Lögberg-Heimskringla - 22.10.1969, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, MIÐVIKUDAGINN 22. OKTÓBER 1969
Að lifa í sátt yið landið sitt
Framhald af bls. 1.
Skaftafell í Öræfum, sem nú hefur verið gert að þjóðgarði.
Hæst 4 myndinni gnæfir Hvannadalshnúkur.
Ljósm. Rafn Hafnfjörð.
að ástæðulausu, að efnalegt
sjálfstæði þjóðarinnar verði
aðeins tryggt með betri nýt-
ingu auðlinda landsins, orku
vatnsfalla og hvera, gæða
gróðurmoldarinnar og frjó-
semi fiskimiðanna. En þess
virðist einnig þörf, ef við vilj-
um halda andlegu sjálfstæði
og tryggð við það land, sem
hefur fóstrað okkur, að við
nýtum betur en við nú gerum
andlegar auðlindir íslenzkrar
náttúru. Vellíðan fólks í þessu
landi, andleg sem líkamleg,
fer að verulegu leyti eftir því,
hvernig því lærist að njóta
lífs, sem er í eðlilegu sam-
ræmi við umhverfi sitt“.
En mér virðist skorta ærið
á, að fólki sé kennt þetta. Tök-
um dæmi. Af er sú tíð, að litið
sé á jarðhitann á íslandi sem
sönnun þess, að þar þrumi
sjálft helvíti undir. Við höfum
lært það á síðasta aldarþriðj-
ungi að nýta, okkur til mikils
þægindaauka, það vatn, sem
yljast í landsins vörmu iðrum.
Þetta er ánægjulegt dæmi um
aðlögun að landsháttum. Við
höfum komið okkur upp hita-
veitum, hitum sundlaugar um
allt land með hveravatni og
ræktum í gróðurhúsum, hituð-
um hveravatni og gufu, blóm
og grænmeti okkur til fegurð-
ar- og fjörefnaauka.
En s k a m m t er öfganna á
milh og meðalhóf vandratað.
Börn eða bamaiböm þeirrar
kynslóðar, er ólst upp í torf-
bæjum, þar sem botnfraus í
næturgögnum á köldum vetra-
nóttum, eru nú alin upp í svo
óhóflega hituðum húsum, að
þar hafast ekki aðrir við en
íslendingar. „Hraustir menn“
er að vísu eitt vinsælasta
óskalagið í útvarpinu okkar,
en íslenzkar „hetjur af kon-
unga kyni“ reka upp vein og
f&r um þær hrollur ef þær
dýfa fæti í sundlaug, sem kæld
er niður í hitastig, sem þykir
hæfilegt í sundlaugum frænd-
þjóða okkar. Þar sækja menn
simdlaugar til að synda í þeim
en ekki til þess að lóna í ný-
mjólkurvolgu vatni, svo ekki
sé notað ljótara orð. Það sam-
rýmist illa þeirri staðreynd, að
við búum í nyrztu höfuðborg
veraldar, að ala hér upp kul-
vísar kveifar.
Heilbrigð sál kvað þrífast
bezt í hraustum líkama, en ég
fæ ekki b e t u r séð en að
líkamsrækt fari hér heldur
hrakandi. Sakir skorts á leik-
fimihúsum gerist leikfimin æ
minni þáttur í kennslunni í
s k ó 1 u m höfuðborgarinnar.
Þessi íþrótt, ein hin fegursta
og hollasta íþrótt, virðist eiga
hér formælendur fá um þess-
ar mundir og vera í auðsærri
afturför. Ættum við þó ekki
að þurfa að hafa verri aðstöðu
til iðkunar þessarar íþróttar
en aðrar þjóðir, þar sem hún
er að mestu óháð veðráttu.
Það er mjög rætt um heilsu-
bótargöngur og hollustu úti-
vistar á þessari öld hjarta-
kvilla. En því a ð e i n s fást
menn til útivistar sér til sálar-
og líkamsbótar að þeim líði
þolanlega utandyra. ísland er
óvéfengjanlega þannig stað-
sett á kringlu jarðarinnar, að
það jaðrar við að vera heim-
skautaland. V e t u r eru hér
langir og sumur ekki ýkja
heit, og þótt ætla mætti af ís-
lenzkum kvikmyndum, að hér
dragi vart ský fyrir sólu, talar
reynslan öðru máli.
