Dagskrá - 28.04.1897, Blaðsíða 7

29g
Mín skoðun er því sú, að sú breyting sem nauðsyn-
leg sje á búnaðarkennslunni sje:
Að fjórðungaskólarnir sjeu lagðir niður, eða breytt í
vinnuskóla, en hæfilega stórum búnaðarskóla með efna-
rannsóknarstofnun sje á fót komið á opinberan kostnað.
Að stofnuð sjeu mörg fyrirmyndarbú víðsvegar um
land sem kenni alls konar bústörf.
Þetta mundi verða heppilegra en verja fje enn á ný
til endurbóta fjórðungaskólunum.
Engin þjóð í heimi á jafnmarga búnaðarskóla eptir
fólksfjölda og vjer Islendingar, og þó stendur engin siðuð
þjóð á eins lágu og aumu stigi, i verklegri menntun er
að búnaði lýtur og vjer, nje á jafnerfitt með að hagnýta
sjer búvísindi. Er þetta mjög svo athugavert þegar ræða
er um breytingar á búnaðarkennslu eða búnaðarumbótum
vorum.
Fyrir þessa 70000 landsbúa, eða hvað það er nú,
ætla jeg að 1 skóli væri nægjanlegur, sem útskrifaði ár-
lega að meðaltali um 8 búfræðinga, 6 með viðlíka búfræð-
ismenntun og fæst nú á fjórðungaskólunum, og 2 með
líkri menntun og kandídatar hafa sem útskrifast af land-
búnaðarháskólanum í Ási í Noregi. Væri búnaðarskól-
inn vel útbúinn, líkt og betri búnaðarskólar erlendis,
mundi hann betur samsvara þörfum vorum og búnaðar-
háttum en fjórðungaskólarnir, enda þótt þeir væru endur-
bættir.
Svona skóli, í alla staði vel út búinn, mundi kosta
talsvert. En hann væri þjóðinni til sóma og gagns,
og væri þeim peningum vel vanð sem gengi til slíkrar
stofnunar. Árlegur kostnaður hlyti að verða minni en
við alla fjórðungaskólana. En hvort sem það nú yrði
ódýrara eða dýrara, þá ætti það ekki að standa í vegi,
þegar um jafn þýðingarmikla stofnun er að ræða. En
það verður að hafa það hugfast, að svona skóli kemur
því að eins að verulegum notum, að fyrirmyndarbú eða
vinnuskólar verði stofnaðir hæfilega margir, svo verkleg
kunnátta, eins í þeim grófari og einfaldari bústörfum, sem
kallað er, dreifist fljótt út um landið, því vísindaieg bún-
aðarþekking er ekki einungis gagnslaus, heldur getur
verið skaðleg, ef verkleg kunnátta er henni ekki samfara.
Það er með öðrum orðum, að kunnátta og dugnaður í
hinum algengu bústörfum verði hverjum búmanni eigin
eign. Vísindaleg þekking í búnaði þrífst ekki annars.
Það er ekki nóg þótt vjer höfum marga búfræðinga;
reynslan sýnir að þeir eru ekki notaðir rjett; látnir þræla
sem grjótpálar, ýmist einir eða með 1 og stundum 2
mönnum við jarðabætur. En það eru fleiri bústörf sem
menn þurfa að læra og vera leiknir í að vinna eptir rjettum
reglum en jarðabætur. Af þessu lciðir að fáum gefst
kostur á að læra búnaðarvinnu. Enda er öðru nær en
menn almennt þykist þurfa að læra algeng bústörf, jafn-
vel ekki jarðabætur, því slíkt á ekki að vera neinn vandi.
Geti menn stungið hnau" þá þykjast þeir fullfærir að
gjöra vatnsveitmgar, og kunni þeir að rífa einhvern veg-
inn grasrót ofan af þúfu og bylta henni um, þá þykjast
þeir geta sljettað tún. En sú íásinna! Að vísu eru ein-
stöku menn orðnir allgóðir í þessum verkum, sem ekki
hafa sjerstaklega lært það, en þeir eru fáir, að minnsta
kcsti, sem kunna að haga sjer eptir ýmsum staðlegum
kringumstæðum við slíkar jarðabætur.
II.
Það eru þegar farnar að heyrast raddir úr ýmsum
áttum, að æskilegt sje að landið eignist efnarannsóknar-
stofnan, og það hljóta allir að viðurkenna sem annars
hafa hugmynd urn þýðingu slíkra stofnana, og hvað verk-
legar og vísindalegar framfarir þessa tíma eiga efnarann-
sóknum að þakka.
Eins og Torfi Bjarnason skólastjóri tekur fram í sinni
stuttu og kjarngóðu grein í Isafold 24. þ. m., þurfum
vjer að rannsaka margt, ekki einungis í búnaðarlegu til-
liti, heldur fyrir vísindi þjóðarinnar í heild sinni. Ætti
því efnarannsóknarstofnun einmitt að vera í sambandi við
búnaðarskóla, enda þótt aðrir skólar og flestir atvinnu-
vegir okkar mundu njóta af fróðleik þeim er slík stofnun
veitti. Það sem oss ríður einna mest á að fá rannsakað
er jarðvegurinn víðs vegar á landinu og þar næst áburð-
urinn. Jarðvegs- og áburðarfræðin verða því aðalgreinar
íslenskrar búfræði.
Auðvitað verður að leggja grundvöllinn undir íslenska
búfræði neðarlega. Jarðvegs- og áburðarfræðin eptir ís-
lensku sniði verður ekki hinn rjetti grundvöllur, og því
síður fóðurjurtafræði, sem sumir ætla. Grundvöllurinn
liggur fremur í því verklega, að hirða skepnur o. s. frv.,
en það er mönnum einna mest ábótavant í, enda þykir
nú mörgum minnkun í að vinna að slíkum bústörfum,
og framkvæma þau opt þeir einir er eiga .annars ekki
úrkosti, miður hæfir menn til slíkra verka. Hversu opt
heyrir maður ekki sagt sem svo: »Hann er nógu
góður til þess að drasla í fjósinu«, eða þá: »Hann (eða
hún) er ekki fær um að hirða skepnur«, o. s. frv.
Eins og það sje vandalítið verk að vera í fjósi eða
hirða skepnur, eða það sje svo þýðingarlítið, að á
sama standi hverjum viðvaning sje fengið það í hendur!
Það ætti hverjum bóncla þó að vera ljóst að afurðir bús-
ins eru að miklu leyti komnar undir skepnuhirðingunni,
og að það er vandasamt verk, sem þarf að lærast, og
þeir sem þau störf leysa vel af hendi eru optast þörfustu
menn á heimilum. Mestallur amlóðaskapur sem er í
búnaði vorum er sprottinn af kunnáttuleysi á hinum ein-
faldari og lítilfjörlegri bústörfum. Það eru því þess háttar
störf sem búfræðingar vorir fæstir kunna að ráði, af því
ekki er unnt að kenna þau verulega á búnaðarskólunum.
Þess konar störf ætti að vera hægra að kenna á fyrir-
myndarbúum. Jarðyrkjumenn af þeim mundu líka fremur