, að hún færi líka.
„Þú elur upp í henni bölvaða duttlunga með þessu dekri,“
sagði Sigurður. „Það er orðið svo margt af þessu krakkarusli
þarna á Hvoli, að það hefur ekkert að gera. Svo verður það
vitlaust, ef það á eitthvað að vinna.“
„Það var líka það, sem ég sagði þér fyrsta daginn, sem við
vorum saman, að það tefði bara hvað fyrir öðru,“ sagði Þóra.
í sláttarbyrjun kom María. Hún ætlaði að vera kaupakona
allan sláttinn. Ármann var farinn til Ameríku, en Sigurður tók
annan Strandabúa í þrjár vikur á túnið. Nú lék allt í lyndi, eins
og vant var, þegar María var á heimilinu. Tíðin var hagstæð og
taðan nýttist vel.
Þóra bar drenginn út á túnið og lét hann sofa undir sætum og
föngum, þegar mikið var að þurrka. Þá lá vel á Sigurði. Honum
fannst ekkert ganga, ef hún var ekki úti. Eftir þrjár vikur fór
kaupamaðurinn. María fór líka heim til sín. Þóru undraði, hvað
hún hafði mikið meðferðis af fötum, en kunni ekki við að tala um
það við hana, svo kaupamaðurinn heyrði. Hún var líka óvenju
dauf, þegar hún kvaddi. Jói fór með þeim. Hann átti að koma með
hestinn til baka, sem kaupamaðurinn sat á. Um kvöldið kom hann
með báða hesta lausa.
„Hvað á nú þetta að þýða?“ spurði Þóra mann sinn. „Er
eitthvað að Maríu?“
„Ekki býst ég við því,“ svaraði hann ólundarlega. „En það er
nú svona. Þó ég sé búinn að þræla fyrir þessum systkinum mínum
nokkuð lengi, þá þykjast þau of góð til að virma hjá mér nema
fyrir okurkaup. Ég er þá ekki svo lítillátur að knékrjúpa fyrir
þeim. Þau mega eiga sig. Það kemst vonandi einhvern veginn af
hjá okkur, þó hún sé ekki.“
„Þú hefur sjálfsagt ekki þurft að vinna fyrir Maríu, sem er
næstum jafn gömul þér,“ svaraði hún snúðugt.
„Þetta gengur sennilega bærilega. Ég get borið drenginn ofan
á engjarnar; hann er alltaf svo rólegur úti,“ sagði hann hlýlegri.
„Hvaða svo sem vinnubrögð heldurðu, að það verði, maður?“
„O, við sjáum til,“ sagði hann og gekk í burtu. Vildi auð-
sjáanlega ekki ræða þetta meira.
Jói sagði Þóru, að þau hefðu jagazt út af kaupinu, systkinin.
Hún hefði viljað fá níu krónur á viku (það hafði séra Benedikt
boðið henni). En hann hefði sagt, að sjö væri nægilega nóg handa
henni. Ef hún vildi ekki vinna hjá sér fyrir það, mætti hún fara,
sér væri þá engin þægð í henni. Gamli bölvaður sýtingurinn við
þetta fólk sitt, hugsaði Þóra.
Sigurður var fjarska viljugur að bera drenginn ofan á engj-
arnar fyrri part dagsins, því þá hafði Magga svo mikið að gera í
bænum, en Þóra varð að raka, ef nokkuð átti að ganga. En þá vildi
svo óheppilega til, að einn daginn kólnaði í veðri og drengurinn
fékk kvef og gat ekki sofið fyrir hósta um nóttina. Daginn eftir
fór Þóra ekkert út fyrir dyr; hann var óvær og hafði mikinn hita.
Þá var þungur svipur á húsbóndanum, en hann talaði ekkert,
því sökin var hjá honum sjálfum. Jóa vantaði líka af ánum um
kvöldið; ekki bætti það úr. Hann fór fram að Nautaflötum og kom
með ærnar og meðalaglas frá Lísibetu handa drengnum. „Þú hefur
þó líklega ekki farið að segja henni, að við höfum farið með
drenginn á engjarnar," sagði Þóra.
