Öldin - 01.01.1896, Blaðsíða 19

ÖLDIN.
19
gefur fóstbræðrunum frá “Garði’' enn sem
komið er svo lítið tækifæri til að viður-
keuna skáldskap sjálfmentaðra manna. Það
er grunur vor, á hversu góðum rökum sem
hann kann að vera byggður, að áður en
mjög langt líður geflst mönnum virkilegt
tækifæri til að sjá hvert “Hafnar” fóstbræð-
urnir nokkrir vilja gefa vestur íslenzkum
Jjóðasmið óvilhallan ritdóm. Það sem sé
er grunur vor, að annar þeirra manna,
sem hér er sérstaklega um að ræða, hafi í
hug að gefa út ijóðasafn í Reykjavík, áður
en langir tímar líða. Yér vifdutn mega
vona, að þeir báðir sæju sér fært að gera
það. Bókagerðin á Islandi, að endur-
prentunum undanteknum, er ekki svo
mikil um þessar mundir, að hætta væri á
of-fermi, þó í flokkinn bættust tvær eða
þrjár nýjar bækur, ættaðar vestan yflr haf.
I millitíðinni, í stað þess að búa til
ritdóm, sem höfundunum kæmi að engu
haidi, leyfum vér oss að minna á þá viður-
kenning, scm þcssir mcnn fengu hjá Jóni
ritstjóra Ólafssyni, í Öldinni II. 1, 13 bls.
Niðurlagsorðin í þeim orðfáa ritdómi, eru
þannig: “Meðan ÖJdin gctur flutt kvæði
eins of þessi” (Úti á víðavangi.—FJokkur
af tíu smá-kvæðum, eftir Stephan G.
Stephanson), eða kvæðið “ Ástagöngur1”
(efcir Kristinn Stefánson) í 3. blaði f. á.,
þurfa vorar 16,000 Vestur-íslendinga
ekki að bera kinnroða íyrir hinum 70,000
frænda vorra heima.”
Án þcss að leggja nokkurn dóm á
slcáldskap Stepháns, viljum vér samt í þessu
Sambandi, af því hann heflr heiðrað Öldina
með svo mörgum kvæoutn og af því að vér
svo oft höfum fengið að heyra að hann sé
torskilinn og bindi sig sjaldan við alþýð-
lega bragarhætti, minnast á þessar tvær
kærur með fáum orðum.
Þetta, að hann hirðir ekki æfinlega
um “liátt” og eins hitt, að hann er stund-
um torskilinn fjöldanum, er auðvitað
sprottið af þvi, að hann þræðir sína sér-
stöku braut, en bindur sig ekki neinum
áliveðnum skáldflokkaböndn m. Aul: þessa,
tekur hann það ekki ósjaldan fyrir yrkis-
efni, sem ósköp fáir láta hugann dvelja við,
veitir öllu ettirtekt, sem fyrir augun ber,
og sér samlíkingar og ættarmót með hlut-
um, sem í fljótu bragði sýnast allra hluta
fjarskyldastir. Þetta bera mörg kvæði
hans með sér, en vér látum nægja að benda
á eitt þessu til sönnunar, kvæðið “Gamlárs-
kvöld” í Hkr. 29, Des. 1894. Skáldskapar
trúarjátning hans, ef svo máað orði kveða,
er út af fyrir sig nægiJeg orsök til þess að
sum af kvæðum hans þykja torskilin. Og
eftir því sem vér höfum lcomist næst, er
Jiún á þessa leið: “ Að skáldskapurinn sé
ekki blómið sjálft, heldur regnið og sól-
sltinið, sem lífgar blómið ; að hann séekki
gull og gimsteinahellirinn Sesam, heldur
töfra orðið, sem opnar hann—lyltilinn að
fólgnu fjársjóðunum; að skáldskapurinn sé
ekki úrlausnin sjálf, heldur það, sem eggjar
fram mátt og megin mannsandans til úr-
lausnar. Seinasta atriðið út af fyrir sig
getur vcrið ósvikin orsök í torskildum
kvæðum, só því framfylgt bókstaflega.
Hvcrt það, að kvæði hans mörg eru tor-
skilin, rýrir gildi þeirra, er nokkuð, sem
vér eftirlátum öðrum að úrskurða.
Hvað snertir Itæruna um skort á
alþýðlegum bragarháttum, þá höfuin vér
ekkert um liana að segja annað en það,
að höf. hefir ekki ósjaldan sýnt, að honum
er eklvi þungt um að yrkja undir alþýðleg-
um söng og kvæðalögum, þegar honum
ræður svo við að liorfa. Til að sannaþað,
þarf ekld að leita lengra en í flokkinn af
kvæðum hans hér að framan. Kvæðið
“Jólavaka” er fullgild sönnunfyrir því, að
hann geti ort undir alþýðlegum bragar-
hætti, þegar hann svo vill.
En, torslvilin eins og sum kvæði hans
þykja og óviðkunnanleg fyrir bragarhátt-
inn önnur, þá er þó æfinlega eitt, sem
gengur í gegnum þau eins og rauður þráð-
ur, nokkuð sem allir lesendur þeirra hafa
tekið eftir, það, að þau hvetja jafnt til