Kvennablaðið - 01.12.1898, Blaðsíða 1

Kvennablaöið
4. ár
Reykjavík, desember 1898.
Nr.
12.
Líkamlegt uppeldi barna
Eftir Axel Hertel danskan héraðslækni.
I.
mörgum ransóknum, sem gerðar hafa
verið á öllum Norðurlöndum um heilsufar
skólabarna á síðustu tuttugu árum, verður að
álíta það fullsannað, að hinn uppvaxaudi æsku-
l_ýður só alls ekki svo heilsugóður og þrótt-
mikill, sem æskilegt væri, heldur só meiri
hlutur haus blóðlítill og taugaveiklaður.
Einkum á það við stúlkubörnin; á gelgju-
skeiðinu er að minsta kosti helmingurinn af
stúlkunum í æðri skólunum þjáður af blik-
sótt, höfuðverk og taugaveikluu; af því verða
þær meira og miuna vanmegna og óhæfar til
að ganga í skólana. Þetta sóst á öllum lima-
burði þeirra; þegar þær sitja, hniprast þær
saman og hryggurinn bognar í mörgum þeirra,
og kemur það af þeirra magnlausu vöðvagerð.
En taugaveiklunin og afl-leysið kemur ekki
að eins fram í líkamanum, heldur ber fult
svo mikið á þessum veikleika í hinum and-
legu efnum, sem sýnir sig í skorti á starfs-
löngun, hirðuleysi, sleni og leti, eða þá þvert
á móti í dutlungasemi, frekju, breytingagirni
og æsandi skemtunum o. s. frv. Jafnframt
eru gerðar miklar kröfur til námsins, svo að
unglingarnir verði sem færastir um að komast
áfram og standast hina miklu samkepni í öll-
um efnum. Próf eru iðulega tekin og gerast
sifelt heimtufrekari. Einkum er það að verða j
algengt, að uppeldi stúlkna sé lokið með op-
inberu prófi. Það dugar naumast að berjast
gegn þessari stefnu tímans, en af því það er
mjög þýðingarmikið, að hinn uppvaxandi
æskulýður, og einkum hiuar tilvotiandi mæð-
ur, só svo heilbrigðar og þróttmiklar sem
verða rná, og af því vér vitum, að taugaveikl-
un mjög auðveldlega gengur að erfðum frá
foreldrum til barna, þá hlýtur það að verða
ætlunarverk vort að berjast móti þessari al-
mennu veiklun og lasleika æskulýðsins með
skynsamlegu uppeldi. Heimilin og skólarnir
verða hér að taka höndum saman, enda hafa
mjög miklar breytingar til hins betra með
húsakynni verið gerðar í ýmsum skólum, jafn-
vel þótt mörgu sé enn ábótavant. Hér skal
þó einkum minst á það sem gera má í þessu
efni á heimilunum.
Það þarf ekki að bregða foreldrum nú á
tímum urn skort á umhyggju fyrir börnunum,
heldur skipa þau víða fullmikið öndvegi; það
er vakað yfir þeim með alt of mikilli áhyggju
meðan þau eru lítil. Þegar þau stækka er
tekið ofmikið tillit til þess sem þau segja og
ofmikið látið eftir þeim, svo þeim finst þau
vera sjálf heilmiklir menn. Uppeldið á að
stjórnast af ást og jafnframt t'estu. Það er
óþarfi að vera dauðhræddur um, að ofurlítið
kvef só byrjunin á öllum mögulegum hættu-
legum sjúkdómum. Frá því börnin hafa
fyrst vit á, skyldi venja þau á hlýðni og aga,
og tauganæm börn þurfa að gefa sig á vald
rólegum, ástúðlegum, föstum vilja. Með því
læra þau að stjórna geði sínu og hvorki stór-