Öldin - 01.01.1896, Side 8

8
ÖLDTN.
þebking- verður svo miklu meira ráðandi
en nú. Ilvað sdsíalista snertii-, er eitt
atriði sem óhætt er að haida sór við, að í
Norður-Ameríku gcra þeir aldroi stóra
byltinga. Á íneðan þeir eru í miuni lilut-
anum, og þeir cru í mikluin minni liluta.
sem stendur, væri byltingartiiraun ekkert
annað en Jpeirra eigin ej'ðilegging. En
íjöigi þeir svo, að Jpeir nái yíirhöndinni, að
þcir verði virkilcgur meirihluti, þ't-fá þeir
alt, sem þeir biðja um án nokkurrar bylt-
ingar.
Það gctnr ekki vcrið ncin liætta á
sösíalismus á mcðan fólkið mctur þau þæg-
indi sem cru ávöxtur samkcppninnar. 0g
það er áreiðanlegt að þeir hlutir, sem nú
þegar hafa gert líf manna heilsusamlegra
og glaðværara, verða æ almennari mcðal
fátæka fólksins. Það cr all-líklegt að upp-
flndingar og uppgötvanir nítjandu aldar-
innar standi innan skannns langt á baki
annara. Allar hugmyndir vorar um íiug-
vélar, um skemtivagna og forjur, sem raf-
urmagn knýi, um kæli-vólar sem haldi
húsum vorumsvölum á heitasta sumardegi,
og um lækning allra vorra meina,—allar
þessar hugsjónir ná máske alt of skamt, til
þess'aðgeraframkvæmdum komandi aldar
nógu hátt undir höfði. Ef til vill verður
nokkuð af afiinu dregið úr j irnhönd tízk-
unnar með samskpnar greindarlegum
liugrenningum og þeim, sem nú eru
að neyða ríkiskonur til að fylgja í fótspor
sinna fátækari svstra og læra og æfa hjól-
reið. Allur efi um það, hvort heimurinn
só þess virði að dvelja í honum, hverfur
máske bráðum, sem útslitið spursmál lið-
innar tíðar.
Það eru t:l æðri þarflr, en þarfir lík-
amans. Yér höfum þegar séð að vísindaleg
þ 'kking er líkleg til að hafa meiri áhrif í
framtíðinni en að undanförnu. Þvergæð-
ingshátturinn, lijátrúin, eflnn—alt þetta
hverfur fyrir vaxandi þekkingu. Ilvergetr
sagt hvað margar þjóðir verða lciddar úr
myrkrinu í Ijósið á tuttugustu öldinni, cins
og Japanítar hafa verið leiddir á nitjándu
öldinni ? Það væri ofdirfska að geta
nokkurs til um það, hvað það verður, sem
vísindaleg þekking opinberar. Yór mcg-
uin ef til vill bíða lengur eftir öðrum Dar-
win, en vór nokkurn tíma Tiöfum beðið
cftir öðrum Ncwton. Á tuttngustu öldinni
gera menn máske litið meira en staðfesta
og sýna hvernig má liagnýta uppgötvanir
fyrirrennara sinna. Um það megum vér
vera vissir, að á næstu öld lærist mönnum
að útbreiða vísindalega mcðíerð mála miklu
betur en nokkru sinni áður og undir cins
að viðliafa sjálfri sór samkvæmari og end-
ingarbetri aðferð. Börn tuttugustu aldar-
in.nar vita máskc ekkert mcir en vér mn
guðiega tilveru og ódauðleikann, en þau
gera sér fremur en vér að góðu það
litla ijós, sem visindin geta miðlað álirær-
andi þau atriði.
En hvað þá um trúbrögðin ? Er rétt
að segja,.að af því, að þau eru ekki cins
aílmikil nú eins og þau voru á sextándu
öldinni, þá leiði það af sjálfsögðu að afl
þeirra verði enn minna á tuttugustu öld-
inni ? Þannig liugsuðu þeir foroum, Lu-
cretius, Cicero og Horace, en svo á næstu
öld kom kristna trúin. Aldrei hefir van-
trúin útbreiðst með slíkum hraða og hún
gerði rétt á rndan siðabótinni. Þess kyns
trúræknis uppþot eru manninum eðlileg.
Og þess vegna hugsanlegt að á næstu öld
lciðist inenn eins og ósjálfrátt til að nálgast
hin gömlu slsrln, eða þá að þeir aðhyllist
einhver ný, hugmyndarík og visindaleg
trúarbrögð. Það er líka hugsanlegt að til-
finningum og eftirlöngunum verði fullnægt
svo, og samvizku manna svo nákvæmlcga
stjórnað, með bókmentum og listaverkuin
framtíðarinnar, að ný trúbrögð verði óþörf,
og að allar tilraunir til að draga kyrkjuna
úr hásæti sínu á bak við hið starfmikla líf
manna verði ónýtis tilraunii. Áhrif vorra
stóru skálda verða að líkindum æ meiri og
mciri. En hvað mikið lengur verður
heimurinn að bíða eftir fyrirmyndar-