Lögberg - 14.11.1957, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 14. NÓVEMBER 1957
r
Lögberg
OeflS flt hvem flmtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
303 KENNEDY STREET, WINNIPEG 2, MANITOBA
Utan&akrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 303 Kennedy Street, Winnipeg 2, Manitoba
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Skrifstofustjðri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Verð $5.00 um árið — Borgist fyrirfram
"Lögberg” is published by Columbia Press Dimited,
303 Kennedy Street, Winnipeg 2, Manitoba, Canada
Printed by Columbia Printers
Authorlzed as Second Class Mall, Post Ofíice Department, Ottawa
WHitehall 3-9931
Eitt allra yngsta skóldið
í fyrra kom út á vegum prentsmiðjunnar Leiftur í
Reykjavík ljóðabók, er gengur undir nafninu „1 Blásölum,“
105 blaðsíður að stærð, er ritstjóra Lögbergs barst nýlega í
hendur til umsagnar; að því er blaðið kemst næst, mun
höfundurinn, Ragnar Ágústsson, einungis hafa verið tuttugu
og þriggja ára, er hann sendi þetta fyrsta ljóðasafn sitt út af
örkinni; hann er Húnvetningur í húð og hár og kennir sig við
Svalbarð, sem vera mun nýbýli í Stapalandareign.
Ekki verður sagt, að þessi kornungi höfundur hefji inn-
reið sína í Ijóðheima með arnsúg í flugnum, þó óneitanlega sé
vel af stað farið; ljóðformið má teljast óaðfinnanlegt, og
mörg kvæðin bera vott um þroskaða hugsun, sem ekki fer í
felur með ást sína til lands og þjóðar.
„Vor um Vatnsnes,“ bls. 11, er blæfallegt og sonarlegt:
Hlýjar öldur Vatnsnes vefja,
vorið fyllir Húnafjörð-
Tærir lækir státnir stefja,
steypast niður fjallaskörð.
Upp við ljósan himin hefja
heiðir tindar gróna jörð.
Ljúf er angan ungra trefja,
ylur græðir sviðin börð.
Iðnir bændur hugann hefja,
herfið ristir þíða jörð.
Hlýjar öldur Vatnsnes vefja,
vorið fyllir Húnafjörð.
Séra Árelíus Níelsson, glöggskygn maður á menn og
mentir, minnist í Tímanum ljóðasafns þessa unga skálds af
sannmati og vinsemd, og ritstjóri Lögbergs á auðvelt með
að taka í sama streng.
Séra Árelíus kemst meðal annars þannig að orði: —
Ekki þannig að skilja, að Ragnar hafi séð margt eða sýnt
í „Blásölum,“ sem ekki hefir áður í nokkurs manns huga
komið. En samt er þar margt vel sagt og full ástæða til að
veita honum fulla athygli og óska honum alls góðs á hinni oft
svo þyrnum stráðu listabraut.
Vonandi nær hann sigurhæðum með mikilli sjálfstamn-
ingu, gagnrýni og fastari tökum á sagnaauðgi tungunnar og
innsæi í dulheima mannlegrar sálar og töfrahallir íslenzkrar
náttúru við fjöll og sæ. —
Séra Árelíus vitnar í smáljóðið „Blóm í auðninni," en
þeim vísum hafði ritstjóri Lögbergs veitt athygli jafnskjótt
og honum barst ljóðabókin í hendur:
Endalaus auðnin
frá yztu mörkum
að insta dóm.
Aðeins illa ræktað
einmana blóm
langt út í sandinum sefur.
Endalaus auðnin
frá yztu mörkum
og alt er hljótt.
Röðull er runninn,
en rótin unga
um rökkurnótt
iðin í grjótinu grefur.
Sá, sem þetta segir, getur áreiðanlega átt eftir að kveða
margt gott, ef hann er trúr sinni instu þrá og áeðstu köllun. —
Allar heilbrigðar vökusálir fagna yfir nýgróðrinum hvar,
sem hans verður vart, hvort heldur hann birtist í ljóðformi
eða öðrum meitluðum myndum göfgandi hugarfars.
Þá hefir íslenzku þjóðinni jafnan farnast bezt, er ljóð-
gróður hennar var mest í heiðri hafður.
Kvæðið „Hringrás lífsins" bendir á óvenjulegan þroska
tuttugu oð þriggja ára skálds:
Verða eyðimerkurnar gerðar
að akurlendi?
Nær íjórði hluti þurrlendis
jarðarinnar er blásin og því
sem næst líflaus auðn. — Þar
er verk að vinna fyrir kom-
andi kynslóðir.
HVAÐ er eyðimörk? Sam-
kvæmt orðabókinni: —
„Landsvæði, þar sem enginn
gróður getur þrifizt vegna
skorts á úrkomu." Eigi að síð-
ur er þar líf að finna, bæði
jurtagróður, dýr og jafnvel
menn, sem ögra jafnt orða-
bókinni sem eyðimörkinni. Ef
þú óskar að finna táknrænt
dæmi um ókúganlegan lífs-
vilja, þá er eyðimörkin ein-
mitt rétti staðurinn til að leita
þess.
