Dagskrá - 28.01.1897, Blaðsíða 6

2TÖ
Dagskrá gekk ekki að því óvísu er hún byrjaði,
að hún rnundi fyrst utn sinn hafa einn og einn snata af
þessu tagi í hælununr, og mun því ekki fjölyrða um
það þó gjálfra heyrist í þeim við og við.
Blaðið þykist fullvisst um það að óhlutdrægir menn
muni sjá það rjett, hver kjör blaðið býður og hvað það
þegar hefur uppfyllt, enda mundu fæstir menn sem
þekkja til blaðaútgáfu hjer á landi, saka »Dagskrá« um
að hún sje eigingjörn í viðskiptum við lesendur sína.
— Hvað hinir segja gjörir minnst til, og mun því -jafn-
lítill gaumur geftnn, hvort þeir dylgja um tilhögun á
útkomu blaðsins, eða hitt að blaðið er minna þetta árið
heldur en ætlast var til í fyrstu.
Það er alkunnugt, að stórauðugar bókaverslatiir
senda opt boðsbrjef til bóka eða rita með tilteknum
kjörum, en gefa þau öðruvísi út á eptir ef kaupenda-
fjöldi ekki fæst nægur eða önnur atvik hindra hina upp-
haflegu fyrirætlun.
Dagskrá gerði rækilega grein fyrir því, hvers vegna
blaðið kæmi ekki optar út þetta fyrsta ár, og tók skýrt
fram að enginn áskrrfandi væri bundinn við blaðið, og náðu
þeir ekki einum tug alls á landinu, sem sögðu sig úr
blaðinu fyrir þá sök — af meira en 2000 áskrifendum, —
enda er ekki minna heimtandi af siðuðum mönnum, en
að þeir viti að »boðsbrjef« (tilboð með skilyrðum) er ailt
annað en »loforð« (skilyrðislaus yfirlýsing). — Boðsbrjef
eru og gefin út þeim að kostnaðarlausu, sem tilboðin
eru gerð, en flest loforð eru gefin svo eitthvað komi á
móti.
Jafn fánýt illkvittni er það af óvinum Dagskrár, að
finna henni til foráttu, þó hún geti ekki lækkað verðið
að sömu tiltölu sem tölublöðum fækkaði. Því hver
skynberandí maður sjer undir einS að útbreiðsla blaðs-
ins, sem er aðalskilyrðið fyrir ódýrleika þess, hefði auð-
vitað orðið mikið meiri, ef blaðið hefði getað komið út
200 sinnum á ári og loks var það einmitt tekið fram
að Dagskrá varð fyrir ófyrirsjáanleg atvik að kosta
meiru til sín í annari prentsmiðju í byrjuninni, heldur
en gjört var ráð fyrir í boðsbrjefinu.
Dagskrá mun komast leiðar sinnar þó illgjarnir
menn finni henni það til lasts sem hún á ekki skilið.
Hitt sem abótavant er, mun heldur ekki allt verða
skrifað á reikning blaðsins sjálfs, heldur munu rjettlátir
menn sjá það vel að ástæður landsmanna leyfa elcki að
lagður sje sá kostnaður í blöð, sem þarf til þess að
gjöra þau fullkomin, og verður »Dagskrá« ef til vill
ekki dæmd öllu ófullkomnari en önnur íslonsk blöð
þegar öll kurl koma til grafar, enda þótt hún flytji ekki
mikið af eptirmælum, þakkarávörpum eða rigningatíð-
indum.
Benjamín Franklín.
Nú laust upp ófriðnum. Enska stjórnin sendi her-
skip mörg til Boston og ljet þau halda borginni í her-
kvíum og krafðist skaðabóta fyrir spellvirkin. En
Ameríkumenn svöruðu engu góðu til og gjörðust nú
viðsjár miklar með þeim og hermönnum stjórnarinnar
og að lokum bardagar og blóðsúthellingar. Síðan var
mönnum stefnt til þings um alla Norður-Ameríku; kom
það þing saman í Filadelfiu 1776 og lýsti því yfir, að
nýlendur Englendinga í Vesturheimi væru að öllu laus-
ar undan þeirra yfirráðum,
Oddvitar Ameríkumanna í þessum ófriði voru þeir
George Washington og Franklin. Washington var her-
foringi þeirra og hermálastjóri, en Franklin tók það starf
að sjer, að gjöra erlendar þjóðir og einkum Frakka
vinveitta Ameríkumönnum og sveigja þá til liðveislu við
uppreisnarmenn. Verður nú ekki meira sagt af ófriðn-
um nema að því er snertir afrek Franklins og fram-
kvæmdir í þarfir landa sinna.
Hann fór til Frakklands þegar í byrjun ófriðarins.
Kom hann þegar að máli við frönsku stjórnina og tal-
aði langt erindi og snjallt um ofríki Englendinga og
hina rjettmætu baráttu landa sinna. Varð hann skjótt
hvers manns hugljúfi í Paris og gat hann innan skamms
með frábærlegum viturleik og stjórnkænsku komið svo
ár sinni fyrir borð, að franska stjórnin hjet uppreisnar-
mönnum fulltingi sínu og sendi að lokum allmikið lið
til hjálpar þeim. En svo hafði Franklin flutt sitt erindi
skörulega, að margir ungir menn og ákafir, sem þótti
stjórnin síðbúnari til liðveislu við uppreisnarmenn en
þeim líkaði, höfðu farið með allan þann afla, er þeir
gátu fengið til Ameríku og barist þar vel og drengi-
lega undir merkjum uppreisnarmanna. Einn þieirra var
Lafayette, ungur maður og svarinn óvinur alls þræl-
dóms og kúgunar; vann hann Ameríkumönnum margt
þarft verk. Hann kom síðan mjög við sögu stjórnar-
byltingarinnar á Frakklandi og varð víðfrægur maður.
Og það var ekki nóg með það, að Franklin fjekk
snúið Frökkum og frönsku stjórninni til liðveislu við
landa sína; hann útvegaði þeim einnig ógrynni fjár úr
ýmsum áttum til þess að halda ófriðnum áfram og gat
þannig ávallt komið nýjum her og nýjum flota á lagg-
irnar, ef svo barvið, að Washington beið ósigur heima
fyrir. Hann hafði einn á hendi alla fjármálastjórn hins
nýja lýðveldis og var engum öðrum en honum ætlandi
að leysa það verk af hendi.
Nú myndi rnargur ætla, að .maðurinn hefði haft
nóg að starfa, þar sem hann varð að berjast fyrirfrelsi
og sjálfforræði fámennrar og fátækrar þjóðar gegti slíku
ofurefli, sem við var að eiga. En honunt var það ekki
nóg; hann hafði tíma til þess að gefa sig við vísinda-
iðkunum og ritstörfúm meðan ófriðurinn stóð sem hæst
og hann varð að halda hverja ræðuna á fætur annari
og eiga málfundi við slungna og slægvitra stjórnmála-
menn og borga með slegnu silfri allar þær ófarir, er