Kvennablaðið - 30.04.1919, Blaðsíða 2

26
KVENNABLAÐIÐ
að fyrir hvorutveggju stofnendunum vakir
eingöngu húsmæðraskóli. En nemendurnir,
sem á hessa skóla gengu, og aðstandendur
þeirra voru óánægðir með það. „Við þurfum
ekki að læra að skúra gólf“, sögðu ungu
stúlkurnar. Og mæðurnar tóku víða i sama
strenginn. Skólarnir urðu því að breytast
eftir óskum og viija þeirra, sem þá notuðu
þá. En það var að fara alveg í öfuga átt frá
hinni upprunalegu stefnu.
Frú Melsteð á mikið þakkiæti skilið af fs-
lenzku konunum fyrir alian hennar áhuga á
mentamálum vorum, og það ætti því að vera
]júf skylda þeirra, einkum sunnlenzku kvenn-
anna, að sjá um að sæmilegur minnisvarði
yrði reistur yfir leiði hennar, sem lítill sýni-
legur þakklætisvottur frá þeim, sem notið
hafa, og njóta munu ávaxtanna af þessu lífs-
starfi hennar. Það væri sú minsta þökk, sem
vér gætum látið í ijósi við minningu þeirra
tveggja forstöðukvenna fyrstu kvennaskól-
anna, hins sunnlenzka og norðlenzka, að láta
ekki leiði þeirra týnast alveg í kirkjugörðun-
um, svo komandi kynslóðir vissu hvar þeirra
væri að leita.
Alþýðumentun og alþýðufræðsla.
Þegar eg las „Þýðingar" Sig. Ncrdals pró-
fessors í Skýrni, fanst mór þar vera á svo
margt drepið, og um svo auðugan garð að
gresja, að mér að minsta kosti veittti ekki
af að Iesa þá grein tvisvar sinnum. Og eg
las greinina aftur og aftur, með andakt og
eítirtekt. Þar eru svo margar góðar hugsanir
settar fram, sem æskilegt væri að kæmust
lengra en á pappírinn. Og þar er talað um
okkur af svo mikilli velvild og hlýleik, að
manni getur orðið hlýft til höfundarins sjálfs.
Það er auðséð að fjarlægðin hefir ekki dregið
úr ræktarsemi hans til lands og þjóðarinnar
hér heima. Miklu fremur mætti segja, að
hún hefði breytt einhverja fegurðarblæju yfir
margt i þjóðlífi okkar í augum hans, svo að
kostirnir hefðu mænt upp úr eins og fjalla-
tindar í fjarska, en það lægsta alveg horfið.
Eg ætla mér ekki þá dul, að gagnrýna
þessa ritgerð, eða að fara að draga neitt úr
því lofi, sem hún hefir fengið hjá mörgum.
Aðalhugsunin í henni, að veita hingað straum-
um af því besta úr heimsbókmentunum,
mundu allir kjósa að kæmist í framkvæmd.
— En það var annað atriði í henni, sem eg
ekki gat orðið höfundinum eins fyllilega
samdóma um. Það er um islensku alþýðu-
mentunina. Þar stend eg líklega of nærri,
til þess að sjá aðeins „tinda“ þessarar ment-
unar, og geta óskað eftir að hún haldist
altaf í sama horfinu.
Sig. Nordal segir að það, sem gefi alþýðu-
mentun okkar gildi sitt, só sjálfsmentunin.
Það sé viðleitni alþýðunnar sjálfrar til að
menta sig, sem gefi yfirburði yfir skólament-
unina. „Og eðlileg ástæða sé til þess, að Is-
lendingar séu ekki allir skólagengnir. Það sé
fátæktin og strjálbygðin. — Og mikill sé
ábyrgðarhluti þeirra manna, sem vilja rísa
gegn forlögunum og staðháttunum og koma
upp barnaskólum í hverjum hreppi eftir út-
lendri fyrirmynd, í stað þess að hlúa að
heimilismentuninni og byggja á þeim grund-
velli, sem aðstæður og aríhættir hafa lagt.“ —
Hér get eg með engu móti orðið prófessorn-
um sammála eða samferða. Eg held að fjar-
lægðin skapi hyllingar fyrir sjónum hans, og
þannig verði tindar alþýðumentunarinnar og
sjálfsmentunarinnar hærri í augum hans, en
ef hann hefði altaf staðið mitt á meðal
sjálfrar alþýðunnar og fylgst með hennar
andlegu og líkamlegu högum og þekt þær
breytingar, sem á þeim eru orðnar, einmitt
nú á siðari árum.
Auðvitað er það ólíku skemtilegra fyrir
okkur Islendinga, að fá að heyra aðdáun yfir
alþýðumenningu okkar, heldur en að fá svo
kalt bað yfir höfuðið á allri okkar sjálfsdýrkun,
sem Einar Hjörleifsson Kvaran slengdi framan
í okkur hér um árið: að íslenska alþýðan
væri illa mentuð og orðin eftirbátur margra
annara þjóða í menningu og þekkingu.
Það þurfi.i einurð til að segja slikt opin-
berlega. Og eg verð að segja, að mér þótti
vænt um að einhver vildi og þorði að segja
það, af þeim mönnum, sem tekið var mark