Lögberg-Heimskringla - 29.09.1960, Blaðsíða 3

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 29. SEPTEMBER 1960
3
BJÖRN ÞORSTEINSSON:
Að Brattahlíð í Litladal
Grænlandsförin 5.-7. ágúst 1960
Á laugardagsmorgun var
sólskin, logn og hiti við Eiríks-
fjörð. Leiðangursmenn voru
árla á fótum, og nú var okkur
fátt að vanbúnaði. Við bryggju
beið bátur albúinn að ferja
okkur yfir fjörðinn til Bratta-
hlíðar. Þótt þetta væri um 60
tonna bátur, þá leyfðist hon-
um ekki að flytja nema 20
roenn í einu; ' siglingalögin
grænlenzku eru svo ströng, að
þar má enginn stíga um borð
í fleytu, nema þar sé fullkom-
inn útbúnaður til þess að
bjarga honum, ef farkosturinn
kynni að sökkva. Um nónbil
hækkaði enn hagu*r okkar; þá
var okkur afhent 170 tonna
skip til afnota, en því miður
mátti það ekki flytja nema
35 farþega. Lítið ísrek hafði
verið hér á innfirðinum, en
við sáum jafnan borgarísbelti
utar; það liggur út af Koroq-
firði, en í botn hans fellúr
uiikill skriðjökull. Með aðfalli
upp úr hádegi komu jakar
siglandi inn undir hið forna
höfuðból.
Eiríksfjörður, Túnúgdliar-
fik, er ofboð langur eins og
flestir aðrir firðir á Græn-
landi. Brattahlíð, Qagssiars-
suk, stendur innarlega við
hann austanverðan, þar sem
skaginn milli Túnúgdliarfik
°g ísafjarðar eða Sermilik, er
iáglendastur. Sunnar á skag-
anum rísa Sólarfjöll með
grænum hlíðum og marglitum
kollum, fyrir handan skagar
gneipur bergjötun, Nunarsar-
naq fram í fjörðinn, en Búr-
fell, Igdlerfiksalik, rís að baki
nær tvö þúsund metra hátt.
Það er mjög ólíkt Búrfellun-
um okkar heima á íslandi,
niinnir mig fremur á Botnsúl-
ur. E. t. v. hafa búr Grænlend-
mga verið svona skrítin í lag-
inu, tindarnir eru hvelfdir;
það er eina líkingin. Daníel
Eruun höfuðsmaður, sem
mörgum Islendingum er kunn-
ur af ferðabókum sínum og
rannsóknum hér á landi, kleif
Búrfell 1894 og fann á tindi
þess rústir tveggja kofa.
f’arna hafa staðið varðskýli að
fornu; þaðan hafa Grænlend-
ingar mænt oftast vonsvikn-
um augum eftir skípaferðum,
fylgzt með hafísnum fyrir
sfröndinni og e. t. v. hugað að
ferðum Skrælingja. Einhvern
tíma hefir reykur stigið til
lofts af Búrfellstindi og boðað
veizluföng og mannfagnað um
Brattahlíð, Garða og Sólar-
fjöll. Að lokum hefir knörr-
fnn af Noregi birzt í hafís-
hrönglinu út af Koroqfirði.
Jökla jörð og Eiríksfjörð
Öldin gjörvöll kenndi.
Ferðin rík í Falgeirsvík
frá ég að skipinu lendi.
Svo var drótt, er drýgði þrótt,
dösuð á flæðar elgi,
er þá nær til einskis fær
öldin flest nema Helgi.
Forni hét, sá fögnuð lét
fyrðum bjóða snjöllum;
bóndi ríkur, burgeis líkr
býr að Sólarfjöllum.
Svo segir f Skáld-Helga
rímum um komu skips að
Grænlandi. Við beinum ekki
stafni til Falgeirsvíkur, enda
mun nafnið ekki finnast á
sjókortinu. Við sjáum lágt eiði
suður af Búrfelli, handan þess
liggja Garðar, forna biskups-
setrið, sem nú nefnist Igaliko.
Fyrsti Ameríkaninn
Það er allmikil lífsreynsla
fyrir Islendinga að litast um
á þessum sögufrægu slóðum
og verða þess áskynja, að hér
lifir ekki eitt einasta íslenzkt
örnefni; þau eru gleymd og
þjóðin, sem gaf þau, er horfin
af sviði sögunnar. Fyrir nær-
fellt 1000 árum hefir skip
þrætt hér milli borgarísjak-
anna utar á firðinum. Skip-
stjóri er Eiríkur rauði. Fyrir
víga sakir flúði hann ásamt
föður sínum af Jaðri í Noregi,
nam land á Hornströndum á
Islandi og bjó að Dröngum.