„Hún spurði mig bara, hvort hann væri frískur, og ég sagði
henni, að hann hefði hósta,“ svaraði hann, en hugsaði um það með
talsverðu samvizkubiti, hvað hann hefði látið Siggu gömlu veiða
mikið upp úr sér úti hjá skemmu. Það var annað en gaman að sjá
við þeirri kerlingu. Hún hafði meira að segja fengið að heyra um
missættina milli Maríu og Sigurðar. En það færi nú víst enginn
að færa Þóru það.
„Hverjum fjandanum ætlarðu að fara að sulla í barnið?“
spurði Sigurður, þegar hann sá Þóru fara að telja í skeiðina um
kvöldið.
„Það eru bara dropar, sem hún Lísibet sendi henni,“ gall í
Möggu. „Það er líklega óhætt að gefa honum það, sem hún
tiltekur.“
„Þurftirðu nú að fara að senda til hennar, þó krakkinn yrði
lasinn? En sú óstilling."
Þóra svaraði engu. Drengurinn svaf vel um nóttina og hresst-
ist svo, að Þóra gat verið úti seinni partinn. Samt var talsverð ljá.
Loksins fór hann að-raka með henni.
Það var komið laugardagskvöld. Þóru hafði fundizt vikan
hræðilega löng og erfið. Drengurinn var órólegur ennþá; hún
varð að vera inni fyrri hluta dagsins. Allt að einu varð maður
hennar úrillur yfir að þurfa að raka með henni, þegar hún kom út.
Hún kepptist við að raka niður við ána, rétt fyrir hættutíma,
þegar hópur af ríðandi fólki kom framan eyrarnar. Hvað skyldi
standa til? Sjálfsagt ball einhvers staðar. Gestirnir heilsuðu,
þegar þeir komu í kallfæri. Það var vinnufólkið á Nautaflötum
og Selssystkinin. Þóra spurði, hvað væri um að vera. Tommi varð
fyrir svörum. Það átti að halda ball á Hrafnsstöðum. Svo kvaddi
það og fór, en hún rakaði í ákafa. Einu sinni hafð hún fylgzt með
á svona ferðalagi. En það var víst langt síðan. Æskan hafði verið
stutt og sólrík. Fullorðinsárin yrðu því lengri og líklega skugga-
rík. En hvar var nú aðaldansmaðurinn, Jón Jakobsson? Ætlaði
hann að sitja heima hjá konunni, vegna þess að hún var allt of
gildvaxin til að geta dansað? Hvað skyldi hann lúta lágt fyrir
duttlungum hennar. Nú var orðið langt síðan hún hafði séð hann,
og hún ætlaði að reyna að verða ekki á vegi hans fyrst um sinn.
Samt. var hún nú farin að mýkjast í skapi yfir því, sem þeim
fór síðast á milli .Hún hafði hagað sér eins og óhemja eins og svo
oft áður. Stundum, þegar hún lá hálfvakandi í næturkyrrðinni
með barn sitt í faðmi sér og móður- og æskuástin deildu um
hjarta hennar, hugsaði hún sér, að hann væri dáinn. Hún hafði
horft á eftir stóru kistunni hans ofan í gröfina og heyrt tóma-
hljóðið koma undan moldarrekunum. Þá hafði hún kvatt hann í
síðasta sinn í huganum og þakkað honum fyrir allt gott og elsku-
legt eins og á hlaðinu í Hvammi forðum. Eða þá að hann hefði
horfið ofan í öldurnar einn ofboðslegan illviðrisdag, eins og kær-
astinn hennar Sigþrúðar á Hjalla, og endurminningarnar um hann
yrðu bráðum eins og bjartur geisli einhvers staðar langt úti í
geimnum. Nú gæti Björn litli átt alla ást hennar óskipta.
