Lögberg - 09.12.1954, Blaðsíða 1

ANYTIME
— ANYWHERE
CALL
TRANSIT - SARGENT
SILVERLINE TAXI
5 Telephone Lines
20-4845
ANYTIME — ANYWHERE
CALL
TRANSIT - SARGENT
SILVERLINE TAXI
5 Telephone Lines
20-4845
67. ÁRGANGUR
WINNIPEG, FIMMTUDAGINN 9. DESEMBER 1954
NÚMER 49
St'yðjum endurreisn Ská!ho'tsstaðar!
Eitt af þeim menningar- og
þjóðþrifamálum, sem undan-
farið hefir verið mikið rætt og
ritað um heima á ættjörðinni.
og á að fagna vaxandi fylgi al-
þjóðar, er endurreisn Skálholts-
staðar. Fer það að vonum, jafn
hátt og þann merkisstað ber í
sögu þjóðarinnar.
Skálholtsstaður gengur næst
sjálfu Lögbergi um sögulega
helgi. Innan tveggja ára eru 900
ár liðin frá þeim tíma, er biskups
stóll var stofnaður í Skálholti,
og fram að lokum 18. aldar var
þar höfuðkirkja landsins og
miðstöð mennta og menningar
meginhluta þjóðarinnar. Um
meir en sjö alda skeið var þar
því ofinn vígður þáttur í sögu
þjóðar vorrar. Þaðan streymdi
lífsvatn hinna eilífu sanninda
kristindómsins og þaðan féllu
frjóvgandi menningarstraumar
um alla landsins byggð. Þar lifðu
og störfuðu margir þeir kirkju-
legir leiðtogar og menningar-
frömuðir þjóðar vorrar, sem
mestan svip hafa sett á líf henn-
ar. Má í því sambandi minna á
eftirfarandi ummæli úr hinni
fögru og áhrifamiklu prédikun,
sem séra Friðrik J. Rafnar
vígslubiskup flutti á Skálholts-
stað fyrir nokkrum árum síðan,
því að þau eru meir en þess
virði að endurtakast:
„Yfir gröf í kirkjugarðinum
hér var fyrst sunginn sálmur-
inn: Allt eins og blómstrið eina.
Hér störfuðu mætustu menn
síns tíma í 729 ár. Hér var Nýja
testamentið fyrst þýtt á móður-
málið. Hér flutti meistari Jón
sínar frægu prédikanir. Hér var
skráð fyrsta kirkjusaga þjóðar-
innar“.
Hvílíkar minningar eru eigi
bundnar við Skálholtsstað! Hví-
Iíka skuld eigum vér íslending-
ar honum eigi að gjalda, og
tekur það einnig til vor íslend-
inga í Vesturheimi. En þá skuld
gjöldum við mest og bezt með
því að endurreisa Skálholtsstað
í sem fyllsta samræmi við sögu
hans og söguhelgaðan sess í
meðvitund þjóðarinnar. Þar á að
nýju að rísa kirkja og mennta-
setur, sem tengt sé minningu
þeirri, er um staðinn ljómar
frá hinni sögufrægu tíð hans, er
hann var kirkjulegt menningar-
setur, og skapa honum um leið
þann virðingarsess, sem honum
ber, og nýja aðstöðu til fram-
haldandi menningaráhrifa-.
Vel sé því forustumönnum
þessa máls heima á ættjörðinni,
og öllum þeim, sem stutt hafa
þá að þörfu og þjóðnýtu við-
reisnarstarfi! Mikið ánægjuefni
má öllum unnendum þessa
máls einig vera það, að Alþingi
Islands hefir samþykkt fjár-
framlag til endurreisnar Skál-
holtsstað.
Skylt er einnig að geta þess,
að nokkrir Islendingar í landi
hér hafa þegar sýnt myndarlega
í verki góðhug sinn til þessa
máls og þá jafnframt ræktar-
semi til söguvígðs Skálholts-
staðar. Hitt má einnig telja víst,
að þeir séu miklu fleiri, Islend-
ingarnir hérna megin hafsins, er
bera sama hug til þessa máls,
þegar athygli þeirra er dregin
að því. Nú vill einnig svo vel
til, að vér íslendingar í landi
hér getum, án mikilla fjárútláta
af hálfu hvers einstaklings, lagt
máli þessu lið; en „safnast, þegar
saman kemur“, eins og forn-
kveðið er.
L
Skálholtsnefndin á íslandi
hefir látið gera einkar snoturt
nýsilfurmerki (prjóna), með
mynd af væntanlegri Skálholts-
kirkju, sem seldir eru víðsvegar
um land til stuðnings endur-
reisnar staðarins. Eru merki
þessi nú einnig komin vestur
um haf, og seljast á $1.00 hvert.
