Lögberg-Heimskringla - 03.01.1963, Síða 5

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 3. JANÚAR 1963
5
Leskaflar í íslenzku
handa byrjendum
Proí. Haraldur Bessason
Prof. Richard Beck, Ph.D.
XXVII
Irregular Compariscn of adjectives implies that the stem
of the positive degree differs from that of the comparative
and the superlative degree. There are approximately seven
adjectives in Icelandic which have irregular comparison. They
can be listed as follows:
gamall (old) — eldri (older, elder) — elztur (oldest, eldest)
góður (good) — betri (better) — beztur (best)
l'ítill (little) — minni (less) — minnstur (least)
margur (many) — fleiri (more) — flestur (most)
mikill (great) — meiri (greater) — mestur (greatest)
vondur
illur
(bad, evil) — verri (worse) — verstur (worst)
Translate into English:
Það er gamall og góður vani að láta börn hlýða þeim, sem
eldri eru. Þú ert betri en ég í reikningi og líklega beztur allra,
sem í þriðja bekk eru, enda ert þú elztur. Margur er knár, þó
að hann sé lítill og smár. Fleiri eru á þeirri) skoðun en ég, að
Þráinn sé mestur bræðra sinna, enda þótt hann sé minni en
þeir og minnstur allra hér í nágrenninu. Flestir unglingar eru
meiri sælkerar en þeir, sem fullorðnir eru. Vegurinn frá
Reykjavík til Keflavíkur er illur yfirferðar. Þingvallavegur-
inn er eins vondur, ef ekki verri, þó að hann sé fjarri því að
vera verstur allra vega á íslandi.
Vocabulary:
enda, and . . . also, and . . .
indeed, and, sure enough
enda þóit, even though
f jarri því, far from
fullorðnir, masc. in the nom.
plur of fullorðinn, grown-
up
hlýða, obey
illur yfirferðar, difficult to
pass
Keflavíkur, gen. of Keflavík,
a village in Southern
Iceland
knár, strong, doughty
láta, let
líklega, probably, likely
nágrenninu, dat. sing. of
nágrenni, neighbourhood
reikningi, dat. sing. of reikn-
ingur, arithmetic
sé, is (subjunctive form)
skoðun, view, opinion, að vera
á þeirri skoðun, to be of
the opinion
smár, small
sælkerar, nom. plur. of sæl-
keri, epicurean
unglingar, nom. plur. of ung-
lingur, youth, young
person
vani, custom, habit
vegur, road
Minning ....
Jón Thorbergsson
F. 1889 — D. 30. okt. 1962
Allir sem þekktu Jón, sakna
hans, en minnast margra
gleðistunda, þar sem hann var
hrókur alls fagnaðar, því hann
var katur, kíminn, listfengur
og listunnandi, gestrisinn og
gjöfull. Ég sem rita þessar
línur kynntist honum fyrst
skömmu eftir aldamótin, þá
nýkomnum til Seattle. Hann
var umkomulítill en óvenju
aðlaðandi, bláeygður og bjart-
ur yfirlitum, síglaður, spilandi
harmoniku sem var hans al-
eiga. Þennan vildi ég eiga fyr-
ir fóstbróður og þegar ég var
þess vís að hann bjó yfir söng-
hæfileikum og átti gullfagra
tenorrödd og þar sem ég þá
þótti kunna að taka lagið,
urðum við brátt sem sam-
grónir. Stunduðum svo báðir
nám hjá góðum kennara og
leið ekki á löngu að okkur
öðlaðist talsverður orðstýr og
ólum þá von að glæsileg fram-
tíð biði okkar, helguð listinni,
en lítt skiljandi þá erfiðleika
sem það takmark heimtar.
Vmsar ástæður, einkum vegna
atvinnu leiddu til þess að
samvera okkar slitnaði, var
mér til mikillar eftirsjá þegar
svanurinn var þagnaður, því
einhver heilsubrestur orsakaði
bilun raddfæranma. Hann
flutti til Los Angeles, var þá
giftur og eignaðist með konu
sinni þrjár efnilegar dætur.
