Sunnanfari - 01.07.1912, Blaðsíða 3

51
„Skálinn á Keldum“.
Svo nefnist gömul bygging (líkl. nokkurra
alda gömul), sem enn er til á Keldum á Rang-
árvöllum. Skáli þessi hefir verið mjög vel
gerður i upphafi og lítt til hans sparað, en
þó mun það aðallega að þakka fyrirhyggju
og hirðusemi búenda þeirra, sem á Keldum
hafa verið, að hann hefir staðið svo lengi.
Lýsingu á skálanum geta menn séð í »Ár-
l)ók hins íslenzka fornleifafélags« 1900, bls. 7,
og verður því ekki farið frekar út í það at-
riði hér. »Sunnanfari« mun síðar llytja les-
endum sínum mynd af skálanum að utan,
sem tekin var í fyrra sumar; því miður var
myndin ekki tilbúin til prentunar í þetta sinn.
Nú vildi svo óheppilega til, að skálinn
skemdist að nokkrum mun í jarðskjálftanum
í vor og þarf því talsverðrar búningsbólar
við, ef hann á að geta staðið framvegis. Það
hefi eg fyrir satt, að í ráði sje að sækja um
einhvern lítilsháttar styrk til þingsins til við-
halds skálanum. Bóndinn á Keldum mun
neyðast til að rífa skálann að öllu niður ef
alþingi vill ekki gefa máli þessu neinn gaum,
því að ekki mun hann telja sér skylt að
halda honum við upp á eigin spítur. Hing-
að til mun honum fremur hafa verið haldið
við af gamalli trygð, heldur en af þeim á-
stæðum, að skálinn væri svo þarft bæjarhús;
eftir því sem mér skilst, mun hann fremur
hafa verið til óþæginda fyrir búendur, hvað
góða húsaskipun snertir.
Það mundi víst mörgum þykja ver farið,
sem hafa áhuga á fornmenjageymslu, ef skál-
inn eyðilegðist fyrir sinnuleysi þeirra, sem
völdin hafa. Undarlegt mætti það og virð-
ast, að töluverðu fé er varið á ári hverju til
fornmenjarannsókna og fornmenjaverndunar,
et menn svo vildu ekki sýna þeim forn-
oienjum neinn sóma, sem bera ljósan vott
uni byggingarmáta fyrri tíma; það virðist þó
Vera talsvert fróðlegt að sjá, hvernig menn
liafa útbúið hús sín fyrir nokkrum öldum.
Hingað til liafa víst fáir aðrir en fornfræð-
ingar gefið skálanum viðeigandi gaum, og
mun það stafa af því, að athygli almennings
hefir ekki ver-
ið vakin á
honum nægi-
lega. Ef nú
að skálanum
yrði haldið
við framvegis,
þá er senni-
legt, að mörg-
um þeim, sem
leið eiga um
Rangárvelli,
oggamanhafa
af fornum
munum, þætti
fróðlegt að
koma að
Keldlim til Frú Herdís Benediktsen.
þess að skoða
skálann, og þar koma menn ekki að tómum
kofunum; Skúli hóndi Guðmundsson er marg-
fróður um forna hluti og kann manna hezt
alla sögu skálans, enda telur hann ekki eftir
sér að fræða gesti um skálann, því að hann
er uppáhald hans.
Þess skal nú getið að lokum, að bezt hefði
átt við, að fornmenjavörðurinn hefði ritað
um þetta mál, en þvi miður var ekki hægt til
hans að ná í þetta sinn, með því að hann
er fjarverandi, og eru línur þessar skrifaðar
af ótornfróðum manni, en vart mun það saka,
þótt fleiri ræði um málið en sérfræðingar.
B.
Vísa, sem sugt cr, að sé írA siða-
skiptnnum.
Danskurinn hefir dindil og horn, —
dauf er þessi ’hans nýja trú;
sárt er það, ef siður forn
svíkst úr voru landi nú.
(Sögn Lárusar Thorarensens, d. 1912).