Eigi varð hann mosavaxinn
þar norður frá, en flutti byggð
sína að Eiríksstöðum í Hauka-
dal í Dalasýslu. Þar drap hann
mann til hefnda fyrir þræla
sína, flæmdist úr Haukadal
og nam Brokey og Öxney á
Breiðafirði. Þar léði hann Þor-
gesti á Breiðabólsstað á Skóg
arströnd setstokka, en fellir
tvo syni hans, er hann heimti
þessa merkisgripi aftur. Eftir
það var honum ekki sætt á ís
landi og fór að leita lands
þess, er menn höfðu séð vest-
ur í hafi. Honum hefir litizt
hér miðlungi vel á landskosti,
því að hann örvænti, að menn
yrðu til þess að byggja land
ið, ef þeir væru ekki ginntir
til þess með skrumauglýsing-
um.
Hrafna-Flóki varð svo reið-
ui landinu, sem hann ætlaði
eitt sinn að nema, að hann
gaf því kaldranalegt nafn í
hefndarskyni. Landskostir Is
lands urðu hdns vegar brátt
svo víðfrægir, að fólk flykkt
ist þangað út svo að til land-
auðnar horfði í Noregi; svo
mikið seiðmagn átti aldrei
græna landið hans Eiríks
rauða. Hann fer til íslands
gumar á ameríska vísu af
landinu, sem hann hafði fund-
ið, bíður ósigur í viðureign
sinni við óvini sína, en kemst
aftur utan, og nú héldu 25 skip
af Vesturlandi í slóð hans,
Þetta var árið 985 að tali Ára
fróða. Fjórtán þessara skipa
sigldu alla leið, áhafnir þeirra
urðu landnemar í Grænlandi
ellefu sneru aftur eða fórust
eigi hefir öllum, sem Eiríkur
tældi til utanfarar, litist giftu-
samlega á land hans, þótt fag
urt bæri þar nafn. Eigi er vit-
frá íslandi til Grænlands. Um
15 árum síðar hugðist Eiríkur
leita þess lands, er Leifur
sonur hans, fann í vesturátt.
Hann sigldi með gleði mikilli
við tuttugasta mann úr Eiríks-
firði, en þá velkti lengi í hafi,
höfðu sýn af íslandi og fugla
af írlandi og náðu á haust-
dögum aftur til Brattahlíðar,
væstir og þrekaðir. Hér var
Dessi ævintýramaður dæmd-
ur til þess að eyða ævinni
ajórlaus, því að ekkert óx
kornið til maltgerðar. — Voru
3á drykkjur litlar á Græn-
landi — segir í Fóstbræðra-
sögu.
Á þúsund ára afmæli land-
náms hans í Grænlandi verð-
ur honum sennilega reistur
minnisvarði í Brattahlíð, en
áletrun verður á máli þjóðar
Deirrar, er hann nefndi Skræl-
ingja, nema við íslendingar
Djörgum honum frá þeim
ósigri.
Fjörðurinn hér inn frá er
um 4 kílómetrar á breidd, og
síðasti hópurinn nær yfir til
Brattahlíðar laust eftir há-
degi. Staðurinn ber ekki nafn
með rentu, því að hér sjáum
við einna minnst brattlendi
Grænlandi. Lágar hlíðar, dá-
litlir vellir iðgrænir, greyptir
raúðum sandsteinbeltum og
ljósu graníti, hefjast frá
grýttri strönd, en nokkrir
borgarísjakar rorra skammt
undan landi, speglast í slétt-
um haffleti ofboð sakleysis
legir, kurteisir fulltrúar
heimsskautaíssins bjóða okk-
ur velkomin í ríki sitt. Lækur
fellur niður hlíðina eftir dal-
verpi. Á grænlenzku heitir
staðurinn Qagssiarsúk, en það
er mér sagt að merki litli dal-
ur. Það er réttnefni, en fyrsta
ivíta landnema Ameríku
nægði ekki að búa í Litla-
Dal. í Brattahlíð undan Sól-
arfjöllum á Grænlandi kaus
hann sér bústað. Máttur aug-
lýsinganna er mikill — það
vissi Eiríkur rauði, fyrsti
Ameríkaninn. Allar brostnar
vonir og harðindi eru víðs-
fjarri þennan sólskinsmorgun.
Þannig hefir verið umhorfs á
Grænlandi, þegar Sigurður
Breiðfjörð orti þetta erindi
Númarímna:
Dýrin víða vaknað fá,
varpa híði nætur,
grænar hlíðar glói á,
grösin skríða á fætur.
1 I 1
Báturinn leggst undan dá
litlum klettum, sem ganga
fram í fjöruna, og' við erum
ferjuð á smákænu upp
naustin.
Endur fyrir löngu lögðu hér
úr höfn æinhverjir djörfustu
sæfarar allra alda og hugðust
nema land á Furðuströndum
Vesturálfu. Þá hefir verið
mannmargt í fjörunni undan
Brattahlíð, er vinir og vanda
menn kvöddust. Okkur bíður
dálítill hópur Grænlendinga.
dökkir á brún og brá, en ljós-
fextir hestar. Þeir hafa ekk
að um aðra Iandnámsleiðangra ert breytzt í þúsund ár. At
Business and Professional Cards
ÞJÓÐRÆKNISFÉLAG ÍSLENDINGA 1 VESTURHEIMI
Forsetl: I»lt. KICHARD BECK
801 Lincoln Drive, Grand Forks, North D&kota.
Slyrkíö (élagið með þvl að gerast meðllmll.
