Lögberg - 13.01.1955, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 13. JANÚAR 1955
Lögberg
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
GeíiS Ut hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, WlNNiPGO, MaNITOBA
J. T. BECK, Manager
Utanáakrift ritstjörans:
BDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 743-411
Verð $5.0u um árið — Borgist fyrirfram
The “Lögberg” is printed and published by The Colurnbia Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorlzed as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
Eifrt á enda ár vors lífs er runnið
Eitt hinna ágætu og víðlesnu blaða vestan lands, blaðið
Western Producer, sem gefið er út í Saskatoon, og sérstak-
lega er helgað málefnum bænda og samvinnumálunum á
breiðum grundvelli, ætti að komast inn á sem allra flest
bændaheimili í Sléttufylkjunum, því svo er efnisval þess
fróðlegt og hlutdrægnislaust skýrt frá málavöxtum; slíkt
er ólíkt hollara lesefni en tíðum gengst við, þar sem ein-
hæfnislegum sérhagsmunum eru hlaðnir lofkestir úr hófi
fram. f nýlegri ritstjórnargrein kemst áminst blað meðal
annars svo að orði:
„Sér hver sá, sem á einn eður annan hátt er viðriðinn
samtök bænda, verður að láta sér skiljast hið innra gildi
samvinnunnar; þetta hefir að vísu verið margsagt áður,
svo að ýmsir eru ef til vill farnir að þreytast á því, þó von-
andi sé að þeir séu eigi margir; menn mega ekki missa
sjónar á því, að samvinnan er áhrifamesta vopnið, sem
bændur geta veitt hvort heldur er til sóknar eða varnar.
í Vestur-Canada, engu síður en annars staðar á bygðu bóli,
hefir samstarfið rutt sér svo til rúms, að það er ein af
aðalmáttarstoðum þjóðfélagsins.
Samvinnustofunum í þessu landi, jafnt á meðal fram-
leiðenda og neytenda hefir á seinni árum fjölgað svo ört
að undrun sætir og verða úr þessu engin takmörk sett.
Samvinnufélögin hafa í eðli sínu ómetanlegt gildi vegna
þeirra hagsmunalegu hlunninda, sem þau veita; en það er
annað og meira, er til greina kemur en hin fjárhagslega
hlið; tíð fundarhöld félagsmanna, umræður og viðræður
um aðkallandi vandamál, leiða til gleggri skilnings og auð-
veldari úrlausnar.
Vér sjáum ekki auga til auga við þá, er helzt kysu
valdboð til að knýja fram við stjórnarvöldin einar og aðrar
kröfur að lítt yfirveguðu ráði, því slíkt gæti orðið tvíeggjað
sverð; hitt verður þyngra á metum, er upplýst almennings-
álit hallast á eina og sömu sveif með þeim sannfæringar-
krafti, sem eigi verður sniðgenginn.
Við nýafstaðin áramót, eins og raunar svo oft endranær,
ættu bændur að endurnýja og styrkja trúnað sinn við þau
samtök, er þeir sjálfir hafa komið á fót“.
☆ ☆ ☆
Búnaðarráðstefna í Ottawa
Á árinu, sem leið, var haldin ráðstefna í Ottawa, hin
sextánda í röð, er landbúnaðarráðuneyti sambandsstjórnar
og hinna einstöku fylkja stóðu að; á fundi þessum, sem að-
eins stóð yfir í tvo daga, komu til umræðu, svo sem vænta
mátti, mörg og mikilvæg mál varðandi framtíð landbúnað-
arins, er rædd voru frá hinum ýmsu hliðum og erindrekum
falið að skýra gang þeirra fyrir bændum í hlutaðeigandi
bygðarlögum, er heim kæmi; þetta mun hafa leitt til hollrar
fræðslustarfsemi út um sveitir landsins.