Þetta land er ekki vænlegt
til mikillar útivistar fólki, sem
ekki getur notið náttúrunnar
nema á lognkyrrum sólskins-
dögum. Eitt af frumskilyrðum
þess að geta notið útivistar í
íslenzku loftslagi, er að kunna
að klæða sig svo sem hæfir
þessu loftslagi. En berum sam-
an klæðaburð skólafólks hér
og í nágrannalöndunum. Þar
er ullarfatnaðurinn enn ein-
kennandi fyrir vetrarklæðnað
og skómir aðrir á vetrum en
sumrum. Hér er nælonið að
útrýma ullinni á mannkind-
inni, en hinsvegar ganga sauð-
kindumar nú iðulega í tveim-
ur reyfum í íslenzkum högum.
Vetur eru hér ærið langir
og landið víða snævi þakið
meir en hálft árið. Væri því
ærin ástæða til að leggja meiri
rækt við skíðaíþróttina en gert
er. Það skal vissulega játað,
að hér í umhverfi höfuðborg-
arinnar háir það mjög þessari
íþrótt hversu umhleypinga-
söm tíðin er, en þó koma
flesta vetur alllangir kaflar
með góð skilyrði til skíða-
íþróttar. En það þarf að kenna
fólki það eins og annað að
njóta þess að vera á skíðum.
í skólunum mun vera gefið
skíðafrí dag og dag, en sjaldan
eða aldrei nema einn dag í
senn. Slík skíðafrí eru næsta
gagnslítil. Krakkamir eða
unglingamir líta á þau meira
sem frí frá lexíum en skyldu
til skíðaferðar og reyna að
snúa sig út úr því með ýmsu
móti að nota fríið svo sem til
var ætlazt. #
Úti í Skandinavíu tíðkast
það, einkum í páskaleyfum —
en þá er einnig hérlendis oft
beztur snjór og veðurfar til
skíðaiðkana — að fara með
skólaæskuna í vikutúr á skíð-
um. Þá fyrst komast börnin í
þá æfingu, sem gerir skíða-
íþróttina að þeirri nautn, sem
margir vilja síðan ekki án
vera. Og þamer lögð áherzla
ekki hvað sízt á skíðagöngur.
Hér færist skíðaíþróttin æ
meira í það horf, að láta hala
sig á spotta upp á brekkubrún
og renna sér svo niður á jafn-
sléttuna. Óneitanlega em svig
og brun fallegar íþróttagrein-
ar og hollar að auki. Þó hygg
ég að ekki sé síður holl sú
hreyfing að klífa upp brekku
en að bruna niður hana og
horft hef ég hér á keppnir í
þessum greinum, sem báru
helzti mikinn keim af tízku-
sýningum þar sem stælgæjar
kepptu um það, hver bæri
skrautlegustu peysuna, stíf-
pressuðustu buxumar og dýr-
ustu kíðin og skóhnallana,
enda kostar þessi útgerð nú
orðið ærnar fjárfúlgur.
Sem sagt, bnm og svig em
ágætar íþróttir og ekki skal
ég lasta það, þótt þeir, sem
efni hafa á, klæði sig skraut-
lega og punti upp á skíða-
brekkurnar. Skíðalyftumar
gera mikið gagn með því að
laða fólk að skíðaíþróttinni.
Aðalatriðið er að koma sem
flestum á skíði, en ég fer ekki
í launkofa með það að ég tel
að skíðagöngur ætti að stunda
meir en nú er gert og að
nauðsyn sé að efla áhuga á
þeim og skapa þeim betri skil-
yrði, m. a. með b y g g i n g u
svefnskála með hæfilegri
göngudagleið á milli, hér í
nágrenni höfuðstaðarins.
Mér hefur orðið tíðrætt um
veturna, enda em þeir lengst-
ir árstíða á íslandi ef miðað
er við veðráttu. En við eigum
þó einnig vor, sumur og haust,
og lahd sem er svo fagurt á
þessum árstíðum, að flestir
geta öfundað okkur af. Nátt-
úra íslands er furðulega fjöl-
breytt af ekki stærra landi að
vera. Fræg ferðamannalönd,
svo sem Noregur og Sviss,
komast þar langt í frá til
jafns. Hér má heita að nær
hver byggð sé öðmm ólík. Og
svo em það hin miklu öræfi,
heillándi undraheimur, og víð-
erni jÖkla, sem ailtof fáum
hefur enn gefizt kostur á að
kynnast. Því nær engan veit
ég hafa iðrað þeirrar kynn-
ingar.