Aragjald $2.00 — Tímarit (élagsins írítt.
Sendlst til íjármálaritara:
MK. GDÐMANN LEVT,
186 Lindsay Street. Winnipeg 9. Manitoba.
SELKIRK METAL PRODUCTS Reykhfi.íar, ðruggasta eldsvörn, og ávalt hreinir. Hitaeiningar- rör, ný uppfynding. Sparar eldi- við, heldur hita (rá að rjúka út með reyknum.—Skrifið, simið U1 KELLV SVEINSSON 625 WaU St. Winnlpe* Just North of Portage Ave. SPruce 4-103» — SPruce 4-1034 Minnist BETEL í erfðaskróm yðar
A. S. BARDAL LTD. FUNERAL HOME 843 Sherbrook Street Selur likkistur og annast um út- farir. Allur útbúnaður s& beztt 8tofnað 1894 SPruce 4-7414 G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dlr. Keystone Fisheries Limited Wholesale Dlstrlbutora of FRESH AND FROZEN FISH 16 Martha St. WHitahall 1-0021
PARKER. TALLIN, KRIST- JANSSON, PARKER AND MARTIN BARRISTERS — SOLICITOB8 Ben C. Parker. Q.C.. (1910-1951) B. Stuart Parker. Cllve K. Tallln. Q.C., A. F. Kristjansson, Hugh B. Parker, W. Steward Martin 5th fl. Canadian Bank of Commerce Building, 389 Main Street Winnipeg 2, Man. WHitehaU 2-3561
P. T. Guttormsson BARRISTER, SOLICITOR, NOTARY PUBLIC 474 Groin Exchonge Bldg. 147 Lombord Stroot Office WHitehall 2-482» Residence GL 3-1820
SPruce 4-7855 ESTIMATES FREE J. M. Ingimundson Reroof Aphalt Shingles. Roof repalre, lnstall vents, alumlnum wlndows, doors. J. Ingimundson. SPruce 4-7865 032 Slincoe St. Wlnnipeg 3, Man. CANADIAN FISH PRODUCERS LTD. J. H. PAGE, Managlng Director Wholesale Distrlbutors of Freah and Frozen Fish 311 CHAMBERS STREET Offlce: Res.: SPruce 4-7451 SPruce 2-3*17
FRÁ VINI
Thorvaldson, Eggertson, Saunders & Mauro Barritten and Solicitor* 209 BANK OF NOVA RCOTIA Bld* Portage and Garry St. WHltehall 2-8201

EGGERTSON & EGGERTSON Barristers and Sollcltors GUNNAR O. EGGERTSON, B.A., LL.B. ERLINGUR K. EGGERTSON, B.A., LL.B. 500 Power Building, Portoge ot Vaughan, Wlnnlpeg 1. PHONE WH 2-3149.
S. A. Thorarinson Barrister and BoUcilor 2nd Floor Crown Trust Bldg. 804 MAIN ST. Office WHitehall 2-7061 Residence HU 9-6488
The Business Clinic Anna Larusson Office at 207 Atlantic Ave. Phone JU 2-S548 Bookkeeping — Income Tai Insurance Halldór Sigurðsson & SON LTD. Controctor & Builder e Offico ond WorehouMl 1410 ERIN ST. Ph. SP 2-6860 Res. Ph. SP 2-1272
Off. SP 2-9509 - SP 2-9500 Res. SP 4-6753 Opposite Maternity Hospitol Nell's Flower Shop 700 Nolre Dame Wedding Bouquets - Cut Flowert Funeral Designs - Corsogea Bedding Plants S. L. Stefansson — JU. 6-722» Mrs. Albert J. Johnson ICELANDIC SPOKEN
Dr. ROBERT BLACK Sérfrœðlngur i augna, eyrna, nef og h&Issjúkdömum. 401 MEDICAL ARTS BlrDG. Graharn and Kennedy St. Office WHitehall 2-8861 Reiidence: HU 9-3794
hygli allra beinist brátt að ein- um manni, sem stóð álengd- ar í fjörunni. Hann var hár og þrekinn, glórautt skegg tók honum á bringu, og jarp- ir lokkar féllu á herðar nið- ur. Menn þrifu ljósmyndatæki sín í ofboði, og innan stundai var hann umkringdur óvígum her, sem hrópaði „Eiríkui rauði“ og otaði að honum dá góðu sýnishorni af ljósmynda tækni veraldar síðustu tuttugi Frh. bls. 7 Investors Syndlcale of Canada, Limited H. Brock Smith Manager, Winnipeg Region 280 Broadway Ave. WH 3-0361
W. R. MARTIN. B.A., LL.B. Barrister and Solicitor GENERAL PRACTICE 1 327 Edwards Ave. THE PAS MAdison 3-3551
i