Lögberg-Heimskringla - 07.11.1963, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 7. NÓVEMBER 1963
Lögberg-Heimskringla
Published every Thursday by
NORTH AMERICAN PUBLISHING CO. LTD.
Printed by
WALLINGFORD PRESS LTD.
303 Kennedy Street, Winnipeg 2, Man.
Editor: INGIBJÖRG JÓNSSON
EDITORIAL BOARD
Winnipeg: Dr. P. H. T. Thorlakson, chairman, Haraldur Bessa-
son, Rev. Valdimar J. Eylands, Caroline Gunnarsson, Jóhann
G. Jóhannson, Thorvaldur Johnson, Jakob F. Kristjánsson,
Rev. Philip M. Pétursson. Vancouver: Dr. S. E. Björnsson.
Montreal: Áskell Löve. Minneapolis: Valdimar Björnsson.
Grand Forks: Richard Beck. Reykjavík: Birgir Thorlacius.
Akureyri: Steindór Steindórsson. London: Dr. Karl Strand.
Subscription $6.00 per year—payable in advance.
TELEPHONE WH. 3-9931
Authorized a* second class mail by the Post Office Deportment, Ottawa,
and for poyment of Postage in cash.
DR. RICHARD BECK:
Athyglisvert þýðingasafn
Nýlega barst mér í hendur nýtt þýðingasafn eftir Paul
Bjarnason, More Echoes, sem prentað var fyrir stuttu síðan
í Vancouver, B.C., þar sem þýðandinn er búsettur. Áður hafði
hann, eins og kunnugt er, gefið út bókina Fleygar (1953),
safn frumsaminna og þýddra ljóða á íslenzku, og Odes and
Echoes (1954), safn frumortra kvæða og þýddra á ensku, og
hlutu bækur þessar, að verðleikum, góða dóma þerira, er um
þær rituðu beggja megin hafsins.
Dr. Vilhjálmur Stefánsson ritar gagnorðan formála að
hinu nýja þýðingasafni Pauls Bjarnason, og er formálinn dag-
settur 15. janúar 1962, en Vilhjálmur lézt 26. ágúst það ár.
Sjálfur orti hann á yngri árum ljóðræn kvæði og í'hygli
þrungin, og þýddi vel eigi allfá íslenzk kvæði á ensku, þótt
hann geri í umræddum formála sínum lítið úr ljóðgáfu sinni
og þýðinga viðleitni úr íslenzku, og sýnist mér það af meiri
hógværð mælt en rök standa til. En frekari umræða um það
mál liggur utan takmarka þessarar umsagnar.
í formála sínum fer Vilhjálmur annars mjög drengilegum
og lofsamlegum orðum um Paul Bjarnason sem skáld, bæði
um frumort kvæði hans og þýðingar, og segist af ýmsum
ástæðum hvetja hann til þess að halda áfram að gefa út
ljóðabækur eins og þær, er hann hafi fram að þessu látið
frá sér fara. Kemst Vilhjálmur meðal annars þannig að orði:
“Of these several reasons I mention first that in poetry,
though not in prose, I love alliteration, for which Icelandic
has a genius and so has Paul Bjarnason. No poem can simu-
late modern Icelandic unless it is tastefully alliterated and
this is one of Paul’s chief skills. For an appropriate rendition
of modern Iceandic lyric poetry into English is required the
linguistic gift that Pushkin had for translating Poe’s Raven
into Russian; and we have this gift in More Echoes, and in
the earlier volumes.”
En formálanum lýkur með þessum orðum: “But the main
reason, of course, for writing this preface is that these three
book are good poetry. They are necessarily Icelandic in that
Paul Bjarnason is an Icelander. But in the marrow of his
bones is at once the native feeling of the original language
and of the English into which it is translated. For this trans-
lator and poet is truly bi-lingual.”
Vissulega er vald Pauls Bjarnason á íslenzku og ensku
aðdáunarvert, en hreinskilningslega skal það játað, að ég lít
nokkuð öðrum augum á þá þýðingaraðferð úr íslenzku á
ensku, sem hér er um að ræða, heldur en þeir höf. formálans
og þýðandinn, en eigi skal sá skoðanamunur rakinn hér. Hins
vegar, hefi ég alltaf litið svo á, að dæma bæri hverja bók í
ljósi þess markmiðs, sem höf. hennar eða þýðandi setti sér
með henni, og með tilliti til tþess, hvernig honum hefir tekist
að ná því marki sínu, frá bókmenntalegu sjónarmiði skoðað,
og verður svo gert hér.
