Sunnanfari - 01.11.1902, Blaðsíða 4

84
ETmile Zola.
Myndin þessi er af frægasta skáldsagnameist-
ara á vorum tímum, Emile Zola, er lézt i
París í haust (29. sept.), og verjanda hans fyr-
ir dómi út af afskiftum hans af Dreyfusmálinu al-
ræmda, Labori málfærslumanni (hann stendur).
Lengi höfðu siðgóðir menn megnan óhug
og ímugust á skáldverkum Zola. Þeim þótti
hann gera sér heldur mikið far um að leiða fram
fyrir sjónir lesenda sinna myrkraverk manna og
hvers konar óhroða í
fari þeirra, gera sér og
öðrum um of starsýnt á
ranghverfu mannlífsins
og bregðast þar með
því fagra og háleitahlut-
verki góðra skálda, að
lyfta því upp í hærra
veldi, bregða yfir það
fegurðarhjúpi og glæða
göfugar hugsjónir.
En Zola og hans
sporgöngumenn meðal
skáldlistarmanna, — og
þeir eru rerið margir •—
halda þvi fram, að sann-
leikann beri mest að meta
og að það eigi skáldum
að vera helgast hlutverk,
að draga upp rétta og
sanna mynd af mannlífinu. Með þvi lagi geri
þeir bæði að sýna lesendum sínum vítin, er var-
ast skal, og dæmi til fyrirmyndar — kenni þeim
að skilja lif manna og framferði eins og það ger-
ist, ijótt og fagurt, löst og kost jöfnum höndum.
Svo segir annar skáldmentar-skörungur vorra
tíma og heimsfrægur vitringur, Leo Tolstoj, um
ritstörf Zola:
»Myndirnar, sem hann dregur upp, eru ekki
hugljúfar. Andlitsmyndirnar, sem hann býr til
af bændum og námumönnum, eru engin stofu-
prýði; en það er gott, að þær hafa gerðar verið
eitt skifti fyrir öll. Það má hengja þær að hurðar-
bakj eða snúa þeim að veggnum, á grúfu; en það er
gott að vér séum mintir á, við hvaða kjör og
kosti mikill fjöldi bræðra vorra á að búa«.
Síðustu árin brá Zola nokkuð af leið og
hallaðist heldur að bjartsýni í ritmensku sinni.
Hann var allra manna mikilvirkastur iðju-
maður og græddi of fjár á ritlist sinni.
Fjöldi manna, þeirra er var mjög í nöp við
hann fyrir skáldsagnastefnu hans, fekk á honum
mestu mætur fyrir stórdrengilega framkomu hans
í Dreyfusmálinu. Þar kom fram hin ríka rétt-
lætisást og sannleika, er honum bjó í brjósti.
Hann réðst þar í móti
ægilegu ofurefli heimskn
og hleypidóma megin-
þorra landa sinna, svi-
virðilegum meinsærissam-
blæstri gegn réttlæti og
mannúð, er alt stefndi að
því, að niðast á saklaus-
um manni, og það i
nafni brennheitrar föður-
landsástar; þann vafurloga
var alþýðan flekuð til að
elta, svo sem víða er sið-
ur þeirra misindismanná,
er mata vilja sinn krók
og hafa veg og völd ó*
fyrirsynju og ómaklegir
á [alla grein (jeða flesta.
Zola vann það á með
karlmensku, einurð og
drengsk.ap, að réttlætið bar loks hærra hlut, og að
Dreyfus var úr helju heimtur og hrifinn úr
klóm bófa þeirra, er á honum vildu niðast og
tókst raunar að fá hann sekan dæmdan, í annað
sinn, eftir 5 ára ólöglega dýflissuvist í Púkey,
en fengu þvi eigi afstýrt, að rikisforsetinn og
stjórn hans létu honum óhegnt eigi að síður.
með þeim stuðning, er almenningsálit beztu
manna þjóðarinnar veitti þeim, en það hafði Zola
vakið og beint því í rétta átt mest allra manna.
Þessi afrek Zola mun seint fyrnast góðum
mönnum, og fyrir það er hann nú kallaður eigi
síður mikilmenm en óvenju-snjall ritlistarmaður.
Vin hans Jog) talsmanni^Laborj var veitt
EMILE ZOLA (oG LABORl)