Lögberg - 17.02.1955, Blaðsíða 9

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 17. FEBRÚAR 1955
9
Kominn í fremstu röð . . .
Framhald af bls. 6
Guðmund Daníelsson rithöfund
hefir hann einnig á undanförn-
um árum haft í smíðum leikrit,
sem nú er alveg nýkomið út í
bókarformi á vegum Bókaút-
gáfunnar Leifturs í Reykjavík.
Nefnist leikrit þetta Fyrir
kóngsins mekt og er mikið rit að
vöxtum, um 200 bls., og að sama
skapi stórbrotið að efni. Gerast
fyrsti og annar þáttur á íslandi
sumarið 1655, þriðji þáttur í
Danmörku haustið 1661 og sum-
arið 1662, og fjórði þáttur í
Kópavogi sumarið 1662, er ís-
lendingar voru á hinum ill-
ræmda Kópavogsfundi það ár
kúgaðir með hervaldi til að
undirrita erfðahyllingu og ein-
valdstöku Danakonungs.
En þó leikritið sé þannig tengt
einum hinum ömurlegasta og
allra átakanlegasta atburði í
sögu íslands, getur það vart tal-
ist sögulegt leikrit í venjulegum
skilningi þess orðs, svo frjálsum
höndum fer höfundurinn um
efnið, og gefur það vitanlega
skáldlegu hugarflugi hans og
innsæi vængjasvið vítt og hátt,
enda er það skemmst frá að
segja, að þetta leikrit er ágætt
skáldrit, bæði um efnismeðferð,
mannlýsingar og málfar.
Margir koma hér við sögu, og
eru þessar helztu persónur leiks-
ins: Árni Ólafsson lögmaður,
Þórunn húsfreyja hans, Sólveig
dóttir þeirra, Gunnsteinn Ólafs-
son, bróðursonur og fóstursonur
lögmanns, Egill Söngva-Dísu-
son, áður tökubarn lögmanns-
hjóna, nú ráðsmaður þeirra,
Hinrik Bjálki, höfuðsmaður á
Islandi, Heiðveig Soffía dóttir
hans, og Eiríkur Galti, greifi og
ríkishofmeistari.
Örlagaþættir þessa fólks flétt-
ast síðan saman með ýmsum
hætti innan íslands og utan, og
þá sérstaklega þeirra Gunn-
steins, Sólveigar og Egils. Tvinn-
ast örlög þeirra hinum sögulegu
atburðum, og fellur viðburðarrás
leikritsins í hröðum og stígandi
straumi að hámarki sínu í
erfðahyllingunni og undirritun
einveldisskuldbindingarinnar í
Kópavogi, þar sem þeir Gunn-
steinn, er selt hefir sál sína við
sviknu gjaldi og gerzt auðmjúk-
ur konungsþénari, og Árni lög-
maður, hinn ótrauði föðurlands-
vinur, leiða saman hesta sína, og
eru þau átök mjög áhrifamikil.
Jafnframt því sem örlaga-
þræðir persónanna og atburða-
rásin eru fimlega samanofin, eru
mannlýsingarnar yfirleitt skýr-
um dráttum dregnar og sann-
færandi. Árni lögmaður Odds-
son, sem hér er að vísu gerður
Ólafsson, er aðsópsmikill skör-
ungur og öðlingur í fullu sam-
ræmi við þá mynd, er sagan
geymir af honum. Flest er einnig
vel um Hinrik Bjálka höfuðs-
mann, og má segja, að sú lýsing
eigi sér nokkra stoð í sögunni,
en öll er mótun skapgerðar hans
hin athyglisverðasta.
Glögg og harla sannfærandi er
einnig lýsingin á Gunnsteini,
hinu gáfaða glæsimenni, er læt-
ur taumlausan metnað sinn
blinda sér svo sýn, að hann gerist
föðurlandssvikari og heitrofi, en
fellur þó að lokum á sínu eigin
svikabragði. Andstæða hans um
allt er Egill, er hlýtur að leiks-
lokum makleg laun heilinda
sinna og trúnaðar. Sérstaklega
raunsönn sýnist mér lýsingin á
Eiríki Galta, hinum stjórnkæna
og kaldrifjaða ríkishofmeistara
og konungsgæðingi.
Þórunn húsfreyja er svipmikil
kona og heilsteypt í lund, eins
og sæmir þeirri höfðingskonu;
Heiðveig Soffía, dóttir höfuðs-
manns, sver sig í ætt hefðar-
kvenna þeirrar tíðar; en af
kvenpersónum leiksins kveður
þó mest að Sólveigu, enda kemur
hún þeirra mest við sögu, og
verður, eins og vera ber, lesand-
anum minnisstæðust í mikilli
reisn sinni á þyngstu örlaga-
stundinni.
Málfarið á leikriti þessu er
víða með miklum glæsibrag og
samtölin oft bæði snjöll og
markviss, og margt er þar fagur-
lega sagt og viturlega; nær
höfundurinn ágætlega málblæ
þeirrar tíðar, sem atburðirnir
gerast á, og gerir það leikritið
að sama skapi rauntrúrra sem
aldarfarsmynd. Að dæmi önd-
vegis leikritaskálda, Shake-
speares og annarra, rímar höf-
Congratulations . . .
to the lcelandic People on the occasion
of the thirty-sixth annual gathering of
the lcelandic National League in
Winnipeg, February 21 st to 23rd, 1955.