Óneitanlega hefir Paul Bjarnason færst erfitt verk í fang,
er hann tók sér fyrir hendur að snúa íslenzkum ljóðum á
ensku og halda í þýðingunni stuðlum og höfuðstöfum, sem
svipmerkja um annað fram íslenzkah skáldskap, og eru þá
um leið sérkennandi fyrir þýðingar Pauls. Yfirleitt held ég,
að vart verði annað sagt, en að margar þessar þýðingar séu
vel af hendi leystar, og sumar mjög vel, þó að þær séu vitam-
lega misjafnar, og skoðanamunur geti orðið um einstök erindi,
Ijóðlínur og orðaval.
í safninu eru þýðingar af kvæðum eftir þessi þjóðkunnu
skáld heima á ættjörðinni (talin í þeirri röð, sem þýðingunum
er skipað niður í bókinni): Eggert Ólafsson, Unni Benedikts-
dóttur (Huldu), Jónas Hallgrímsson, Davíð Stefánsson, Magnús
Stefánsson (örn Arnarson), Steingrím Thorsteinsson, Matthías
Jochumsson, Jakob Thorarensen, Guðmund Guðmundsson,
Þórberg Þórðarson og Einar Benediktsson. Ennfremur þýðing-
ar á andlegum ljóðum og sálmum eftir Valdimar Briem,
Helga Hálfdanarson og Björn Halldórsson. Auk þess eru hér
þýðingra af kvæðum eftir allmörg skáld vor Islendinga í
Vesturheimi, meðal þeirra eru Jóhann Magnús Bjarnason,
Guttormur J. Guttormsson, Páll S. Pálsson og Jónas Stefáns-
son (frá Kaldbak); loks eru í bókinni nokkrar þýðingar úr
sænsku.
Kvæði þau, sem hér eru þýdd, eru að vonum mismunandi
að ljóðsnilld og bókmenntalegu gildi, en mörg eru hér merkis-
kvæði, enda í heild sinni þau hin sömu fyrir löngu búin að
eignast sinn fasta sess í íslenzkum skáldskap.
S'kal hér fyrst vikið að nokkrum þýðingum hinna styttri
kvæða. Paul kemst mjög sæmilega frá að þýða „Þó þú lang-
förull legðir“ eftir Stephan G. Stephansson, en líklega má
telja það kvæði nærri óþýðanlegt, svo sérstætt erþað um mál-
far og kjarnmikla náttúrulýsingu. Þýðingin á eftirlætis sam-
komusöng okkar íslendinga „Hvað er svo gott sem góðra
vina fundur“ eftir Jónas Hallgrímsson nær víða orðalagi
kvæðisins, hreim og anda. Má svipað segja um þýðinguna á
kvæði Davíðs Stefánssonar „Óráð“ (Nightmare), en betri
þykir mér samt þýðing á kvæði hans „Litlu hjónin“ (The Little
Couple), sem er í alla staði prýðisgóð. Miklu er það þó oftar,
að Paul velur sér til þýðingar þau kvæðin, þar sem slegið er
á alvarlegri strengi, og ekki ósjaldan ádeilustrenginn, í frum-
kvæðunum. Sem dæmi styttri kvæða af því tagi má nefna
þýðingu hans á napuryrtu kvæði Arnar Arnarsonar „Sköpun
mannsins" (The Creation of Man), sem nær næsta nákvæm-
lega orðfæri og hugsun kvæðisins. Þýðingin á hinni snjöllu
mannlýsingu og ádeilu Jakobs Thorarensens „Skrattakollur“,
(The Imp) er einnig furðu nákvæm og markviss, þegar þess
er gætt, hve kjarnmikill um málfar og hnitmiðaður stíll
skáldsins er.
Annars finnst mér, að Paul Bjarnason nái sér oft bezt
niðri í þýðingum sínum á lengri kvæðunum, svo sem á kvæð-
inu „Gestur“ eftir Stephan G. Stephansson og „Meðan Róma-
borg brann lék Neró á sítar og söng“ (While Rome Burned,
Nero, Strummed His Zither and Sang), sem bæði eru vel þýdd,
og sérstaklega virðist mér margir kaflar hins síðarnefnda
prýðisvel þýddir.
Mjög athyglisverðar eru einnig hinar mörgu þýðingar á
kvæðum Einars Benediktssonar, sem hér er að finna, taka
upp mest rúm í safninu, og eru jafnframt að mínum dómi,
að öllu samanlögðu, mekasti hluti þess, en hér eru þýðingar
á þessum snilldarlegu og stórbrotnu kvæðum Einars: „Skóg-
arilmur“ (Forest Fragranée), „Spánarvín" (Spanish Wine),
„Gamalt lag“ (An Old, Old Song), „Hilling“ (Mirage), „Skáld-
menn íslands“ (Poets of Iceland), „Egill Skallagrímsson",
„Matthías Jochumsson“, „Væringjar“ (The Rovers), og „Út-
sær“ (The Deep).
