Sunnanfari - 01.01.1896, Blaðsíða 3

51
maðr ömmufaðir hans hafði ritað og haft sér við
hönd. |>á bók gaf biskup Haldóri syni sínum og
mælti svo um, að sú bók skyldi aldrei úr ættinni
ganga. En Haldór dó á undan föður sínum, og
bókin er glötuð.
Brynjólfur biskup var vanur að skrifa nafn sitt
svo á bækur sínar 4 = lupus loricatus = brynj-
aður úlfur = Brynjúlfur. Eru enn til bækur í eigu
einstakra manna með fangamarki hans.
Brynjólfi biskupi var á alþingi 1645 falið á
hendur að geyma Svein skotta son Axlar-Bjarnar,
ónytjung hinn mesta og óhræsi, og átti að reyna
að snúa honum til nokkurs betra lífernis. það
tókst ekki. Ritar biskup þá til þingsins 1646
meðal annars svo: »þessi auma og fáráða mann-
eskja hefir svo leingi í hirðuleysi, forsmán og for-
öktun guðs heilags nafns og hans orða og sakra-
menta mestan sinn aldur alið, og sig i djöfulsins
ríki og íþróttum iðkað á margan hátt með ókristi-
legum lifnaði og vondum athöfnum, sem næsta
því öllu stiptinu og jafnvel hinu mun kunnugt og
opinbert vera, svo hann um þann langa tíma meir
og meir hefir fjarlægzt vorum guði, enn samlagazt
djöflinum og lifað sem einn holdlegur djöfull i
margan máta, snarað frá sér umhyggju sinnar
sáluhjálpar og síns viðskilnaðar við þetta lif, auk
annara stórglæpa, sem nonum mega kanske á
hendur bevísast, og hér verða ekki fram taldir . . .
Svo er nú þessi maður guði og yður afhentur til
þeirrar aðgerðar og réttar, er heilagur andi gefur
náð til, en kirkjan tekur af honum sitt varðhald,
og ábyrgist yður, hvern hún hefir geymt hér til,
upp á rétt vegna óguðlegs framferðis, hvar á guð
allsmektugur honum og öðium bót vinni«.
Búskapur Brynjóifs biskups var mjög umfangs-
mikill, og væri vel þess verður, að um hann væri
ritað sem dæmi upp á íslenzkan búskap í stærsta
stýl á 17. öld; er mikil faung til þess að finna
í bréfabók hans.
Brynjólfur biskup var ekki lázaralegur maður
í útliti. J>ví er haít eptir tröþkonunni, þegar hún
kom að tjaldi hans : »Bóndalegt tjald og bónda-
legur maður«. En Brynjólfur biskup var öldungs-
legur álitum.
Brynjólfur biskup var nokkuð sérvitur, eins og
Staðarhóls-Páll móðurfaðir hans; bryddi og stundum
á nokkuð svipuðu hjóllyndi hjá honum og Páli;
átti og ekki langt að sækja sérlyndi í föðurkyn;
allir þekkja Björn Grímsson málara og séra |>or-
stein Björnssson á Utskálum, orðlagða sérvitringa,
en þeir voru að þriðja manni og fjórða við biskup.
Manna fornmannalegastur var Brynjólfur í lund
annarskostar, og fyrstur manna tók kann að rita
íslenzku á forna vísu og leiða inn gömul orð og
talshætti. Fornum íslenzkum fræðibókum safnaði
hann i ákafa, og verða þess menjar svo leingi sem
lönd eru bygð. íslendingabók og Sœmundaredda
væru nú líklega ekki til, ef hann hefði ekki borgið
þeim. Bezta skinnbókin af Grágás (Konungsbók,
erfðafé biskups eptir Pál afa sinn), bezta Eddubókin
Snorra, ein hin bezta Njálubókin (Gráskinna) og
ein hin bezta bókin af Jónsbók eru frá honum
komnar, og frá honum er komin Flateyjarbók, og
enn fleira, en nú er nóg þulið.
V eikindasumarið.
i.
Hlýjustu sumarvindarnir voru nýfarnir að
leika sér í loptinu. þ>eir höfðu sópað svo vel
af fjallatindunum, að hvergi hafði sést þoku-
hnoðri í marga daga; svo höfðu þeir teygt sig
af hæstu gnípunum og þanið himininn hærra
upp og leingra út, svo loptið var á daginn fagur-
blatt og gagnsætt og sterkur hiti. Nú hoppuðu
þeir um hlíðarnar og runnu eptir dölunum, yfir
tún og eingjar. Túnin voru nýorðin gul af sól-
eyum og eingin fagurgræn. J>að var nýbúið að
færa frá og fólkið var farið að kvíða fyrir
slættinum.
En þá kom sýkin.
J>að spurðist fyrst til hennar hjá J>órði
gamla á Bakka. Ein af vinnukonunum var lögst
og einn vinnumaðuriun var lasinn. J>að þótti
ekki góður gestur í sveitinni; fólk þekti hana
frá því nokkrum árum áður. |>á hafði hún líka
komið rétt í sláttarbyrjun, tekið því sem næst
hvern mann og haldið flestum við rúmið að
minsta kosti vikutíma; og það var hart fyrir
bændurna um hábjárgræðistímann. Sumir höfðu
verið með hálfum burðum allt sumarið og ung-
börn víða dáið. Menn þektu aðfarir hennar
þessarar veiki og því vakti það ótta og kvfða
um alla sveitina þegar það fréttist, að nú væri
hún farin að stinga sér niður á Bakka. J>að var
talið víst, að J>órður hefði komið með hana úr
kaupstaðnum, því hann var nýkominn þaðan
þegar griðkonan lagðist. Veikin var kölluð
»flonsa« eða »flunsa« eða »flensa«, h.. flonsan,
flunsu-skrattinn eða flensu-déskotinn, því þegar
hún var orðin svo gott sem heimagangur þar í
sveitinni leyfði fólkið sér að draga af nafninu
hennar; hún heitir annars sinflúenza^sótt® fullu
nafni. Fréttin flaug bæ frá bæ og þótti hörmu-
°g þeir sem áður höfðu kviðið fyrir vinnunni
um heyskapartímann hættu því og fóru að kvfða
fyrir veikindunum.
J>að var auma ástandið á Bakka. Fleiri og
fleiri lögðust. Húsfreyjan var lögst, tveir vinnu-
mennirnir lágu, en einn harkaði það af sér að
vera á fótum; en hann var svo sem ekki fær
til nokkurrar vinnu fyrir það. Vinnukonurnar
lögðust báðar og einginn kvenmaður var uppi-
standandi nema kerling ein, sem auðvitað hafði