Svo sem kunnugt er hófust ráðstefnur þessarar teg-
undar meðan á seinni heimsstyrjöldinni stóð, en þá var
framleiðslan skipulögð af hálfu stjórnarvaldanna engu síður
en herforingjar skipulögðu hernaðarleg átök sín; þá hagaði
svo til, að stjórnir hinna ýmsu landa ákváðu sín á milli
hvert senda skyldi afgangsbirgðir, sem tiltækar voru og
sömdu jafnframt um verðlag og greiðslu; um offramleiðslu
var þá ekki að ræða, eða að minnsta kosti ekki í þeim
skilningi, sem nú gengst við, einkum í hinum vestrænu
ríkjum, þar sem flestir standa á öndinni yfir óseldum
birgðum án þess þó að gild ástæða sé til. Um offramleiðslu
getur ekki verið að ræða meðan miljónir manna, kvenna og
barna deyja úr hungursneyð; hitt er annað mál, hvort það
sé eigi hrein og bein siðferðileg skylda, að annást svo um
dreifingu vörubirgða, að dregið verði að mun úr slíkum
óvinafagnaði unz honum að lokum verði útrýmt.
Nú fást stjórnarvöldin ekki lengur við það, að ráð-
stafa afgangsbirgðum eins og á meðan á stríðinu stóð, en
við það hafa tvenns konar vandamál skapast, sem bændur
verða að horfast í augu við, en þau lúta að framleiðslunni
sjálfri og söluskilyrðum.
Aðstoðarlandbúnaðarráðherra sambandsstjórnar^ J. G.
Taggart, lét í ljós álit sitt að ráðstefnunni lokinni og fórust
orð eitthvað á þessa leið:
„Ég er ekki í neinum vafa um það, að fundur þessi
hafi dregið fram í dagsbirtuna eitt og annað, er miði til
þess, að bændur eigi auðveldara með að ráða rúnir fram-
tíðarinnar að því er söluskilyrði áhrærir og þær framleiðslu-
tegundir, er leggja beri sérstaka áherzlu á; góðir búmenn
skyggnast fram í tímann og haga skipulagningu sinni eftir
því, sem horfir við, að öllum aðstæðum athuguðum; bún-
aðarráðuneytin í heild eiga að starfa sem upplýsingaskrif-
stofur bændum og búalýð til varanlegra hagsmuna og geri
þau það ekki hafa þau brugðist tilgangi sínum“.
Áminstir fundir, þótt vafalaust megi eitt og annað að
þeim finna, hafa mikið kynningargildi, glæða bróðurhug og
styrkja samvinnumálin til verulegra muna.
Maður ársins
Ef til þess kæmi, að skera úr því í dag hver verða skyldi
kallaður maður yfirstandandi aldar, myndi Sir Winston
Churchill alveg vafalaust verða fyrir valinu; í fyrra var
Konrad Adenauer kanzlari vestur-þýzku sambandsríkjanna
maður ársins, en nú verður það sennilega Mendes-France,
sem batt enda á sjö ára stríðið í Indo-China, stríð, sem
fyrir löngu var vonlaust um að Frakkar gætu unnið, en
hefði einungis kostað þá auknar blóðfórnir, þó nóg væri
þegar af slíku komið; -um framtíðarárangur slíkra ráðstaf-
ana verður engu spáð þó víst sé um það, að skoðanir
frönsku þjóðarinnar um úrslit málsins séu harla skiptar;
og það var Mendes-France, sem knúði fram í þjóðþinginu
samþykt London-Parísar sáttmálans um endurhervæðing
Vestur-Þýzkalands og aðild þjóðarinnar að varnarbandalagi
Vestur-Evrópu, og það er Mendes-France, sem neytir
mjólkur í stað víns og skorar á þjóð sína að gera eitt og
hið sama.
