Sunnanfari - 01.01.1902, Blaðsíða 1
X
I.
REYKJAVÍK
*
JANÚARMÁN.
1902
Georg Brandes.
jíðfrægastur danskur maður um þessi aldamót
— það er hann vafalast.
Og þó liggur ekki eftir hann nein þau af-
reksverk, er þorri mannakallar stórvirki og virð-
ir fyrir sér með lotningu og aðdáun. Ekkineitt
það, er lengstum hefir til þess þurft að hljóta
alþjóðar-orðstír. Hér er
ekki um að tefla sig-
ursæld i hernaði, ekki
karlmensku i mannraun-
nm, ekki yfirburða-fræk-
Jeik í vanalegum íþrótt-
um, ekki stjórnskörung-
skap og viturleik í með-
ferð þjóðmála, ekki ný-
virkja-hugvit eða því um
líkt.
Heimurinn er orðinn
næmari en áður gerðist
á hvers kyns atgervi og
yfirburði mannlegs anda,
það er að segja hinn
mentaði heimureða hinn
mentaði hluti menning-
arþjóðanna. Herfrægð,
stjórnfrægð, hugvitsírægð
metur hann nú eigi hóti
meir, setur eigi einni
skör hærra en ritfrægð.
Sá, sem með ritsnild sinni og ritmentar-atorku
gagntekur hugi heillar kynslóðar og endurmótar
að rneira eða minna leyti andlegan skapnað
hennar, er í þeirra augum engu minni afreks-
mður en sá sem vinnur Iönd og riki eða stjórn-
ar þeim með rneiri en meðalskörungskap.
Georg Brandes varð sextugur 4. þ. m. Og
er æfiferill hans í sem fæstum orðum sá, að
hann hlýtur á ungum aldri allan þann náms-
frama heima í sínu landi, sem títt er um ó-
venju-bráðþroska gáfumenn, gerir sér þvi næst
kunna háttu annarra þjóða, höfuðmentaþjóða
heimsins, og kemur sér í náin kynni við ýmsa
hina mestu skörunga þeirra i andans heimi,
hverfur eftir það heim til ættjarðar sinnar og
gerist þar jafnskjótt ötull og atkvæðamikill post-
uli þeirrar stefnu og
þeirra skoðana í fögr-
um listum og bókment-
um, er rutt hafði sér til
rúms fyrir löngu með
höfuðmentaþjóðum álf-
unnar, en Danir höfðu
verið mjög svo utanvið,
að honum fanst, og
dregist því langar leiðir
aftur úr, svo að ekkert
vissu af, heldur höíðust
við í þokumyrkri van-
þekkingar á slika hluti
og sjálfbirgingsskapar.
Hann var tæplega þrit-
ugur, er hann hóf þann
leiðangur, 1871, með
fyrirlestrum við háskól-
ann í Khöfn og irverju
ritinu á fætur öðru.
Þjóðin tók viðbragð,
sinn hlutinn i hvora átt.
Margt hins uppvaxandi mentalýðs hneig hugfang-
ið að hinum nýja spámanni, og skáldakynslóð
sú, er þá var í broddi lífsins, skipaði sér vfir-
leitt undir hans merki og gerðist stórum til-
þrifameiri en við hafði gengist undanfarið. Marg-
ir rosknir atkvæðamenn meðal skálda landsins
og valinkunnra mentamanna tóku honum og