Sízt skal því n e i t a ð , að
margt hefur gerzt á síðustu
áratugum, sem auðveldar fólki
ferðalög um byggðir landsins
og öræfi, og á Ferðafélag ís-
lands þar drjúgan þátt í með
skálabyggingum s í n u m og
skipulagningu ferða. Um
margt er þó enn að bæta í
þessum efnum. T. d. er enn
alltof látið úrval útbúnaðar til
ferðalaga. Tjöld og ýmis ann-
ar útilegubúnaðar, sem hér
er á boðstólum hefur þó batn-
að stórlega síðustu árin, en
erfiðara er hér enn að útvega
sér hentug ferðaföt en fín-
an samkvæmisklæðnað, og al-
mennilegir bakpokar eru hér
sjaldgæf sjón.
Kemur hér að því sama sem
ég var að klifa á í sambandi
við vetraríþróttir, að alltof
lítið er lagt upp úr gönguferð-
um, einnig á sumrin. Hér þarf
að beygja krókinn strax í
bemsku. Fara með skólaböm
í langar gönguferðir 1 ná-
grenni bæja og borga bæði vor
og haust. Og til þess að auð-
velda langar gönguferðir um
landið þarf að korna upp
svefnskálum á merkilegum ör-
æfaleiðum það þétt, að ekki
sé nema s æ m i 1 e g dagleið
gangandi bakpokafólki milli
þeirra. Margir þeir sem nú
tala með fyrirlitningu um
bakpokalýð, munu finna það
síðar á iífsleiðinni að þeim tJ
hefði verið hollara að tilheyra
einhvemtíma slíkum félags-
skap.
Hingað til hefur það mikið
b j a r g a ð uppeldi íslenzkra
bama hve mörg þeirra hafa
komizt til dvalar á íslenzkum
sveitaheimilum á summm og
þar með í snertingu við ís-
lenzka náttúm og holla lífn-
aðarháttu, en við verðum að
horfast í augu við þann veru-
leika, að sveitabýlum fækkar
en kaupstaðarbörnum fjölgar
ört og því komast hlutfalls-
lega æ færri á sveitaheimili
á sumrum. Hér þarf að grípa
til annarra úrræða. Og þar
þarf athafnir fremur en orð.
Ekki veit ég hvað margar
nefndir hafa á undanförnum
árum setið á rökstólum um
uppeldismál og hversu marg-
ir sérfræðingar hafa kannað
spillingu æskulýðsins, en ekki
var það þó fyrir tilstilli neinna
slíkra nefnda eða sérfræðinga
aíð komið var upp skíðaskála
í Kerhngarfjöllum, en það er
eitt hið ágætasta framtak í
uppeldismálum unglinga, sem
gert hefur verið hér síðustu
áratugina. Skal þó ekki van-
metin sérfræðileg könnun á
vandamálum nútímaæsku.
1 s 1 e n z k sumur eru ekki
löng. Þó þarf ekki endilega að
æða út yfir pollinn til að afla
Framhald á bls. 7.
Aðeins $ 1 16 00
með Loftleiðum
Það er einmill núna, á þessu ári, að þú ællir að fara heim fil
Islands, og taka þáit í hátíðahöldunum sem þar fara fram,
um land alll, í lilefni af luttugu og fimm ára afmæli lýð-
veldisins.
Auðvitað ferðu með Lofileiðum, en það er félagið sem um
aldarfjórðung hefir boðið fólki beztu ferðabréfin.
Fargjaldið, báðar leiðir, er venjulega aðeins $232.00, en um
hásumarið er það örlílið hærra, eða $320.00. Ef þú erl í 15
manna hóp koslar ferðin þig aðeins $180.00.
Ef þú ætlar alla leið til meginlandsins, bjóða Loftleiðir betri
kjör en nokkurt annað flugfélag.
• aðra leiðina á venjulegum árstlma.
MUNDU AÐ LOFTLEIÐIR BJÓÐA LÆGSTU
FARGJÖLD TIL ÞESSARA LANDA:
ÍSLANDS, SVÍÞJÓÐAR, NOREGS, DANMERKUR,
ENGLANDS, SKOTLANDS OG LUXENBOURG.
Hafið samband við umboðsmenn vora:
ICELANDIC tmuNSr
©• mmnaim
610 FIFTH AVENUE (ROCKEFELLER CENTRE)
NEW YORK, N. Y. 10020 PL 7-8585
New York Chicago San FrancUco
Fáið upplýsinga beeklinga og ráðstafið ferðlnrd 4 farOa-
skriístofu yðar.