En næsta dag sá hún hann kannske þeysa á Fálka út eyrarnar
eða hilla undir hann frammi á engjunum við heyvinnuna. Þá hló
hún að myndinni, sem nóttin hafði framkallað í huga hennar, svo
fjarstæð var hún. Enginn maður var ólíklegri því að verða her-
fang dauðans en hann, sem naut lífsins í fyllsta máta, stálhraustur,
sæll og glaður. Minningu hans gæti hún hvorki drekkt né grafið.
Hún kunni ekki við að spyrja Viggu eftir neinu, sem gerðist á
Nautaflötum, þegar hún var að koma út eftir, en hlustir hennar
þráðu að heyra nafn hans nefnt og endurminningu á einhverju
skemmtilegu, sem hann hefði sagt og gert. Eftir barninu hans var
henni frjálst að spyrja. Hann var þekkur og elskulegur drengur,
sem öllum þótti svo fjarska vænt um, og hana langaði ákaflega
mikið til að sjá hann. Jódynur í annað sinn. Hún leit við. Það
var hann Þórður í Seli. Hún færði sig ofar í slægjuna, án þess
hún þyrfti þess. Þórður stýrði hestinum út af veginum og þeir
komu í áttina til hennar.
„Mér fannst það vera brot á æskulögunum að ríða fram hjá,
án þess að heilsa þér,“ sagði Þórður, þegar þeir höfðu heilsað.
„Þau eru nú víst farin að verða hálf brothætt,“ svaraði Þóra
og brosti.
„Það er kvenfólkið, sem alltaf er að brjóta,“ gegndi Jón fram í
með sinni vanalegu glettni.
Þóra sneri sér til hans og sagði þurrlega:
„Ætli ykkur verði það ekki á líka að brjóta, svona öðru
hvoru?“
„Nei, ónei,“ sagði hann hlæjandi.
Hún hélt áfram í sama tón:
„Ég hélt, að þú ætlaðir að sitja heima til að geðjast konunni.“
„Hún fór ekki fram á það. Slíkt gera ekki nema saman-
saumaðar búksorgarsálir, sem ekkert sjá annað en þrældóm og
peninga, að banna fólki að skemmta sér. En Anna elskar hvorugt,"
svaraði hann.
„Minnsta kosti ekki það fyrrnefnda," sagði Þóra. Hún var
orðin kafrjóð undir ræðu hans. „En sjálfsagt hefur hún ekkert á
móti peningum, nema það sé af því, að hún þekkir -ekki vöntun
þeirra,“ bætti hún við.
Þórður horfði á þau glottandi.
„Eiginlega tók ég ekki þennan krók á mig til þess að þið
fengjuð tækifæri til að fara að jagast. Mér datt ekki í hug, að
þið ættuð í erjum ennþá, svona fullorðin og harðgift."
„Það er alltaf Þóru að kenna. Hún getur aldrei séð önnu í
friði, sífellt að hnjóða í hana,“ svaraði Jón gramur.
„Því trúi ég ekki á Þóru,“ sagði Þórður.
„Hver átti sneiðina, sem þú skarst áðan?“ spurði Þóra æst.
„Það mátti hver taka hana, sem vildi,“ sagði Jón og hló
háðslega.
Þórður rétti Þóru höndina. „Vertu blessuð, Þóra mín,“ sagði
hann og þrýsti hlýlega hendi hennar. Hann þóttist sjá, að bið yrði
ekki til batnaðar. „Þú hefðir gert réttast í því að söðla Mósa og
koma með okkur,“ bætti hann við um leið og hann reið í burtu.
Jón fór ekki strax.
„Það er erfitt fyrir þig að vera svona ein,“ sagði hann með
uppgerðar meðaumkun. „Þær tolla hálf illa hjá þér mágkonurrrar.“
„Það er líklega bezt fyrir þig að hugsa ekkert um það,“ hreytti
hún til hans og fór að raka. Þá lyfti hann hattinum í kveðjuskyni
og reið í burtu.