Hugsaðu þér til dæmis stað
í arabísku eyðimörkinni, þar
sem ekki hefur fallið dropi úr
lofti í 5 ár og aldrei svo mikið
sem dregið ský frá sólu —
auðn og aftur auðn, án nokk-
urs vottar um líf. En svo allt
í einu grúast himininn af
skýjum og hitabeltisregnið
hellist úr loftinu. Á samri
stundu er eins og töfrateppi
hafi verið breitt á auðnina;
milljónir örsmárra grænna
blóma gægist upp úr jarð-
veginum og gefa henni græna
slykju. Þau vaxa með ótrú-
legum hraða, spíra, blómstra
og bera ávexti á einni viku.
Svo skrælnar allt og deyr, og
jörðin bíður regns á ný,
máske í önnur fimm, löng ár.
Ein grastegund eyðimerkur-
innar, svonefnt „ashab“ —
uppáhald úlfaldanna — liggur
í dvala í allt að 10 ár og spírar
þá jafnskjótt og dropi kemur
úr lofti. Á eyðimerkursvæð-
Þórður og Halldóra Helgason
— Demantsbrúðkaup, 24. júlí, 1957 —
Á hjónasamleið í sextíu ár,
Með söknuði er litið til baka.
Þótt yrði ei margar ferðir til fjár,
Né friðsöm hvr enæturvaka.
Ein var sú fróun, sem aldrei brást
Á ævinnar reynslustundum.
Hjartnæma samúð og helga ást,
sem hjálmur og sverð í mundum.
Nú lítið þið yfir liðin ár,
— Sem lengur ei fólkið spyr um. —
Þá örðugt reyndist að afla fjár
Með allsleysi fyrir dyrum-
Því skyldi landnemans saga sögð
Með sönnum og réttum litum
Og manndóms átök á metin lögð,
Mæld fram í ljóði og ritum.
Eitt er víst, að þið áttuð flest,
1 eðli frá guði á hæðum.
Og hetjukjarkinn þið mátuð mest:
Máttinn í sögu og kvæðum.
Því andans kraftur og iðja var
Til yndis á raunastundum
Sem ljós í glugga, er lýsti þar,
Sem lokað var flestum sundum.
Ég sendi ykkur kveðju, og kæra þökk,
Er kvöldar og skyggir daginn.
Mín ræða er smá, en röddin klökk
Og réttast að enda braginn.
tÉg óska, að mitt ljóð nái heilt í Höfn,
I hátíðarfagnaðinn vafið.
Óg einróma samtíðin signi ykkar nöfn;
Og svalinn við Kyrrahafið.
28. júlí, 1957. —S. E. Björnsson
Hver ert þú, maður, sem gengur og grætur
grefur með höndunum niður í svörðinn,
meðan að fræin sín fagnandi jörðin
felur í skauti um rökkvaðar nætur.
Ertu að syrgja hér bliknuðu blöðin
buguð í frosti og stormþungum árum?
Ætlarðu að vökva þau vonlausum tárum?
Snauð er þín vizka. Þótt fölnuð sé foldin,
feig er sú speki, sem ritar í sandinn.
Lífið er stundlegt. En lokaður andinn
einmana reikar og eirðarlaus grætur
alt það, sem hverfur hér niður í svörðinn,
þangað, sem fræin sín fagnandi jörðin
felur í skauti um rökkvaðar nætur.
Að hér sé í uppsiglingu efniviður í athyglisvert ljóðskáld
verður ekki efað ljóðunnendum til óblandinnar ánægju.
um Norður-Afríku finnast
smávaxnar plöntur, svokall-
aðar „belly plants“, af því að
maður verður að leggjast á
magann til þess að koma auga
á þær- Fræ þeirra geta legið
í dvala árum saman og spíra
svo hratt, þegar vökvinn kem-
ur, að bókstaflega má sjá þær
vaxa.
Eyðimerkurgróðurinn gerir
örvæntingarfullar tilraunir til
þess að ná til vökvunarinnar.
Tamarísk heitir runnagróður
nokkur, sem teygir rætur
sínar allt að 30 metrum niður
í jörðina. Risakaktusinn í
Norður-Ameríku og Mexikó
hefur rætur, sem ekki ná
nema einn meter niður, en
þær teygja sig 25—30 metra
til allra hliða. Til eru líka
eyðimerkurplöntur, sem geta
látið sér nægja kvölddöggina
til næringar. Hún sogar það
til sín gegnum blöðin, flytur
það niður og út gegnum ræt-
urnar, og sýgur það þaðan til
sín aftur, ef kvölddöggin
hrekkur ekki til.
Kaktusinn hefur vatns-
forðabúr í gildum stönglinum.
Ein tegund trjákaktusa getur
varðveitt fleiri hundruð lítra
í stofninum í senn. Til eru
kaktusar, sem geta lifað í sex
ár án þess að fá dropa af
vatni úr jarðveginum.
Til er eyðimerkurjurt, sem
heitir „bisnay“, og mætti kalla
hana „eyðimerkurbrunninn.“
Hún hefur þann frábæra eigin
leika, að sé gerð skálarlöguð
hola í miðjan stöngulinn,
Framhald á bls. 5
"Beter$205,000.00
Building
Campaign Fund
—180
Make your donalions lo the
"Betel" Campaign Fund.
123 Princees Street.
Winnlpeg 2.