Dagskrá - 14.09.1896, Blaðsíða 1

Verö árg. (minnst 104 arkir)
3 kr., borgist fyrir janúarlok;
erlendis 5 kr., borgist fyrirfram.
Uppsögn skrifleg bundin viö
1. júli komi til útgetanda
fyrir októberlok.
DAeSKRA.
I, 22—23.
Iteykjayík, mánadaginii 14. september.
1896.
Til íslenskra skálda og kvæðavina.
Það hefur haldist við frá fornu fari hjer á landi, að
margir, bæði lærðir menn og ólærðir, hafa vanið sig á
að kasta fram vísum, stökum eða kviðlingum við tæki-
færi um hítt og þetta, sem við ber í daglegu lífl, ýmist
um náuugann, um hina eða þessa viðburði, eða þá eins
og menn segja: út í veður og vind. Það er auðvitað
að margt flakkar þar misjafnlega gott, og að fjöldi af
þesskonar kviðlingum skilst að eins til fulls af þeim,
sem kunnugir eru mönnunum eða viðburðunum, sem
kveðið er um. En hitt er líka víst, að mörg stakan
eða smákviðlingurinn. sem svo er til orðinn, hefur á ör-
stuttum tíma flogið í munnmælum landshornanna milli,
og að það hefur laungum þótt góð skemmtun hafi fróð
an gest borið að garði, er kunni að segja frá mörgu
þesskonar. Vísur og kviðlingar eptir Pál skálda, Grisla
í Skörðum, Ólaf stúdent og marga aðra þeirra líka
flökkuðu á sinum tíma, og flakka enn í munnmælum
um land allt. Og enn eru hjer á landi margir menn
vel hagorðir, sem kasta fram kviðlingum við tækifæri,
er síðan ganga mann frá manni og frá einu landshorn-
inu til annars, þótt ekki sje þeir prentaðir. Og margt
af þessum kviðlingum er svo sjerstaklega íslenskt og svo
vel kveðið, þótt eigi sjeu allir höfundarnir færðir á lista
þjóðskáldanna, að þessi kveðskapartegund verður að telj-
ast einn aðalþátturinn í skáldskap okkar enn í dag. Og
skáldhöfðingi þessarar kveðskaparstefnu er þjóðskáldið
Páll Ólafsson.
Það væri nú líklegt að mörmum þætti eigi síður
gaman að lesa úrval úr þessum landfarskviðlingum á
prenti, en að hlusta á aðra hafa þá yfir hvað eptir ann-
að. Og því hefur okkur undirrituðum komið til hugar
að ekki væri úr vegi að gefa út safn af þeim áprenti.
En til þess að það safn geti orðið í lagi þurfum við að
njóta aðstoðar manna víðsvegar út um land. Viljum við
því biðja, fyrst og fremst þá sem þesskonar kvæði hafa
kveðið og vilja láta þau frá sjer til safnsius, að senda
þau öðrumhvorum okkar og um leið að greinafrá nafui
sínu og heimili. Nöfnum má ieyna eins fyrir því, ef
höfundar æskja þess. í öðru lagi biðjum við þá, sem
hafa þesskonar kvæði undir höndum eða kunna þau, að
senda okkur þau, greina frá höfundum og útvega okk-
ur leyfi þeirra ef með þarf til að prenta vísurnar eða
kvæðin. Safnið mun koma út svo fljótt, sem kostur er
á, og biðjum við þá, sem vilja styðja að því, að senda
okkur kvæði þau eða vísur, sem þeir geta látið áf hendi,
sem allra fyrst. Fyrst og fremst þurfum við að fá sem
mest af óprentuðum vísum og kviðlingum eptir núlifandi
höfunda, og þar næst samskonar kveðskap frá eldri tím-
um, vísur og kviðlinga, sem alþýða hefur valið úr og
gjört að uppáhaldskvæðum sínum, eða hinar svokölluðu
„húsgangsvísur".
Fyrst mun koma út, eitt sjer, safn af stökum og
kvæðum sem núlifandi höfundar gefa okkur leyfi til að
prenta, eða nánustu ættingjar höfundanna, sjeu þeir
sjálfir látnir. Þetta safn mun koma út jafnskjótt og
nógu mikið efni er komið inn, og biðjum við því þá sem
vildu leggja til þessa safns, að senda okkur kvæði til
þess sem allra fyrst. — Auðvitað nær þessi beiðni jafnt
til íslendinga vestan hafs sem austan.
Reykjavík, 12. sept. 1896.
Einar Benediktsson, Þorsteinn Gíslason.
Jarðskjálftarnir.
Þegar litið er yfir það litla, sem gjört hefur verið
enn í þá átt að hjálpa þeim sem hafa orðið fyrir tjóni
af jarðskjálftunum, og búa sig undir að taka á móti nýj-
um skaða, reka menn fyrst augun í það, hve afskipta-
smá stjórnarvöld vor eru í því máli.
Það hefði þó, að því er virðist hjer næst öllum þess-
um nefndum, ráðum og borðahúfum, hverri upp af ann-
ari, að láta nú til sín taka og sýna það í verkinu að
valdsmenn á þessu landi væru ekki settir einungis til
að skrifast á aptur og fram um endalausa smámuni og
hjegóma sem fara fyrir ofan garð og neðan, framhjá
lífinu sjálfu og öllu því sem landsmenn, húsbændur em-
bættismannanna þarfnast.
Það sem átti að gjörast fyrst, var að safna skýrsl-
um um afleiðingar jarðskjálftanna, fyrir milligöngu op-
inberra starfsmanna, jafnóðum og skemmdirnar urðu, og
tilkynna það þangað sem væuta mátti að hjálp fengíst,
í lengstu lög, eða með öðrum orðum hingað til Reykja-
víkur, þar sem æðstu ráðamenn opinberra sjóða sitja, og
þar sem best föng eru á mannafla og fje til bjargar í
bráðiua. — Óvilhallir menn utan sveita hefðu átt að
vera nefndir ti! þess að meta skaðann hjá bændum, svo
að hægt hefði verið að jafna niður gjöfum einstakra