Dagskrá - 13.03.1897, Side 5

=53
fyrir — ef mönnum að eins væri gjört að skyldu að
hafa stöðvun á sleðanum mað einhverju einföldu verk-
færi er fest væri á sleðann, t. a. m. á öptustu rimina,
og að ákveðnar væru sektir fyrir þá er ekki gættu þessa.
Jeg er ekki smiður og ætla öðrum að stinga upp á því
hvernig stöðvunarverkfærið ætti að vera, svo það væri
bæði handhægt, ódýrt og fullnægjandi. En svo mikið
mun víst óhætt að fullyrða, að slíkt verkfæri muni ekki
neitt vandasmíði. Kári.
111 meðferð á hestum.
—o---
Opt hefur tnjer dottið í hug,Oivað því muni valda,
að þeir sem sí og æ eru að senda blöðunum frjettir og
fl. hjeðan úr Skagafirði, skuli aldrei hafa minnst a með-
ferðina á hestunum hjer, á veturna. Hjer er að ræða
þó um menn, sem vilja láta til sín heyra, því það hef-
ur viljað eigi svo ósjaldan til, að heyrst hafi raddir um
bresti náungans og það máske ckki sem sannastar. En
því hafa menn aldrei skrifað um meðferðina á hestun-
nm? Er það eigi nein þörf? Jú, vissuiega er það þörf
og brýn skylda hvers manns, sem nokkra tilfinningu
hefur til þessara píslarvotta — hestanna. Vil jeg því
leyfa mjer að fara um þaö nokkrum orðum. Verður
lýsing sú, nokkuð dökk á litinn. En satt skal jeg
mæla. Veit jeg og, að óþökk fæ jeg hjá þorra manna
fyrir þessa framhleypni mína og geta þeir sagt, að
»opt megi satt kyrrt liggja«; veit jeg það Sveinki! En
bæði er það, að jeg álít þetta samviskusamlega skyldu
mína og um leið kristiiega, og svo hitt, að þetta van-
þakklæti sem jeg fæ, og sú óvinátta er jeg verð fyrir,
verðuraðeins hjaþeim sem eiga þetta skillið, — og það erþað
sem jeg geng eigi gruflandi að. Aftur a móti fæ jeg
þökk hjá öllum þeim, sem fara vel með hesta sína og
verðskulda það, að þeir sjeu ekki merktir með sama lit
og hinir.
Og víst er um það, að margir fara hjer vel með
hesta sína og sumir snilldar vel. Jeg hef talað við þá
marga um þetta efni, og tekur þeim sart til að þurfa að
horfa á harmkvalir þær er hestar hinna verða að sæta.
Hafa þeir sagt nrjer margár sögur um það, hversu þeir
hestar hafa liðið, sem enga hjúkrun hafa h'aft, þegar
vond tíð hefur gengið. Lika hafa þeir sagt mjer margar
sögur um það, þegar þeir hafa líknað þessum skepnum
og frelsað þá frá dauðanum, og opt fyrir litla eða enga
þóknun, að jeg eigi nefni vanþökkina tóma. Og eru
þessar sögur mjer vitni þar um, ásamt minni eigin sjón
og reynslu, hversu óguðlega sumir fara með hesta sína,
hversu blessaðar skepnurnar kveljast; og svo á hina.
hliðina sýna þær og sanna manngæsku þeirra manna sern
fara vel með hesta sína. Þessa menn virði jeg ávalit
mikils, því þeir hafa gott irjarta; það er engu að síður
lastvert og nær engu síður til hegningar, að fara
illa með skepnuna en manninn, þó skepnan sje inallaus
og geti ekki sagt fra sársauka sínum eða náð sjálf rjetti
sínum, hversu illa sem með liana er iarið.
Aptur eru hjer líka margir — sannariega alit oi
margir, — sem fara illa með hesta sína, lata hestaua ganga
úti allan veturinn, hvernig sem tíðin er og hversu sem
þeir kveljast. Eiga margir enga heytuggu handa þeitn,
ætla þeim það lieldur ekki, og nokkrir sern fela vetr-
inum, kuldanum, bleytunni, myrkrinu og storminum þá
alveg á vald, enda kemur það árlega fyrir, að þessar
blessaðar skepnur líða meira og minna; komið opt fyrir
að margar af þeim eru ekki færar um að rekast á afrjetti
að vorinu, að jeg ekki fari lengra út i þa sálma. Hjer
hef jeg einkum átt við stóðið, sem menn kalla. En
sama er að ræða um brúkun hestanna. Þegar búið er
að þrælka þeim út vor, sumar og haust, þá er þeim
sleppt á freðna jörðina og eigandinn hugsar á þessa leið:
Nú þarf jeg ekki lengur þín við, hestur minn, í þetta
skipti; verður þú nú að sjá um þig í vetur, þangað til
jeg þarf að taka þig í vor. — En ekki svo sem að þetta
mannlega boðorð(!) sje nú ætíð látið standa, því komið
hefur fyrir, að.aumingja klakaklárinn er tekinn um liá-
veturinn og settur fyrir ækihlass, eða einhverjar sveiflur,
og svo er honum sleppt hið fljótasta út a gaddinn aptur.
Og síðast, þegar þessir grátlega útleiknu hestar eru
orðnir svo gamlir, að eigi er hugsandi að láta þá lengur
lifa, þá gera sumir sjer það að skyldu að brúka þá sem
mest seinustu stundirnar; hugsa á þessa leið: Það er
best að taka liann Grána gamla; hann verður sleginn af
hvort sem er! Það eru líka til dæmi, að gengið hefur
veriö frá hestum dauðum, sem hafa þá verið ofþreyttir
og laifidir áfram til hinnstu stundar (fyrir ækjum). Vill
þó til að á þeim er setið svo þeir neyti sín betur! Það
er svipleg sjón að sja upp á meðferð á sumum hestum
sem teknir eru hálfhoraðir og holdlausir á vorin og sem
gengið hafa allan veturinn, og þeim svipt í ýmsa túra.
Þeir leggjast undir böggunum, teygja sig marflata með
sperrta fæturna og stynja þungan, hreint eins og þeir
ætli að liðast í sundur, en þá kemur maðurinn með upp-
reidda svipuna og rekur þá með grimmd á fætur og
þetta gengur stundum hvað eptir annað. Og með þessa
hesta er ekki dæmalaust að komí fleiður á bak þeirra,
en það grær þá aptur!!
Það er stundum sorgleg sjón, að sjá útigönguliest-
ana á veturna, þegar þeir eru orðnir hungraðir og mátt-
lausir; bieytan, storinurinn, frosthríðin og langar nætar
búið að kvelja þá og pína. — Einu sinni fór jeg yfir
þveran Skagafjörð; höfðu þá gengið næstu daga á undan
miklir umlileypingar ýmist mcð bleytum eða frostgörðum,