Fást þau fyrst um sinn hjá
undirrituðum, en við höfum í
huga að fá á næstunni útsölu-
menn í sem flestum byggðum
íslendinga hérlendis. Væntum
við þess sérstaklega, að vestur-
íslenzkir prestar taki fúslega að
sér útsölu merkjanna í byggð-
um sínum. En eins fljótt og
ástæður leyfa munum við til-
kynna í vestur-íslenzku viku-
blöðunum nöfn útsölumanna og
heimilisfang.
Væntum við, að íslendingar
hér vestan hafs bregðist vel við
þessari málaleitun okkar. En
hvað Skálholtsstað snertir, eig-
um vér jafna þakkarskuld að
gjalda eins og landar vorir
heima á ættjörðinni. Sæmir oss
vel að taka höndum saman um
slík menningarmál yfir hafið,
því að það er báðum til gagns
og treystir um leið ættarböndin.
RICHARD BECK,
Grand Forks, N. Dak.
BRAGI FRIÐRIKSSON,
Lundar, Man.
Endurkosin í
borgarstjóra-
embætti
Miss Charlolte Whilton
í kosningum þeim til bæjar-
stjórnar í Ottawa, sem haldnar
voru síðastliðinn mánudag, var
Miss Charlotte Whitton endur-
kosin til borgarstjóra í þriðja
sinn með miklu afli atkvæða. —
Hún lagði að velli í kosningun-
um keppinauta sína, tvo fíleflda
karlmenn.
Wins Governor
General Medal
Frances A. Magnusson
Seventeen - ýear - old Frances
Augustine Magnusson has again
brought honor to the Foam Lake
Unit Composite High School by
winning the Governor-General’s
medal in competition with
Grade XII students from seven
school units in East Central
Saskatchewan.
Frances has taken an active
part in all phases of school life.
She is, among other things, an
outstanding public speaker and
an enthusiastic curler. At the
1954 Musical Festival she won a
tuition scholarship in the com-
petition for vocal solo as the
entrant showing the most prom-
ise of ability. She is now a stu-
dent in Arts at the University of
Saskatchewan.
Frances is the daughter of
Mr. and Mrs. Ágúst Magnusson,
of Foam Lake.
Víttur í
ödungadeiíd
Á fimtudaginn í vikunni, sem
leið, var Joseph McCarthy,
formlega víttur í öldungadeild
þjóðþingsins í Washington fyrir
óþinglegan munnsöfnuð og
lítilsvirðingu gagnvart virðu-
leik téðrar þingdeildar; með
sakfellingartillögunni v o r u
greidd 67 atkvæði en 20 á móti.
McCarthy var fordæmdur í
þingi vegna óprúðmannlegrar
framkomu við þingnefnd, er
rannsakaði fjárhagsmál hans
fyrir nokkrum árum og einnig
varðandi hegðun hans og orð-
bragð við þessa nýafstöðnu
rannsókn.
McCarthy er þriðji þingmað-
urinn í sögu öldungadeildarinn-
ar, sem áfeldur hefir verið við
atkvæðagreiðslu.
LISTIR
lileinkað ÁRNA SIGURÐSSYNI listmálara
á sjötíu ára afmæli hans, 12. nóv. 1954
Gegnum skarkala daganna, hilli ég víðfeðma heima
í hugskoti og starfi einstakra manna, sem dreymir
um listir og fegurð þá, sem lífið hefur að geyma
svo leiftrandi fagauðgin geislandi í mannlífið streymir.
I skygni þess leifturs, sem ríkir frá örófi alda
almættið hvíslar í magnþrungri rósemd og friði
og veitir inn straumum í fjörvana eldana falda
og farmannsins þroskandi skapmætti verður að liði.
í helgi þess anda, sem ríkir og myndirnar málar,
mannlífið þroskast með framvindu líðandi tíða,
töfrandin grefst inn í mannvit og meðvitund sálar
og meistarans litfríðu dásemdir híbýlin prýða.
Alhygðar mátturinn tímgast í listanna landi,
laugar í frjóvatni akurreit skapandi máttar,
unz hvergi finnst þroskalaus, melblásinn öræfa andi
í athvarfi. listar við meitlun hins líðandi þáttar.
—D. B.
Þorbjörg Anderson
F. 5. febrúar 1880 — D. 14. maí 1954
Góð og merk kona var kvödd
hinztu kveðju hér í Vancouver
17. maí síðastliðinn. Þorbjörg
Anderson hafði unnið gott og
fagurt dagsverk, sem var mörg-
um til blessunar, því vildu
margir á útfarardegi hennar
votta henni þakkir \3g virðingu
sína fyrir líf hennar og starf.
