Kirkjublaðið - 02.09.1892, Blaðsíða 4
164
Én víð töflur þessar er margt að athugá, áður en
menn geti byggt á þeim áreiðanlegan dóm um þau atriði
kristindómsins hjá þjóðinni, sem hjer er um að ræða.
Fyrst er þessa að gæta, að frumskýrslurnar eru eigi
allar svo fullkomnar sem skyldi, einkum að því er snertir
fyrsta árið af þessum þremur, 1889, þar sem þessar skýrsl-
ur það ár annaðhvort vanta algjörlega úr 7 prófasts-
dæmum, eða eru svo fáar úr sumum þeirra, að ekkert
verður á þeim byggt. Fyrir þetta ár þótti mjer því ekki
rjett að gjöra neina samtölu nje meðaltal fyrir allt landið.
Hins vegar virtist mjer rjettara að taka þetta ár með, að
því leyti sem skýrslurnar leyfðu, til þess að hafa að
minnsta kosti 3 ár til grundvallar í flestum prófastsdæm-
unum. Árið 1890 vantar einnig úr stöku prestaköllum
skýrslur annaðhvort um bæði atriðin eða eingöngu um altar-
isgöngur; en að þessu kveður þó ekki svo mikið, að það
geti valdið stórvægilegri skekkju. Síðasta árið, 1891, má
kalla að skýrslurnar sjeu komnar í gott lag, og er von-
andi að svo verði hjer eptir.
í öðru lagi er þess að gæta, að þótt skýrslurnar væru
bæði fullkomnar og nákvæmlega rjettar, gefa þær ekki,
og geta ekki geflð, neina sanna hugmynd um kristindóms-
ástand þjóðarinnar, sjerstaklega kirkjurækni hennar. Það
er margt, sem til þessa ber. Skýrslurnar sýna, hversu
margar guðsþjónustugjörðir hafa fiuttar verið í hverju pró-
fastsdæmi og á öllu landinu, en alls eigi, liversu mikill
hluti safnaðanna hafi tekið þátt í þeim: hvort kirkjurnar
hafl verið fullar, vel settar eða að eins messufært, en
þetta skiptir þó miklu. Því síður geta þær sýnt, hversu
marg'ir þeir hafa verið, sem hafa að vísu haft löngun til
að fara til kirkju, eða ganga til Guðs borðs, en eigi
getað það af ýmsum ástæðum. Skýrslurnar sýna, að
messuföllin hafa orðið æðimörg yfir höfuð á landinu, og
í sumum prestaköllum sorglega mörg. En þær geta ekki
sýnt, hversu mörg af þessum messuföllum eru að kenna
hlutum, sem ekki verður við ráðið, svo sem: illviðrum og
ófærð, einkum á vetrum; ófærum ám, fjallvegum og öðr-
um þvílíkum farartálma; löngum og torsóttum kirkjuvegi,
einkum í vetrarskammdegi; mannfæð í sumum sóknum,