Dagskrá - 13.03.1897, Blaðsíða 1

Verð árg. (minnst T04 arkir)
3 kr., horgist fyrir janúarlok ;
erlendis 5 kr., borgist fyrirfram.
DAGSKRÁ.
Uppsögn skrifleg kundin við
1. júlí komi til útgcfanda fy
októberlok.
I, 63-64. Reykjavík, laugardagfinn 13. mars. 1897.
Nýr kaupfjelagsskapur.
—o---
Allur þorri landsmanna mun vera á því að fyrir-
komulaginu á íslenskri verslun sje mjög ábótavant þrátt
fyrir hinn víðtæka umboðsmannakaupskap, sem Zöllner
& Vídalín hafa stofnað.
Margir munu aðhyllast kenningu Dagskrár um
stofnun kaupfjelaga er skipti við kaupmenn innanlands
sbr. t. d. Guðmund Einarsson í Nesi, Isaf. 8. tölubl.,
sem algerlega aðhyllist þær skoðanir í þessu efni er
Dagskrá hafði haldið fram.
En svo er sú erfiða þraut eptir að fá góða kaup-
menn að skipta við úti um land á hinum ýmsu smærri
verslunarstöðvum.
A slíkum stöðum er danska selstöðukaupmennskan
víðast hvar einvöld og ekki í annað hús að venda. Og
það kynni þá að virðast æði hart að vilja ráða bændum
frá því að sameinast um viðskipti við Z. & V. sem
jafnan hafa ódýrari erlendan varning á boðstólum held-
ur en kaupmennirnir og optast bjóða hœrra verð jafn-
framt á hinni vörunni.
Dagskrá er nú raunar á því að kaupfjelagareikn-
ingarnir sjeu ekki allir þar sem þeir eru sjeðir (þannig
t. a. m. ekki reiknaður rjett ábyrgðarkostnaður, fyrir-
höfn bænda við allan kaupskapinn, biðir með fjárhópa
o. s. frv.). — En sleppum því. Það sem vjer viljum
hjer benda á er þetta, að vegur er til pess að halda á-
fram og auka vershm við Z'óllner & Vídalín og kippa
pó óllu í lag sem Dagskrá og jleiri hafa fundið að
kaupskap peirra.
Til þessa er það ofur einfalda ráð, að Z. & V.
kaupi framvegis hinn innlenda varning upp á eigin á-
byrgð og selji landsmönnum erlenda varninginn hjer á
staðnum. Með öðrum orðum, Dagskrá stingur upp á
því að Z. & V. gjörist reglulegir kaupmenn, með al-
mennri kaupmannsaðferð, í stað þess sem þeir hafa áð-
ur kallast umboðsmenn hinna ýmsu kaupíjelaga.
Þeir hafa nægilegt auðmagn til þess. Þeir eru gagn-
kunnugir öllu því er lýtur að verslun með íslenskar af-
urðir a erlendum markaði einkum á Bretlandi, og þeir
munu kunna að kaupa hinn útlenda varning fullt svo
vel að sínu leyti.
Þeir hafa ótakmarkað lánstraust á Islandi, og vafa-
laust einnig hjá hlutaðeigandi stórkaupmönnum ytra.
Það sem mest er um vert er þó það, að þeir eiga manna
hægast með að safna sanian hinum íslensku kaupfjelög-
um um eina aðalverslun hjer í landi, en það hlýtur hver
maður að sjá að því rneiri viðskipti sem eitt veslunarhús
hefur við landsmenn því betri kjör getur það boðið, og
er sú meginhugsun er vakað hefur fyrir ýmsum helstu
forvígismönnum hins núverandi kaupfjelagsskapar Z &
V. rjett. — En þetta lögmál (samvinnulögmálið) getur
ekki tryggt landsmönnum hagfellda verslun nema því
að eins aö loku sje skotið um leið fyrir einokunina og
það mundi verða ef Z & V. versluðu sem kaupmenn
hjer í landi í samkeppni við aðrar smáar og stórar
verslanir. — Um það, hvernig fyrirkomulagið er að því
er snertir þetta atriði vísast að öðru leyti til fyrri greina
í Dagskrá urn verslunarmálið.
Hjer er ekki staður til þess að svo komnu að fara
nánar út í þetta mál. —- Kaupfjelögin og umboðsmenn
þeirra mundu finna auðveldar leiðir til þess að breyta
hinu núverandi fyrirkomulagi í eiginlega verslun. — I
rauninni álítum vjer að ekki þyrfti að breyta neinu nema
nafninu, og um leið auðvitað gefa þeim ábyrgðina sem á
hana með rjettu. — Söludeildir kauptjelagannastandatilbún-
ar eins og opin hlið til þess að veita verslunarmagni
kaupfjelaganna gegnum þær, undir hinu nýja nafni.
Menn gætu látið sjóði fjelaganna og eignir ganga til
skuldalúkningar og til þess að stefna verslun fjelaganna
í framtíðinni frá vöruskiptunum yfir í venjuleg viðskipti
með frjálsum markaði bæði í sölu og kaupum. — Og
bændur mundu ekki finna til þess þó nafni Z. & V,-
verslunarinnar yrði breytt, að öðru leyti en því að þeir
stæðu þá á tryggari grundvelli með ársafurðir síuar, og
gætu látið þá tefla með tap og vinning af verslunarvog-
uninni sem eiga að gjöra það, í stað þess að gjöra það
sjálfir.
—Bretar hafa bannað innflutning lifandi fjár frá Is-
landi, en þrátt .fyrir það munu þeir Z. & V. sjá vegi
til þess að koma íslenskum sauðum í verð framvegis
og munu þeir helst ætla að slátra fjenu í kví þar ytra.
Vjer álítum nú reyndar að sauðasalan hafi verið rekin
allt inn of undanfarin ár í hlutfalli við framleiðsluna í
landinu, og að athuguðum öllum lifnaðarháttum og þörf-
um landsmanna. — En úr því að menn selja fjeð á