Þorbjörg Anderson var fædd
að Kjólsvík í Borgarfirði eystra
5. febrúar 1880 og voru foreldr-
ar hennar hjónin Guðni Stefáns-
son og Guðný Högnadóttir.
Kom Þorbjörg með þeim til
Canada árið 1903 og settust þau
að í Winnipeg. Af börnum
þeirra eru tvær sys'tur enn á
lífi, frú Guðríður Anderson að
Gimli og Guðrún Stevens í Win-
nipeg. Á íslandi vandist Þor-
björg allri algengri vinnu fyrir
ungar stúlkur, einkum þó heim-
ilisstörfum þeirra tíma og var
það góður skóli og lærdóms-
ríkur, sérstaklega í því að fara
vel með og nota vel alla hluti.
Þessi 23ja ára dvöl hennar á Is-
landi var henni alla daga minnis-
stæð; svo margs var að minnast
með gleði og þakklæti.
Tveim árum eftir að Þorbjörg
kom til Canada giftist hún Guð-
mundi Anderson, er þá var
ekkjumaður og átti uppkomin
börn. Þau eru Victor B. Ander-
son, fyrrv. bæjarráðsmaður í
Winnipeg, og frúrnar Emily
Thorsson og Aurora Jóhannsson
í Vancouver. Hjónaband Guð-
mundar og Þorbjargar var hið
farsælasta og þau samhent í
öllu. Skömmu eftir að þau gift-
ust fluttu þau til Vancouver og
áttu þar heima æ síðan og undu
vel hag sínuriú Þeim fæddust 8
börn, sem öll eru á lífi, 7 dætur
og 1 sonur, öll búsett í British
Columbia. Dæturnar eru: Guðný,
Mrs. D. Kristianson í Prince
Rupert; Ingibjörg, Mrs. W.
McLeod; Alice, Mrs. J. Ewart;
Anna Gyða, Mrs. R. Ellis;
Guðrún, Mrs. M. Carpenter;
Thelma, allar í Vancouver, og
Norma, Mrs. E. McKeown í
Taylor. Baldvin, sonur þeirra
Guðmundar og Þorbjargar, er
einnig búsettur í Vancouver.
Eins og gefur að skilja var
lífsstarf Þorbjargar heitinnar
aðallega bundið við heimilið og
hún var sístarfandi innan húss.
Barnahópurinn var stór og oft
lítið í aðra hönd, en með spar-
semi og nýtni ásamt reglusemi
rættist fram úr örðugleikunum.
Þau hjónin voru vinsæl og
höfðu mikla ánægju af því að
starfa að félagsmálum meðal Is-
lendinga í Vancouver. Þorbjörg
var meðal stofnenda Kvenfé-
lagsins „Sólskin“, sem um ára-
tugi hefir látið mikið gott af sér
leiða. Einnig var hún söng-
hneigð; hún hafði góða söng-
rödd og var meðlimur í blönduð-
um kór hér í borg. Margir komu
á heimili þeirra hjóna og nutu
þar gestrisni og góðvildar. Hús-
móðirin var glaðlynd og bjart-
sýn og hafði yndi af öllu, sem
var fagurt og skemmtilegt. Hús-
bóndinn var fróður og ræðinn
og vingjarnlegur. Þess vegna
þótti svo mörgum gott að koma
til þeirra og þá um leið að kynn-
ast góðum og glöðum barnahóp.
Þorbjörg var fríð kona, í meðal-
lagi há vexti, létt í hreyfingum
og björt yfirlitum. — Guðmund-
ur, maður Þorbjargar, andaðist
snögglega, 27. des 1934. Varð þá
skarð fyrir skildi og sár söknuð-
■ur á heimilinu. Þorbjörg bjó
síðan í 20 ár með börnum sínum
og naut ástríkis þeirra og um-
hyggju. — Oft var hún mjög
Þorbjörg Anderson
þjáð af þungbærum sjúkdómi
síðasta æviár sitt, en sjúkdóm-
inn bar hún stöðuglyndi og
sálarþreki. Ég kom á heimili
hennar skömmu áður en hún dó
og fól hún þá sig og sína í vernd
og varðveizlu Guðs, í öruggu
trausti til náðar hans og misk-
unnsemi.
Minningin lifir um fagurt
dagsverk góðrar eiginkonu og
ástríkrar móður. Blessuð veri sú
minning í hjörtum ættingja
hennar, ástvina og vina.
