Lögberg - 25.07.1957, Qupperneq 7

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 25. JÚLÍ 1957
7
Um giftingu Sigurðar Breiðfjörð og fleira
Efiir Ólöfu Hjálmarsdóííir á Seibergi í Eyrarsveii
Þáttur þessi birtist fyrst í
Blöndu VII, 4, eftir Lsb. 8vo,
eiginhandarriti Ólafar, og ber
yfirskriftina: ■— Um Sigurð
Breiðfjörð. — Segir Jón Gísla-
son fræðimaður í skýringum
aftan við hann m.a.: „Þáttur
þessi er skrifaður af Ólöfu
Hjálmarsdóttur yfirsetukonu
a Setbergi í Eyrarsveit fyrir
Sigurð Vigfússon fornfræð-
ing í Reykjavík. Sennilega
þefir hann beðið Ólöfu um
upplýsingar um Sigurð og
þetta sé svar hennar. Ólöf
Hjálmarsdóttir er fædd 30.
júlí 1835, dáin 28. september
1906 í Stykkishólmi." — Fer
frásögn Ólafar Hjálmarsdótt-
ur orðrétt hér á eftir:
í*EGAR Sigurður Breið-
fjörð beiddi Kristínar Illuga-
úóttur, var hann beykir á
Búðum hjá Guðmundi kaup-
uianni, föður Sveins Guð-
niundsens, en þá var Kristín
a Grímsstöðum. Svo fór hann
til hennar og bjó með henni
ógiftur í tvö ár. Svo að þeim
Hðnum fór hann til sóknar-
Prestsins og biður hann að
lýsa með sér og Kristínu, og
það gjörði hann. En í milli-
tiðinni frétti amtmaðurinn,
Bjarni Thorsteinsson á Stapa,
að Sigurður Breiðfjörð væri
giftur í Vestmannaeyjum. Þá
Sjörði hann sóknarprestinum,
sera Hannesi Jónssyni, sem þá
kjó á Hamraendum í Breiðu-
Vlk, viðvart um þetta og
Sagði, að hann skyldi vara sig
°g gefa þau ekki í hjónaband.
Nú vill Sigurður fá hjóna-
band, en fær ekki. Þá bjó í
Knarrartungu Jón hreppstjóri
°g var þá kirkjuhaldari. Prest
urinn fer til hans og bannar
honum að sleppa kirkjulykl-
lnum) nema að hann komi
sjálfur. En seinna haustið,
sem að þau voru ógift, á milli
veturnótta og jólaföstu, þá
hornu þau Sigurður og Kristín
Prúðbúin að Hamraendum og
óiðja prestinn um hjónaband,
en hann neitaði því enn.
Brúðhjónin gengu í bæinn og
töluðu við prestinn. Svo fór
nann út með þeim, en þá sér
nann ,að séra Jóhann Bjarna-
son, frændi Sigurðar, vár þar
hominn með fylgdarmanni, og
þsð var látið heita svo, að
COKNHAGEN
Heimsins bezta
munntóbak
hann væri kominn til að sitja
í veizlu frænda síns. Svo fór
það á stað, þegar ekkert gekk.
Svo kom þetta fólk að Litlu-
Hnausum og fá þar mann til
fylgdar. Svo ríður það á stað
þaðan og út að Knör, en á
milli bæjanna Hnauss og
Knarrar er engi, sem er kallað
Partur, en þaðan sést heim að
bænum Knör. Þá skipa þeir
séra Jóhann og Sigurður báð-
um fylgdarmönnum sínum að
leggjast niður og láta ekki
neitt á sér bera, fyrr en þau
þrjú, séra Jóhann og brúð-
hjónin, væri komin heim að
Knör, og þetta gjöra þeir. Svo
þegar þau eru öll komin heim,'
þá standa þeir upp og leggja
á stað. Þetta sést frá bænum.
Þá segir séra Jóhann og Sig-
urður, þar komi presturinn og
maður með honum. Hann hafi
lofað að koma, en fólki sýnist
þeir hvorugur vera prestslegir.