ODES and ECHOES,
by Paul Bjarnason, Vancouver 1954
í viðtali, sem Halldór Kiljan
Laxness átti nýlega við sænskan
blaðamann, lét hann m. a. hafa
það eftir sér, að engin þjóð væri
gædd jafnþroskuðum skilningi
á bókmenntum' og listum og
íslendingar, „og allir eru,“ sagði
hann, „landar mínir að ein-
hverju leyti skáld, og því er það
gott að vera rithöfundur á
lslandi.“
Öll þekkjum við hina ríku
skáldskaparhneigð íslendinga
þeirra, er vestur fluttust, og hve
marga og merkilega ávexti hún
hefur borið. Þessi hneigð eða
gáfa lifir að sjálfsögðu áfram og
mun brjótast fram í ýmsum
myndum, en á nú ein'na örðug-
ast uppdráttar í því formi, er
hún hefur notið sín bezt, þ. e.
í hvers konar orðlist. Veldur því,
að Vestur-lslendingar eru um
þessar mundir svo sem á milli
mála: þau skáld fara óðum að
þagna, er yrkja á íslenzku, en
hin er yrkja á ensku (og þau
munu koma!) varla farin að
kveðja sér hljóðs. Við því
mætti búast, að eitthvert
stig væri þarna á milli, svo sem
þýðingar Vestur-íslendinga á ís-
lenzkum verkum á ensku, og
eru nokkur dæmi þess. Mundu
menn að óreyndu ætla, að fleiri
hefðu þar lagt fyrir sig þýð-
ingar verka í óbundnu máli,
hvort heldur væri fornra rita
eða nýrra. En hér bregður svo
kynlega við, að Vestur-lslend--
ingar hafa að kalla ekkert gert
til að kynna óbundnar bók-
menntir íslendinga, hugur þeirra
nær allur snúizt að ljóðunum og
þýðingum þeirra, *þó að þær
hljóti að vera miklu örðugri.
Má nefna sem dæmi, að auglýst
var ekki alls fyrir löngu eftir
þýðingum á þjóðsöng Islend-
inga: Ó, guð vors lands — og
bárust þá (eða reyndust vera
til) hvorki meira né minna
en 15 þýðingar. 1 þessu hlýtur
þó að fara sem öðru, að margir
eru kallaðir, en fáir útvaldir.
Páll Bjarnason í Vancouver
hefur nýlega gefið út af eigin
ramleik tvö ljóðasöfn eftir
sjálfan sig, hið fyrra á íslenzku,
en hið síðara á ensku, og eru í
hvorutveggja frumsamin ljóð og
þýðingar. Ekki þarf að lesa lengi
í söfnum þessum til að sjá, að
Páll er meiri þýðandi en frum-
skáld. Þar sem allnokkuð hefur
þegar verið ritað um hið ís-
lenzka ljóðasafn Páls, læt ég
hjá líða að skrifa um það hér,
en sný mér beint að síðara safn-
inu og þá sérstaklega enskum
þýðingum Páls á íslenzkum ljóð-
um. Eiga þær að mínum dómi
brýnast erindi af verkum Páls og
engum skyldara en okkur vestan
hafs að fylgjast með hverri
þeirri tilraun, er gerð er í alvöru
til að kynna íslenzkar bók-
menntir á enskri tungu.
Páll hefur ritað formála fyrir
bók sinni og lýst þar hinni al-
mennu skáldskaparhneigð Is-
lendinga og hversu hin auðuga
og sveigjanlega tunga þeirra
hafi beinlínis lagt þeim efni-
viðinn í hendur. Að sama skapi
harmar Páll, hve lítt ensk tunga
er lagin til skáldskapar, jafn-
ágæt sem hún sé að öðru leyti.
Er þá ekki að sökum að spyrja,
er snúa skal íslenzkum ljóðum
á ensku, að það getur trauðla
orðið neitt áhlaupaverk, ekki
sízt ef halda skal íslenzkri
stuðlasetningu og fleiri sérkenn-
um íslenzks skáldskapar. En
Páll hefur gengið lengra í þá átt
en flestir eða allir þýðendur
íslenzkra ljóða. Má um það
deila, hve heppilegt það er,
hættan sú, að þröngva verði inn
orðum eða vendingum vegna
stuðlasetningar einnar eða ríms,
— og má hér minna á Tómas
Guðmundsson, er hann segir í
lok kvæðis síns: Nú er veður
til að skapa: —
Og hnetti man ég eftir,
ef hnött það skyldi kalla,
sem hlaðinn var af manna-
beinum,
púðri og vikursalla.