í ofannefndum þýðingum ræðst þýðandinn sannarlega
ekki á garðinn þar sem hann er lægstur, og lítt að undra þótt
eitthvað megi að þýðingum þessum finna, en hitt þykir mér
samt betra og merkilegra til frásagnar, hve mörgu er þar til
skila haldið í vandamiklum flutningi máls og mynda af
íslenzkunni á enskuna.
Vil ég svo þakka Paul Bjarnason þessar þýðingar hans,
sem og hinar eldri, og jafnframt þann skerf, sem þær eru
til kynningar íslenzkum bókmenntum í hinum enskumælandi
heimi, en sá heimur er víðlendur, eins og allir vita, og þýð-
ingar á því heimsmáli færa því drjúgum út landnám bók-
mennta vorra.
Sýnist mér svo fara vel á því að ljúka þessari umsögn með
hreimmikilli þýðingunni á eftirfylgjandi erindum úr hinu
fagra og andríka eggjanarkvæði Guðmundar Guðmundsson-
ar, „Dagur“ (Lo, The Daybreak!):
The Day is breaking, Up, thou Iceland’s son!
On every peak there is a beacon gleaming.
With mankind now a nobler future dreaming,
Does not the blood within you faster run?
Go, take into the strife thy stainless shield
And stand a hero on that battlefield!
A man of worth is always in the van
Wherever truth is sought, without remission.
With freedom as the focus of the vision,
No force can crush the hopes of such a man.
He knows that, should he fall before the dawn,
His faith will live anew and carry on.
Be such a man! Let hand and heart unite.
Raise high the standard: freedom from oppression.
Cut straight the way, nor waver in thy passion,
A worthy scion aiming for the light,
And at the sunset, when thy day is done,
A drooping realm shall mourn a favored son.
Ritdómur
Nýlega hefur mér borizt rit-
gerð um Vilhjálm Stefánsson,
hinn fræga landkönnuð, sem
Richard Beck hefur skrifað í
T í m a r i t Þjóðræknisfélags
Vestur - íslendinga. Rekur
hann þar í stuttu máli sögu
Vilhjálms og þýðingu sem
landkönnuðar og vísinda-
manns. Einnig færir hann til
ummæli og dóma ýmissa
merkra manna um Vilhjálm,
störf hans og persónuleika.
Ritgerðin er ljóst skrifuð og
gefur í stuttu máli furðu full-
komið yfirlit um ævi og störf
þessa merka Vestur-lslend-
ings, sem frægastur hefur orð-
ið sinna samtíðarmanna af ís-
lenzkum stofni. Og vel fer
á því að kalla greinina Skáld
athafnanna, því að Vilhjálmur
var skáld bæði í orði og at-
höfn, Einnig hefur Beck skrif-
að stutta grein um Ættjarðar-
ljóð Einars Páls Jónssonar,
,ritstjóra, en þau voru mikil-
vægur þáttur í ljóðagerð hans
og mörg hin bezti skáldskap-
ur. En Einari Páli hefur verið
miklu minni gaumur gefinn
sem skáldi en hann átti skil-
ið, því að flest sem frá hans
hendi kom í þeim efnum var
fágaður ljóðrænn skáldskap-
ur. Grein Becks er rituð af
skilningi og hlýju, eins og
honum er ætíð tamt.
En um leið og ég minnist
þessara ritgerða, vil ég einnig
fara nokkrum orðum um
T í m a r i t Þjóðræknisfélags
Vestur-íslendinga, en 44. ár-
gangur þess kom út á þessu
ári. Auk áðurnefndrar rit-
gerðar Becks um Vilhjálm
Stefánsson flytur þessi ár-
gangur ritgerðir, ljóð, leikrit
og sögur eftir frændur vora
vestra, að ógleymdum annál
ársins, um helztu viðburði er
gerast meðal Vestur-íslend-
inga á ári hverju. Ritið er
vandað að efni og frágangi og
furðu fjölbreytt. Því er haldið
,út af frábærum dugnaði og
fórnfýsi, og það er mikilvæg-
ur þáttur í að halda uppi
íslenzkri menningarstarfsemi
vestan hafs. Annállinn gefur í
stuttu máli betra yfirlit um
þvað gerist þar með frændum
okkar, en nokkurs staðar er
annars að fá. Hér heima ætt-
-um vér að veita riti þessu
meiri athygli en gert er. Eng-
inn, sem það kaupir og les, er
svikinn af efni þess, en um
leið og hann kaupir ritið styð-
ur hann þjóðernis- og menn-
ingarbaráttu frænda vorra í
Vesturheimi. Ritstjórar Tíma-
ritsins eru þeir Gísli Jónsson
og Haraldur Bessason.
St. Síd.
Heima er bezt.
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA
Eina íslenzka vikublaðið i
Norður Ameríku
Styrkið það,
Kaupið það
Lesið það