Dagskrá - 14.09.1896, Blaðsíða 4

88
Og þar er líka meiri þörf fyrir blöð en hjer, því
miklar samgöngur og fjörugt viðskiptalíf heimta tíðar
frjettir. Og eptir því sem samgöngur aukast og við-
skiptalífið verður fjörugra eykst blaðaþörfin hjer á landi
sem annarstaðar.
Almenniugur getur ekki kvartað um að blöðin sjeu
of mörg. Hver um sig kaupir að eins það, sem honum
sjálfum lýst og er gott að hafa úr mörgu að velja.
En menn geta kvartað um að blöðin sjeu of lítil, of
dýr eptir stærðinni og of vond eða ónýt. Og í öllu
þessu hafa menn talsvert til síns máls.
Ekkert af blöðum okkar er enn svo stórt, að það
geti bæði rætt innlend mál og flutt fregnir frá útlönd-
um eins vel og vera ætti, og fullkomin þörf er fyrir.
En stærð blaðanna hlýtur að miðast við tvennt: verð
og kaupendafjölda.
Og íslensku blöðin eru dýrari en erlend blöð í hlut-
falli við stærðina af því að kaupendatalan er lægri. ís-
lendiugar eru líka fátækari en aðrar þjóðir, þar sem
jafnvel margur verkamaður lætur árlega tólf til tuttugu
krónur til blaðakaupa.
En þeir, sem annars kaupa og lesa blöð, munu fæst-
ir neita þvi, að betra sje að gefa litlu meira fyrir blað-
ið og fá þá það í því, sem menn ættu að hafa hugsað
sjer að geta fengjð með því að kaupa blöð. En það fá
menn ekki enn sem komið er í neinu af íslensku blöð-
unum.
Og verðið á blöðunum þyrfti ekki að hækka að stór-
um mun, til þess að það borgaði sig eins vel fyrir blaða-
útgefendur að hafa blöðin t. d. helmingi stærri en þau
nú eru.
Það er vanakredda að mönnum flnnst hjer að ekkert
blað megi vera dýrara en fjórar krónur. Er fimmta og
sjötta krónan svo mikils virði að það ekki borgi sig
fyrir þá, sem annars langar til að halda blað, að láta
hana til þess að fá helmingi stærra eða meir en helm-
ingi stærra blað?
Það er ekkert skemtilegt að sjá það, þegar íslensku
blöðin eru marga mánuði að mylkja úr sjer einni ein-
ustu grein. Kaupendurnir út um landið fá ef til vill
upphafið í janúar og endirinn í júní.
Menn kaupa blöð hjer miklu minna en ella mundi,
af því að blöðin eru svo lítil og ónýt. Yæru þau stærri
og betri mundu þau betur keypt, þótt þau væru litlu
dýrari. Blöðin gerðu meira gagn og kaupandinn fengi
miklu meira fyrir hverja krónuna, sem hann ver til
blaðakaupa en nú.
Eitt af því, sem gjörir blöð hjer dýrari en þau aun-
ars þyrftu að vera, eru vanskilin. Skilvísu mennirnir
borga fyrir óskilamenniua.
Ef rjett væri, ætti póststjórnin að hafa alla útsend-
ing og innheimtu á hendi fyrir blöðin. Kaupendur ættu
að panta þau hjá næsta póstafgreiðslumanni og standa
honum skil á andvirðinu, en póststjórnin að ábyrgjast
útgefanda borgun fyrir blaðið. Svo er það annarstaðar
og gæti eins farið vel á því hjer. Póststjórnin græddi
á því að fá innheimtulaunin, blaðaútgefendur græddu á
því að fá borgunina fljótt og skilvíslega greidda, og gætu
selt blöðin fyrir minna verð; kaupendum, sem standa í
skilum, má vera sama hverjum þeir borga. Hinir einu,
sem töpuðu við þetta eru þeir sem halda blöðin nú og
aldrei borga, því auðvitað yrði póststjórnin að krefjast
borgunar fyrirfram t. d. fyrir hverja þrjá eða sex mánuði.
Blöðin hjá okkur ættu að vera og gætu verið miklu
stærri en þau eru; en jafnframt hlytu þau að verða
nokkru dýrari.
Fyrir hverja krónuna, sem blaðakaupandi ljeti til að
kaupa t. d. sex til átta króna blað, gæti hann fengið
helmingi meira til að lesa en nú, meðan hann ver henni
til að kaupa tveggja til fjögra króna blöð. Þ. Q.
í s I e n s k s k á I d.
Jón Ólafsson.
Þau eru fæst af íslensku skáldunum sem gripið hafa með kveð-
skap sínum beint inn í tímann, eða rás viðburðanna. Bn það gjörði
Jðn Ólafsson strax. Prá fyrstu hefur meira borið á honum sem
stjðrnmálamanni en skáldi, eða, þjóðmálagarpurinn Jón Ólafsson hef-
ur í áliti manna staðið fyrir framan skáldið með sama nafni. Pðli-
tíkin fyllir og allmikið rúm i kveðskap hans, og þar er hann á
vegi, sem önnur íslensk skáld hafa að mestu sneitt hjá. Það eru
einkum hin eldheitu, stðrorðu og kjarnyrtu frelsiskvæði og hvata-
kvæði sem auðkenna hann og skipa honum einum sjerstakan bekk
í hvirfing hinna íslensku skálda, þótt öll kvæði hans sjeu einkenni-
leg og mark höfundarins ljðst á hverju fyrir sig.
í kvæðum Jóns getum við lesið ágrip af stefnu hans i þjóðmál-
um okkar. Og við sjáum höfundinn alltaf gegnum kvæðin. Líf
hans og æfi, eða saga hans, gefa þeim tvöfalt gildi. Hann hefur
sjálfur verið svo mikið frammi á leiksviðinu og tekið svo öflugan
þátt í stríðinu um skoðanir þær, sem fram eru settar í kvæðunum,
að við hugsum ekki einasta um að kvæðin sjeu vel kveðin, heldur
minna þau okkur líka á manninn sem kvað þau og það stríð, sem
hann hefur háð fyrir skoðunum sínum frá því hann kom fyrst fram
á sjónarsviðið. íslendingabragur minnir okkur á aliar sögurnar,
sem við höfum heyrt af fyrstu framkomu Jóns í sjálfstjórnarbar-
áttunni fyrir ’74, og við vitum að fyrir það kvæði varð hann að
flýja land um stundarsakir. Það sýnir okkur hann sem ungan, eld-
fjörugan frelsispostula eða æsingamann, ef menn heldur vilja kalla
það svo, sem ekkert taumhald þolir, en vill halda beint fram og
brjóta á bak aptur alla mótstöðu gegn því, sem hann sjálfur telur
rjett og satt. Annað erindið i bragnum er best:
„Eu þeir fólar, sem frelsi vort svikja“ o. s. frv.
Þar er hann i mestum hita og kemnr á hann berserksgangur eins
og hann vilji ganga milli bols og höfuðs á hólmsmönnum sínum. Og
við finnum að hugur fylgir máli, að kjarkur og ákafi fylgir stóryrð-
unum. Höfundurinn trúir á málstað sinn og finnur enga afsökun
þeim sem öðruvísi hugsa. Ýmsum þykir bæði þetta kvæði og önn-