MUIR'S DRUG STORE
JOHN CLUBB
FAMILY DRUGGIS'Í’S
Home and Ellice Phone 74-4422
Serving Canadian Homebakers
for over 60 years
with
FIVE ROSES
ALL-PURPOSE
FLOUR
For more than three generations Canadian homemakers
have depended on All-Purpose Five Roses Flour for com-
plete homebaking satisfaction. Five Roses gives extra
relicious flavour — extra appetizing goodness to all
homebaking.
/Se Sune. ta fus/Uiaifuite in
THE FIVE ROSES "HOMEBAKER'S QUIZ"
• Four Valuoble Prizes Awarded Each Week
• A Grand Prize Every Fifth Week
Over your local radio station
every Monday through Friday.
LAKE OF THE WOODS MILLING
COMPANY LIMITED
Makers of All-Purpose FIVE ROSES Vitamin-enriched FLOUR
undur stundum samtölin, og
fellur það ósjaldan mjög vel að
efninu, enda nýtur skáldgáfa
hans sín ágætlega í mörgum
þeim köflum leikritsins, að ó-
gleymdum fögrum kvæðum, sem
fléttuð eru inn í leikritið á ýms-
um stöðum.
Leikrit þetta er, eins og þegar
hefir verið gefið í skyn, hið
prýðilegasta skáldrit, táknrænt
og tímabært efni, því að vissu-
lega sannast á íslendingum sem
öðrum þjóðum heims hin fleygu
Manitoba Hos-
pital Service
Assoeiation
Winnipeg, Manitoba
The Manitoba Hospital Service
Association paid 52,411 hospital
bills for subscribers hospitalized
during 1954. Although hospital
charges were substantially
higher than in 1953, the sub-
scribers’ fees proved sufficient
to pay these accounts, meet
necessary administrative ex-
pence and set aside a reserve
for future hospital care. Hospital
costs continued to rise during
the year and the hospitals have
found it necessary to increase
their charges for 1955. The
contracts the Manitoba Hospital
Service Association has made
with the Manitoba hospitals for
care during the coming year
recognizes these increased costs
but there will be no increase in
Blue Cross subscription fees.
Certain adjustments in the Sub-
scriber’s Service Contract have
been found desirable and sub-
scribers will receive exstended
benefits during 1955. It is esti-
mated that the increased pay-
ments to the hospitals will mean
an added expenditure of
$135,000.
Blue Cross enrolment at the
year end was 341,000. The Mani-
toba Blue Cross Plan still leads
all Canadian Plans in percentage
of total population enrolled. All
community groups throughout
Manitoba are now open for new
members to join. Those now en-
rolled under the Non-Group
Plan may transfer to the com-
munity group upon request.
TIL SÖLU
Af sérstökum ástæðum er til
sölu bókin DALALIF (5 hefti).
Nánari upplýsingar gefur prest-
urinn í Árborg, séra Robert Jack.
orð, að frelsið er keypt verði
þrotlausrar árvekni.
Fæ ég eigi heldur betur séð,
en leikrit þetta sé þannig vaxið,
að það geti orðið mjög áhrifa-
mikið á leiksviði, hljóti það þá
meðferð um leikstjórn, tækni og
túlkun, sem það verðskuldar. En
af kynnum mínum af íslenzkri
leiklist síðastliðið sumar, er ég
þess jafnframt fullviss, að Þjóð-
leikhús íslands og íslenzkir leik-
endur eru því umkomin að gera
slíku leikriti hin fyllstu skil.
SÍÐAN 1310
Canadískir menn bera traust til
2=-_ Tip Top Tailors elztu og stærstu
^=- fatagerðarinnar í Canada. Tip
Top föt, sniðin eftir máli.
_njóta mestrar hylli í Can-
==. ada vegna sniðs, gæða og
endingar. Spyrjist fyr
ir hjá nágranna yðar
hann veitir svarið.
Beztu
m I
Canada,
sem fáanleg eru.
Avalt Tip Top búð
i grendinni.
T 31
Tip
Top
tailors
HAMINGJUÓSKIR . . .
til tslendinga í tilefni af 36. ársþingi
þjóðræknisfélagsins, sem haldið
verður í Winnipeg, 21 .-23. feb. 1955.
Sargent Florists
739 Sargeni Avenue WINNIPEG, Maniioba
Phone 74-4885
Congratulations . . .
to the lcelandic People on the occasion
of the thirty-sixth annual gathering of
the lcelandic National League in
Winnipeg, February 21 st to 23rd, 1955.
"It’s Super in Every Respect”
SKY CHIEF SERVICE
Texaco Products - Marfak Lubrication
SARGENT and BANNING WINNIPEG
J. F. Steitzer, Prop. Phone 3-1142
Conqratu Lations
to
the lcelandic People on the occasion
of the thirty-sixth annual gathering
of the lcelandic National League
in Winnipeg, 1955.
✓
We are now, as always, ready to serve you with
READY-MIXED CONCRETE, BUILDRERS' SUPPLIES,
COAL AND COKE
Phone 3-7251
C/^URDY gUPPLY
MCC
BUILDERS'
SUPPLIES
c
O. LTD.
and COAL
ERIN AND SARGENT WINNIPEG. MANITOBA
SAND AND GRAVEL PITS — BIRD’S HILL, MANITOBA