Hans aðalstarf var sem mál-
arameistari. Samvistum hjón-
anna sleit eftir að dætumar
voru komnar vel á legg, en
hvorugu til vanvirðu. Nokkru
síðar giftist hann innlendri
ágætiskonu og brátt fór hagur
hans að batna, hún reyndist
honum samtaka í öllu sem gat
leitt til góðrar afkomu. Verður
engum afsögum sagt hve
ástúðlegur förunautur hún
hefir verið. Fyrir um 7 árum
settust þau að í Morro Bay,
sem er miðju vegar milli Los
Angeles og San Francisco,
eignuðust þar landblett sem
óx brátt í verðgildi. Þau
byggðu sér mjög veglegt heim-
ili á undurfögrum stað,, þar
sem útsýni er ótakmarkað til
lands og sjávar. A þessu heim-
ili áttu gestir sæludaga. Þar
bar allt vott um smekkvísi og
listhneigð, því fögur málverk
og listmunir prýddu heimilið
og gestrisnin var takmarka-
Nýjórsóskir
\ •
Við hjónin þökk-
um vinum okkar
fyrir gamla árið og
óskum öllum búend-
um í Selkirk kjör-
dæmi gleðilegs nýj-
árs.
Eric Siefanson, M.P.
Rögnvaldur Gísfi Hillman
laus. — Hann fékk vægt and-
Þann 16. nóvember, 1961,
andaðist á Elliheimilinu Borg,
að Mountain, N. Dak., Rögn-
valdur Gísli Hillman. •
Hann var faeddur á Islandi
23. október 1873. Foreldrar
hans voru Pétur Jónsson
Rögnvaldsson frá Kleifum á
Skaga í Skagafirði og lólöf
Kjartansdóttir Eiríkssonar úr
sömu sveit. Þau fluttust til
Ameríku árið 1875 og settust
að í Nova Scotia, en fluttust
til Akra, N. Dak. 1876 og þar
ólst hann upp til fullorðins
ára.
Árið 1896 giftist hann Guð-
rúnu dóttir Jóhannesar Magn-
ússonar og Steinunnar Jóns-
dóttur frá Hóli í Tungusveit í
Skagafirði. Frá Akra fluttist
Rögnvaldur og Guðrún til ís-
lenzku byggðarinnar í Mouse
River og námu land skammt
frá Kramer. Þar bjuggu þau
í nokkur ár, en fluttust svo
þaðan á einn fallegasta stað-
inn í byggðinni. Þar hafði um
eitt sinn verið pósthús og var
því staðurinn nefndur „Vi-
nes.“ Var oft gestkvæmt þar;
fór margur þaðan heim, hrest-
ur á sál og líkama, því þau
voru samhent með að hlúa að
gestum sínum og gleðja þá,
sérstaklega þá sem eitthvað
áttu erfitt.
Þau eignuðust marga góða
vini innan byggðarinnar og
hélst sú vinátta til æfiloka.
Þeim varð átta barna auðið
en einn dreng, Jón að nafni
mistu þau, tveggja ára að
aldri.
Börnin sem lifa föður sinn
eru þessi: Mrs. L. G. Benson
— Anna, Mountain, N.D.; Mrs.
Einar Einarson — Olive, Up-
ham, N.D.; Jón, Seattle, Wash.;
Jóhannes, Cavalier, N.D.; Leo,
Mountain, N.D.; Mrs. Free-
man, Hannesson — María,
Bottineau, N.D. og Mrs. Percy
Morrison — Valentine,
Cavalier, N.D. Einnig ólu þau
upp systurdóttir Guðrúnar,
Guðrúnu Crristianson til full-
orðins ára og reyndust henni
sem bestu foreldrar.
Konu sína Guðrúnu misti
hann 1928. Hann fluttist til
Mountain 1930 og giftist þar
Elsabetu Hillman og lifðu þau
í farsælu hjónabandi í meir
en fjórðung aldar. Seinustu
árin dvöldu þau á Borg og
nutu þar góðrar aðhlynningar.
Þar dó Elsabet 19. des. 1957.
Hann lifa þrjú stjúpbörn:
Mrs. Jóhann Geir, Edinburg,
N.D.; Louis Hillman, Moun
tain, N.D. og Jón Hillman,
Munich, N.D. Einnig lifa hann
tuttugu og fjögur barnabörn
og þrjátíu barna-barna-börn;
þrjár systur, Mrs. María Hall-
dórson, Edinburg, N.D.; Miss
Beena Hillman og Mrs. Harold
Morrison, Grand Forks, N.D.;
fjórir hálf bræður: Sigurður
Einarson, Hensel, N.D.; Fred
Halldorson, Mountain, N.D.;
Dori Hillman, Akra, N.D. og
Egill Hillman, Cavalier, N.D.
Þrír bræður dánir: Jón, 1920;
Pétur, 1922; og Steini, 1962.
Rögnvaldur tilheyrði ís^
lenzku kirkjunni í Upham og
starfaði mikið og vel innan
safnaðarins. Einnig tilheyrði
hann Vikur kirkju eftir hann
fluttist til Mountain.