Og alveg var ég hissa,
er herrann lét sér detta
í hug að nota þetta
handa foringjanum Hitler og
föður Jósep Stalin.
— Nú fá þeir að vera saman,
og rímsins vegna í peysum frá
prjónastofunni Malín!
En um þetta verður að ránn-
saka einstök dæmi og erfitt að
ætla að alhæfa nokkuð í þeim
efnum. Hitt er svo augljóst mál,
að enskan er að þessu leyti
viðkvæmari en íslenzkan og því
erfiðara að syndga þar upp á
náðina en í íslenzkum kveðskap.
Einkennilega kemur það fyrir
í formálanum, er Páll segist
einungis hafa reynt til við hin
einfaldari kvæði, því að enginn
hefur hingað til kallað Bragar-
bót Matthíasar Jochumssonar
eða Sæþoku Einars Benedikts-
sonar einföld kvæði.
Lítum nú snöggvast á efnisval
Páls. Hann hefur þýtt 71 kvæði
(eitt þeirra þó brot) eftir 30
skáld, og er tæpur helmingur
þeirra vestur-íslenzkur. Er aug-
ljóst, að Páll ætlar safni sínu
ekki að vera neitt allsherjar-
sýnishorn íslenzks skáldskapar,
því að þá hefðu ofangreind hlut-
föll orðið önnur.
Flest kvæði þýðir Páll eftir
Einar Benediktsson eða 18 alls,
og eru þau öll nema eitt þýdd
árið 1930. Mun þá hafa staðið til
að gefa út allmörg kvæða Einars
í enskum þýðingum, en sú út-
gáfa farizt fyrir. Eru þau kvæði,
er hér birtast, nógu mörg og
fjölbreytileg til að gefa allgott
hugboð um Einar og yrkisefni
hans. En hið sama verður því
miður ekki sagt um þau 7 kvæði,
er Páll hefur þýtt eftir Stephan
G. Stephansson (Fjallið Einbúi
— Norðurljós — Eloi Lamma
Sabahkthani — Þegar ég var
ritstjóri — Bræðrabýti —
Vopnahlé). Kynnast menn af
þeim nær einungis ádeilukveð-
skap Stephans, sem að vísu var
mikill og merkilegur, en þó ekki
nema einn þáttur í hinum fjöl-
þætta skáldskap hans. En það
verður hver að þjóna sinni lund,
og því hefur valið orðið svo sem
að ofan er lýst.
Skulu nú að lokum gripin örfá
dæmi úr þýðingum Páls, þar sem
mér finnst honum hafa tekizt
mjög vel upp.
í kvæði sínu Snjáku segir
Einar Benediktsson m. a.:
Ljúf er röddin — líkt og vaki
Ijóð við streng í óði dýrum.
Stuðlar falla í hlátrum hýrum,
hendingar í fótataki.
Undir brúnum búa í friði
bjartar stjörnur kulda og glóðar.
Ættarmerki mmnar þjóðar
mœrin ber í anda og sniði.
En í þýðingu Páls verða
þessar hendingar svo:
Her voice is like a lullaby
Of love that hugs the trembling
strings.
Her merry laugh with music
rings.
With metric art her feet go by.
Beaming stars of frost and fire
Flame beneath a brow serene.
This girl of Nordic mind and
mien
is modelled to your heart’s
desire.
Eða þetta erindi úr Lognsæ
Einars Benediktssonar:
Mikla, kalda dulardjúp,
drauma minna líf þú glæðir. —
Afl þitt bak við bjarmans hjúp
ber mig upp í loftsins hœðir.
Bærast sé ég báruvæng,
breiðast sé ég hafsins sæng,
þar sem brimsins þróttur æðir.
Chilly, mighty, mystic sea,
Many a dream thy charm
presages.