Svo þegar þeir nálguðust, þá
sást, að þetta var ósatt. En í
sveitinni var maður, sem Þor-
leifur hét. Hann var með
kreppta báða handleggina og
gat þess vegna ekki komizt í
ermar á fötum og varð að
.lqggja yfir sig stóra úlpu,
þegar hann fór á milli bæja
og var þess vegna fyrirferðar-
mikill og sýndist stór tilsýnd-
ar. Þessi karl var greindur og
sögufróður og var þess vegna
velkominn á Hamraendum
hjá prestinum séra Hannesi,
en þennan sama dag á meðan
þeir voru að narra kirkju-
lykilinn frá Jóni í Knarrar-
tungu og hann er búinn að
afsegja að láta hann. Nú sést
maður stór og digur koma. Þá
kalla þeir upp Sigurður og
séra Jóhann, þar komi prest-
ur, nú sjáist, hvört að þeir
hafi ekki sagt satt. Nú sækja
þeir kirkjulykilinn til Jóns og
segja presturinn sé rétt kom-
inn, nú sé bezt að flýta sér að
moka upp kirkjuna, svo allt
sé til, þegar hann komi. Svo
er það gjört. Þá bjó bóndi á
Knör, sem EMas hét. Þeir
biðja hann að koma út í kirku
og kveikja á altarinu. Hann
gjörir það, svo koma brúð-
hjónin, presturinn, báðir
fylgdarmennirnir og bóndinn
Elías. Nú sést þessi maður
koma, og þekkist vel, að það
er ekki presturinn. Þá ætlar
Jón í Knarrartungu að sækja
kirkjulykilinn, en þá skella
þeir í lás og fara að syngja,
og svo halda þeir áfram með
giftinguna. Svo ríða þau
heim og séra Jóhann með
þeim. En áður en hann fer út
úr kirkjunni, þá færir hann
sig sjálfur úr hempunni, læt-
ur hana upp á kirkjubitann
og segir: „Eg legg þig nú
þarna. Þeir geta nú hirt þig,
eg hef ekki með þig að gjöra
framar.“ Nú ber ekki neitt til
tíðinda fyrr en um vorið, þá
var byrjuð málsókn á móti
þeim báðum Sigurði og sérá
Jóhanni. Hann missti'prest-
inn, en Sigurður alla sína al-
eigu og dugði ekki til að borga
allan þann málskostnað. Því
var, að séra Venharður orti:
„Oft hefur Breiðfjörð
stundir stytt
með stökum sínum“ . . .
Með þessu móti fóru efni
hans, en ekki eins og sagt er í
ævisögu hans. Það er ósatt
eins og margt fleira, sem þar
stendur honum til lýta, að
hann hafi eytt þeim í svalli og
iðjuteysi. Það hefir sagt mér
merkilegt fólk, sem var þar í
sveitinni, að Sigurður hafi al-
drei verið óvinnandi. Á vorin
við róðra og í saltfiskinum, á
sumrin við sláttinn og á vet-
urna við smíðar. Sigurður
var og góður við alla og ekki
gat hann eitt aumt séð og
gjörði allra bón, en ekki haft
neina hrekki í frammi, og
þennan vitnisburð gefa hon-
um allir þeir, sem að þekkja
hann persónulega, og þeirra
nöfn skql ég setja hér seinna.
Sigurður var fjögur ár á
Grímsstöðum, tvö ógiftur og
tvö giftur. Þá orti hann, er
hann fór þaðan:
í fjögur sumur lét ég ljá
leiðar þúfur rota;
á þeim vaxi aldrei strá
eigendum til nota.
Það sagði mér vinnukona,
sem að hafði verið hjá Sig-
urði og Kristínu. Hún sagðist
hafa komið þangað, þegar
þetta mál var að enda. Þá
hefði verið stór móhlaði á
hlaðinu og sér hefði verið sagt
að bera hann inn. Þá hafi ver-
ið innan í honum stór kista.
Þau tóku hana. Ekki sagðist
hún hafa vitað neitt hvað í
henni var.
Stefán Bjarnason á Kverná
í Eyrarsveit sagði mér, að
hann hafi þekkt Sigurð, þegar
að hann var beykir á Búðum
og þekkt hann að öllu góðu.
Einu sinni hafði Sigurður far-
ið inn að Búðum, þegar hann
var giftur Kristínu. Þegar
hann kom aftur, gaf hann
henni fallegan klæðiskjól, en
þegar kona hans fór einu sinni
að gá í kistur sínar, — hún
hafði geymt þar tólf spesíur,
—^en þær voruþá allar farnar.
Nú var farið að leita þjófaleit
hjá fólki, sem var á bænum,
en þótti samt ólíklegt, að neitt
af því, sem þar var, hefði
kjark í sér til að gjöra það.
Svo fór hún til amtmanns og
klagar þetta fyrir honum.
Hann segir, að hún geti ekki
neitt við þetta ráðið, því að
þetta hafi enginn gjört nema
Sigurður sjálfur og það sé
hjónaband á milli þeirra og
verði hún þess vegna að láta
þetta detta niður. Hún hafi
ekki neitt upp úr þessu. Það
sé farið, því að afganginn af
kjólverðinu hafi hann haft til
að kaupa sér á pelann fyrir.
Ekki hefi ég heyrt að neitt illt
hafi orðið út úr því meira.
