Dagskrá - 28.01.1897, Blaðsíða 4

2o8
Svar til ,,íslands“.
í 4. tölubl. »íslands« stendur all-löng grein, stýluð
til ritstj. xDagskrár og virðist höf. greinarinnar hafa
ætlað sjer að gjöra sjálfstjórnarmálið þar að umtalsefni.
Höf. (ritstj. íslands«) hefur kallað grein þessa
»Kunningabrjef«, en sökum þess að vjer kunnum ekki við
tóninn í þessu svokallaða brjefi, verður svar »Dagskrár«
ritað í öðru formi, sem oss þykir eiga betur við ( blaða-
greinum um almenningsmál, og viljum vjer biðja
lesendur vora afsaka að höf. er svarað hjer í þetta sinn.
— Hann] hefur að vísu ekki komið við málefni það
sem um var að ræða, en hann hefur þó gert ýmsar at-
huganir við innihald þeirrar greinar í 46.—47. tölubl.
»Dagskrár«, sem hann þykist ætla að svara með þessu
brjefi, og viljum vjer ekki leiða þær hjá oss að öliu
leyti.
Fyrsta atriðið sem höf. leggur mikla áherslu á í
deilunni um hvort heppilegra sje nú að fara frarn á al-
gerða aðskilnaðinn eða endurskoðun stjórnarskrárinnar
er þetta, að faðir útgef. »Dagskrár« hefur tekið mikinn
þátt í sjálfstjórnarmálinu á þingi, og skal þess þá um
leið getið, að hann hefur ekki síður fylgt fram ýmsum
öðrum landsmálum á alþingi.
Oss virðist nú harla einkennilegt að koma með slíka
röksemd í umræðum um stjórnarmál. Fyrst og fremst
mundu fæstir verða til þess að fullyrða opinberlega, að
raunalausu, að menn geti ekki haft sjálfstæða skoðun eða
óhlutdræga á þeim málum er annar maður í sömu ætt
hefur haldið fram áður, og í öðru lagi höfðum vjer áður
skýrt það fyrir greinarhöf. að endurskoðunarfrumvarp
undandanfarandi þinga hafa hvað eptir annað unnið svo
einhuga fylgi allflestra þeirra manna í landinu er tekið
hafa þátt i opinberum málum, að það er ógerlegt lengur
að saka nokkurn fylgismann endurskoðunarinnar um það,
að skoðun hans hljóti að byggjast á persónulegn með-
haldi með forvígismönnum málsins. Það virðist og frem-
ur hart, ef menn ættu að halda sjer frá því að ræða
almenn mál fyrir þá sök eina, að einhver ættmaður
þeirra hefði áður hlutast til um þau.
Um þetta atriði viljum vjer ekki evða fleiri orðum,
enda hyggjum vjer að fáum muni þykja röksemdir af
þessu tagi vel eða viturlega valdar til þess að byggja á
þeim, þegar ræða er um hverri stefnu Islendingar eigi
að fylgja í sjálfstjórnarmálinu.
Hið næsta er höf. tekur fram virðist að sínu leyti
jafnljettvæg athugasemd í þrætu >Dagskrár« og íslands«
um þetta málefni. — í grein nokkurri, »Sundrung krapt-
anna«, er »Dagskrá« liutti í ofangreindu tölubi., stóð
meðal annars þessi setning: »Nú er baráttan fyrir frelsi
\oru háö eins og málaferli«. Þessa setningu vill höf.
álíta ranga, og la:tur það álit sitt í Ijósi, að það geti
ckki verið um neitt líkt málaferlutn að ræða vegna j>ess
að dómarann vanti milli málsaðila, sem sjc Danastjórn-
ar og íslendinga. En í þessu skjátlast höf. Eins og
flestir menntaðir menn vita, er skipun þjóðafjelagsins
þannig háttað, að þar eru að vísu til rjettarreglur, sem
hverri einstakri þjóð ber að fylgja að sínu leyti eins og
einstaklingnum ber að fylgja lögum þjóðarinnar. — En
aptur vantar þjóðafjelagið allt skipað stjórnarvald og er
rjettarreksturinn allur í höndum þeirrar þjóðar sjálfrar,
er verður fyrir lagabroti, gagnstætt því sem venjulegt
er um einstakling þjóðfjelags. Hinar siðuðu þjóðir hafa
framkvæmdarvaldið í sinni eigin sök, en rjettlætisdómur
þeirra sem standá fyrir utan hefur siðferðisleg áhrif á
hegðun þeirra í rjettarrekstrinum.
Um leið og vjer þannig hrekjum þessa útásetning
höf. þykir rjett að taka fram að hin ofannefnda setning
kom fyrir í grein sem var skrifuð algerlega fyrir utan
þessa ritdeilu, og hefði því ekki átt að blanda henni inn
í þrætu þá sem fyrir lá, og því síður virtist ástæða til
þessa, sem allir menn geta sjeð, að þessi samlíking
á viðureign Dana og íslendinga við málaferli er
rjett. Hver aðilinn fyrir sig byggir málstað sinn á
skjölum og skilríkjum og útlistar mál sitt á þann
hátt að vel má líkja því við sókn og vörn fyrir dómi.
Einnig virðast tilvitnanir höf. til málaferla er ritstj. þessa
blaðs hafi átt þátt í sem málflytjandi eða dómari, ekki
eiga hjer heima, og síst fallnar til þess að sannfæra
nokkurn um það að höf. haldi fram rjettu máli.
Þessu næst kemur sú spurning frarn hjá höf. hvort
ritstjóri »Ðagskrár« muni vita hvað »stjórn« er, og
byggir hann efasemdirsínar um það á annari setningu erstóð
í »Dagskrá«, sem hann prentar rangt upp í blaði sínu.
í »Dagskrá« 'stóð meðal annars: — »hætter við því að
höf. gleymi þar að taka hæfilegt tillit til þess að ekki eru
allir jafngrunnhyggnir í Danastjórn eins og hann ert.
En höf. lætur setninguna enda svo:---------»að ekki eru
allir jafngrunnhyggnir í Danastjórn sem hann«, og getur
hann þess um leið, að setningin hljóði svo orðrjett í
»Dagskrá«, og segir síðan að þetta verði naumast skilið
öðruvísi en svo »að vjer álítum hann eiga sæti í Dana-
stjórn«.
Þó svo hefði verið, að setning þessi hefði ekki
verið rangfærð hjá honum, mundi engum hafa virst vel
snúið út úr þeirri setningu á þann hátt sem höf. hefur
gert. — Fæstir mundu freistast til þess að ætla að
ritstj. »íslands« ætti sæti í neinni stjórn, enda liggur
ekkert slíkt í setningunni, þó rangfærð sje. En þegar
setningin er lesin eins og hún hljóðar í »Dagskrá« hlýtur
mann að furða á því hve smátt höf. týnir til og hve
ófimlega honum tekst að snúa út úr, og ekki bætir það
um frammistöðu hans í þessu efni, að hann lætur það
alit sitt í ljósi, að nkonungurinn sje ekki í Danasjórn .
Minna virðist þó naumast heimtandi af mönnum, sem
gerast til þess að tala um grundvallarlög ríkisins og
stjórnarfar, en að þeir vissu að konungurinn er beinlínis
starfandi stjórnaraðili t löggjöf og æðstu umboðsmálum,
og látum vjer nægja í þessu efni að benda höf. á stöðu
konungsins í ríkisráðinu. Líklega hefur höf. haldið að