Forces ’neath thy limpid lea
Lift the mind to higher stages.
Hugsað til Árna Sigurðssonar
á sjötugsafmœli hans, 12. nóvember 1954
Við afmælum tímann í ára tölum,
og afmælin höldum á vissum dögum';
þá bætum við einu ári við
aldurinn þinn að fornum sið.
Það styttir lífið, sem eftir er,
en eykur við það, sem liðið er.
Nú hefir þú lengt það sem liðið er
og lifað sjötíu árin hér
og miðlað oss þínu lífi og list
en látið það altaf ganga fyrst,
sem hefir gildi öld af öld,
en á ekki skylt við gull né völd.
1 heimi andans á óðar strönd
þú yrkir í myndum sjó'og lönd;
með litum gefur þú líf og sál
list, sem að talar alheims mál.
Á óskanna landi, í undranna geim,
er innblástur skáldanna í þessum heim.
H. S. Axdal
1 can see thy surface spread
Softly like a feather bed,
While the tameless surf in
shackles rages.
Þá er hér vísa Bólu-Hjálmars:
Mínir vinir fara fjöld,
feigðin þessa heimtar köld.
Eg kem eftir, kannske í kvöld,
með klofinn hjálm og rofinn
skjöld,
brynju slitna, sundrað sverð og
syndagjöld.
Friends are passing fast away,
Fate’s insistent call obey.
Perhaps I, too, am due to-day,
With dented armor, shield
aspley,
A broken helmet, shattered
sword and sins to pay.
Veigamesta þýðingin í safninu
og sú, sem er nýjust, er þýðing
Páls á Vopnahléi Stephans G.
Stephanssonar. En það kvæði
kom meiri hreyfingu á hugi
sumra Vestur-íslendinga en
gjörvöll styrjöldin, er kvæðið
var ort út af. Er fróðlegt að sjá
það nú í enskum búningi, ekki
sízt fyrir hina yngri menn, er
heyrðu feður sína ræða um það,
en réðu ekki við kvæðið á
frummálinu.
Það hefur verið talsvert átak
að þýða þetta kvæði, því að
málið á því er víða þungt og
mergjað, en formið aftur óbrotn-
ara og þýðanda þess vegna
frjálsari hendur að því leyti.
Nær Páll á stundum góðum
sprettum, og birti ég hér stuttan
kafla. Eru þeir „feðgar“ þar að
tala um vélavaldið og þann
háska, sem mannkyninu sé af
því búinn. 1 kvæðinu segir svo
m. a.:
Vitið — okkar dáðu upp-
fyndingar,
það á skuld á skelfingunum
hérna.
Skaðræðið í höndum óvitanna,
gæðalistin beitt til verstu
vonzku.
Verða kannske endalokin
manna
sálgun undir sínum handa-
verkum?
Setja þeir jafnört brellur móti
hrekkjum,
unz þeir komast hvorki fram né
aftur,
kurlast niður sigurvonalausir,
neyðast til að bjargast undan
byrði
báknavits síns, þreyttu að
eyðileggja?
Our culture and our much—
admired inventions,
Applied by misfits in a planless
era,
Instead of blessing us with
peace and plenty,
Have brought the sorry mess
we see about us.
And will perhaps the destiny of
mankind,
With all its pride, at last be
self-destruction?
Will men persist in planning and
producing
Mahines of death from which
there’s no escaping,
By either side, with victory or
honor?
Or will they be compelled to
stop, exhausted,
Beneath the weight of their own
machinations?
Þannig mætti velja mörg
fleiri dæmi úr þýðingunum, en
þetta látið nægja að jsinni. Enda
er hollast, að hver lesi þær
sjálfur og dæmi fyrir sig.
Vil ég svo að lokum hvetja
menn til að eignast bókina (hún
fæst í bókabúð Davíðs Björns-
sonar) og lesa hana, því að með
þeim hætti verður þýðandanum
og þeirri ljóðlist, sem þar er
túlkuð, mestur greiði gerður.
Finnbogi Guðmundsson