Minningarathöfn var haldin
frá Vikur kirkju á Mountain
en útförin fór fram frá Mel
ankton kirkju í Upham og var
hann jarðsettur í Melankton
grafreit. Séra Hjalti Guð
mundsson jarðsöng. Blessuð
veri minning hins látna.
Mr.s Guðrún Christianson
mennta, jarðvegi þeim, sem
Dær eru sprottnar úr, mótun
hins unga þjóðfélags og að
lokum rúnir á Víkingaöld,
gerð þeirra og þekkingu vík-
inga á þeim.
Yfirlit um kveðskap, kallar
höfundur annan þátt. Þar eru
raktar hinar ævafornu rætur
íslenzks skáldskapar og teg-
undir fornkvæða. Auk þess er
skýrt frá flutningi, bragfræði,
orðfæri og náttúrulýsingum
kvæðanna.
Eddukvæði er þriðja og síð-
asti þáttur þessa bindis. í hon-
um er fjallað almennt um
þessa merkilegustu grein nor-
ræns kveðskapar, aldur Eddu-
kvæða, heimkynni, varðveizlu,
trú og trúarbaráttu o. s. frv.
Að lokum er hverju kvæði
gerð skil í misjafnlega löng-
um köflum.
Bókin er prýdd 53 myndum,
og er helmingur þeirra heil-
síðumyndir. Prentun hefur
Prentsmiðja Jóns Helgasonar
annast. Bókfell bundið hana
inn, en Atli Már teiknað káp-
una. Er frágangur allur hinn
fegursti.
Mgbl. des.
lát, lagðist þreyttur til hvílu
og senn var hjartað hætt að
slá. Hann var jarðsunginn að
miklu fjölmenni viðstöddu og
sárt syrgður af vinum. En
minningin lifir og bætir sökn-
uðinn.
Gunnar Matthiasson.
Bókmenntasaga
Nýkomin er út nóvember
bók Almenna bókafélagsins
Islenzkar bókmenntir í forn-
öld eftir dr. Einar ólaf Sveins-
son, prófessor. Er þetta hið
fyrsta þriggja binda og fjallar
um upphaf íslenzkra bók
mennta frá landnámstíð og
nær allt fram yfir lok þjóð
veldistímans.
Bókin er 560 bls. að stærð
stóru broti. Skiptist hún í þrj
höfuðkafla.
Fyrsti þáttur bókarinnar
nefnist Inngangur og greinir
frá upphafi íslenzkra bók
Gráskinna hin meiri
Gráskinna hin meiri er kom-
in út. Er hér um að ræða tvö
bindi, hið fyrra er endurprent-
un á Gráskinnu, sem út kom
í fjórum heftum árin 1928,
1929, 1931 og 1936, en hið síð-
ara er sagnasafn, sem ekki
hefur verið prentað áður.
Sagnirnar eru skrásettar af
prófe9sor Sigurði Nordal og
Þórbergi Þórðarsyni.
Um tildrög Gráskinnu er
það að segja, að þegar Sigurð-
ur Nordal og Þórbergur Þórð-
arson komu sér saman um út-
gáfu hennar, höfðu þeir báðir
hvor í sínu lagi, skrásett sögur
í mörg ár, án þess að hugsa
frekar um, hvað gert yrði við
þær. Þegar siðasta hefti henn-
ar kom út, hafði skrásetjurum
þegar bætzt sitt af hverju í
safnið, og enn fleira hefur bor-
ið á rekana síðan. Þegar svo
Hafsteinn Guðmundsson,
prentsmiðjustjóri Hóla h.f.,
bauðst til að láta endurprenta
Gráskinnu, varð að ráði að
bæta öðru bindi við með hinu
nýja safni, og kalla nýju út-
gáfuna Gráskinnu hina meiri.
í Gráskinnu hinni meiri
ægir saman margvíslegum og
mislitum sögum, sem komnar
eru víðast hvar af landinu, og
er yfirgnæfandi meiri hlutinn
sagnir um svipi og drauga, eða
„eilífðarverur“, eins og Þór-
bergur Þórðarson vill nefna
draugana. M.a. má geta þess,
að yfir 50 blaðsíður í seinna
hefti Gráskinnu hinnar meiri
eru helgaðar sögnum af Þor-
geirsbola, sem er eftirlætis-
draugur Sigurðar Nordal, að
sögn hans sjálfs.
Tíminn
Hugurinn ber mann hálfa
leið.