Svo þegar öll þeirra aleiga var
farin og jarðirnar seldar þá
fluttust þau til Reykjavíkur,
og þar var hann til dauða
dags. Seinustu árin var hann
heilsulítill og lá seinast lengi.
Svo hefur kona hans sagt sjálf
frá, að margan dag hafi þau
ekki vitað, hvað þau ætti að
borða og hafi hún þá stundum
verið óþolinmóð, en hann al-
drei og hafi oft sagt við sig,
að guð léti þau aldrei deyja
úr sulti, og því skyldi hún
treysta. Þá var hann að yrkja
þriðju Smámunina og sent
sína örkina hvörjum af þeim
helztu og þeir hjálpuðu hon-
um eitthvað. Kristín sagðist
ékki hafa getað safnað þess-
um Smámunum saman og
þótti henni það slæmt. Svo
var hún þá fátæk, að hún varð
að setja í pant hringinn af
hendinni á sér til að geta gert
útför hans. Þá urðu margir til
að gefa henni, svo að hún gæti
leyst hringinn inn aftur. —
Sigurður kom til Grænlands
17. maí 1831 og var þar í fjög-
ur ár. Fluttist svo til íslands
og var í Stykkishólmi mest-
allan tímann, þangað til hann
fór til Kristínar, en var þó
beykir á Búðum. Það var víst
eitt ár þangað til, að hann fór
að Grímsstöðum. Ég ætla að
setja hér nöfn þeirra merki-
legustu manna, sem ég hef
talað við og nákvæmlega
þekktu Sigurð sáluga og bera
honum gott orð:
Árni Thorlacíus og kona
hans, Páll faktor Hjaltalín,
madama Guðrún Ritcher,
Steinunn í Borgarnesi, Mar-
grét Þórðardóttir á Grundar-
firði. Nú get ég ekki sagt yður
meira um Sigurð okkar.
Herra fornfræðingur, Sig-
urður Vigfússon. Eg ætla að
biðja yður að taka viljann
fyrir verkið og lesa í málið og
skrifa mér og lofa mér að vita,
hvort þér getið lesið þetta
klór. Heilsið kærlega konu
yðar frá mér. Verið svo kært
kvaddir með vinsemd og virð-
ingu af yðar,
Ólöf Hjálmarsdóttir,
Setbergi, Eyrarsveit.
—Sunnudagsblaðið
Grigorij Orlov, rússneskur
greifi og hershöfðingi, sem í
mörg ár var elskhugi Katrínar
II. af Rússlandi, var eitt sinn
að koma af fundi hennar, er
hann mætti á hallartröppun-
um Potemkin, sem var nýjasta
eftirlætisgoð Katrínar.
Þeir heilsuðust og Potemkin
spurði, hvort Orlov segði ékk-
ert nýtt í fréttum.
— Nei, svaraði Orlov, ekki
nema það að ég stíg niður úr
og þér upp í!
Kaupið Lögberg
VÍÐLESNASTA
ISLENZKA BLAÐIÐ
't* ' j ;
Innköllunarmenn Lögbergs
Einarson, Mr. M.............Arnes, Manitoba
Fridfinnson, Mr. K. N. S. ..Arborg, Manitoba
Arborg, Manitoba Geysir, Manitoba
Hnausa, Manitoba jj
Riverton, Manitoba
Vidir, Manitoba
Elfrqp, Saskatchewan :j
Leslie, Saskatchewan
Mozart, Saskatchewan :j
, Foam Lake, Sask.
Wynyard, Sask.
Gislason, G. F..............Churchbridge, Sask.
Bredenbury, Sask.
Selkirk, Manitoba
Gimli, Manitoba :j
Husavik, Manitoba
“Betel,” Gimli, Man.
Winnipeg Beach, Man. jj
Anderson, Mr. Paul A........Glenboro, Manitoba
Glenboro, Man. Baldur, Manitoba
Cypress River, Man. ji
Lindal, Mr. D. J............Lundar, Manitoba
Lyngdal, Mr. F. O...........Vancouver 15, B.C.
5252 Windsor St.
;? Vancouver, B.C.
ij! Middal, J. J...............Seattle, Wash., U.S.A. j|
jSj 6522 Dibble N.W.
Seattle 7, Wash., U.S.A.
jji; Simonarson, Mr. A..........Blaine, Washington
Box 33 Bellingham, Wash.
R.F.D. No. 1, Blaine, Wash. >
jjj Valdimarson, Mr. J.........Langruth, Manitoba
jjj Langruth, Man. Westbourne, Man.
:j: Grimson, H. B...............Mountain, N. Dakota jj
Magnússon, Einar ..........
401 Lake Ave.
* i
Thorsteinsson, Mrs. Kristín ...
74 — First AVe., Gimli, Man.
Arnason, Mr. R.
Box 94