E. S. Brynjólfsson
Frá Los Angeles
1. desember 1954
Kæri vinur, Einar:
Nýlega voru gefin saman í
hjónaband hér í borginni Abner
Biberman og Sibil Kamban;
starfa þau bæði við kvikmynda-
iðnað. Brúðurin er einkadóttir
Guðmundar Kamban skálds, en
móðirin er danskrar ættar; þær
mæðgur hafa dvalið hér lengst
af síðan Guðmundur lét lífið í
Kaupmannahöfn.
Sibil stundaði hér framan af
skólanám; fundum okkar hefir
nokkrum sinnum borið saman;
hún kann talsvert í íslenzku
þrátt fyrir það að vera hálf-
dönsk og alin upp í Danmörku;
hún kemur alls staðar fram sem
íslendingur, svo sem í sjónvarpi;
hún hefir stundum sótt sam-
komur okkar íslendinga hér um
slóðir og hún mun standa í
nokkru sambandi við ættingja
sína á íslandi.
Héðan er fátt í fréttum, en
flestir í óðaönn að búa sig undir
jólahald.
Með alúðar kveðjum
þinn gamli vinur
Skúli G. Bjarnason
Verkfalli afstýrt
Um elleftu stundu lánaðist að
afstýra strætisvagnaverkfalli hér
í borginni, er til stóð að hafið
yrði aðfaranótt síðastliðins
sunnudags; starfsmenn sam-
göngumálanefndarinnar, en sú
nefnd annast um starfrækslu
strætisvagna, kröfðust 10 centa
launahækkunar á klukkustund,
en sættu sig að lokum við 5
centa hækkun auk nokkurra
hlunninda varðandi frídaga og
vinnuskilyrði, er þeim féllu í
skaut.
Lætur af embætti
Forsætisráðherra japönsku
stjórnarinnar, Shigeru Yoshida
hefir látið af embætti vegna
þverrandi þingfylgis; hann hefir
haft með höndum stjórnarfor-
ustuna í sjö ár og hefir ekki
ávalt siglt sléttan sjó; er hann
nú nýlega kominn heim úr heim
sókn til Canada og Bandaríkj-
anna.
Mr. Yoshida tók þann kostinn
að segja af sér fremur en rjúfa
þing og ganga til nýrra kosn-
inga; einhver flokksbræðra hans
á þingi tekur því við forsætis-
ráðherraembættinu.
Tekur yið
embættum of
föður sínum
Mr. Thomas E. Oleson
Þessi ötuli og ábyggilegi
maður, Mr. Thomas E. Oleson,
hefir verið skipaður héraðs-
réttarritari (Clerk of the County
Court of Glenbore) og einnig
Friðdómari (Justice of the
Peace) í bygðarlaginu; hann
tekur við báðum þessum em-
bættum af föður sínum, er gegnt
hefir því fyrrnefnda síðan 1912,
en hinu síðarnefnda samfleytt í
30 ár.
Mr. Thomas E. Oleson er son-
ur hinna merku hjóna, Mr. og
Mrs. G. J. Oleson í Glenboro.
Canadastjórn kaup
af íslenzkum
Baldvin Jónsson, Vegamót-
um á Seltjarnarnesi, bauð
fréttamönnum í gær að skoða
dúnhreinsunarvél, er hann
hefir fundið upp. Hefir hann
unnið að tilraunum með vél
þessa í eiti ár og að lokum
tekizt að gera hana þannig
úr garði, að hún getur á
skömmum líma hreinsað allt
ryk og óhreinindi úr dúnin-
um, en verk þetta er afar
seinlegi með aðferð þeirri,
er hingað til hefir tíðk-
azt hér.
HREINSUNIN fer þannig fram,
að fyrst er dúnninn hitaður upp
í um 100 gráður á Celcíus, síðan
látinn kólna í lokuðu íláti og
loks settur í vélina, sem skilar
honum hreinum. Rykinu blæs
ir dúnhreinsunarvél
hugvitsmanni
vélin frá sér, en önnur óhrein-
indi falla niður í skúffu á botni
vélarinnar. Úr 850 grömmum af
slæmum dún skilar vélin 190
gr. af hreinum dún, en afköst
hennar eru um 2 kg. á klukku-
stund af hreinum dún.
Hefir selt tvær vélar
Baldvin hefir smíðað vélina
að mestu leyti sjálfur, en fengið
dálitla aðstoð vélsmiðju með þá
hluti, er hann hefir ekki verk-
færi til að smíða. Hann hefir
þegar selt tvær vélar, og hefir
Canadastjórn pantað eina að
auki. Hann selur hverja vél á
12 þúsund krónur án mótors, en
verð slíkra mótora er hér um
þúsund krónur.
—TÍMINN, 6. nóv.