Lögberg-Heimskringla - 22.10.1969, Blaðsíða 5

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, MIÐVIKUDAGINN 22. OKTÓBÉR 1969
5
50. Ársþing Þjóðræknisfélags
íslendinga í Vest’urheimi
lands, herra Ásgeiri Ásgeirs-
syni, 1961; Forsætisráðherra
íslands, Dr. Bjarna Benedikts-
syni og nú í sumar forseta
Þjóðræknisfélagsins í Reykja-
vík, Sigurði Sigurgeirssyni.
Dr. Beck gat þess að hann
myndi í náinni framtíð reyna
að heimsækja deildina.
Frón. Skýrsla lesin af Páli
Hallson: sýndi mikið og ötult
starf á mörgum sviðum. Marg-
ar samkomur haldnar, og tíu
stjórnarnefndafundir. Kveld-
verðargildi var haldið til heið-
urs Hallgrími Helgasyni og
frú hans, en hann er prófess-
or í hljómfræði við Sask. há-
skóla í Regina.
Kveðjumót var haldið 28.
júní til að óska fararheilla
hópnum sem fór til íslands
30. júní og 2. júlí. Samkoma
var haldin 30. nóvember til
þess að minnast 50 ára afmæl-
is fullveldis íslands.
Mesta starfið s. 1. ár hefir
verið að breyta tveim litlum
stofum í kjaliara húss félags-
ins að 652 Home St. í fundar-
sal og betra húsnæði fyrir
bókasafn Þjóðræknisfélagsins,
sem Frón annast að öllu leyti.
Leitað var til almennings um
framlag í þetta fyrirtæki og
fólk brást snilldarlega við svo
að nú er komið í sjóðinn um
$3000 og framkvæmdir ganga
greitt. Stjórnarnefnd og hinn
ötuli forseti Skúli Jóhannsson
hafa unnið af miklum krafti
að þessu fyrirtæki og er búist
við góðum árangri.
(Forseti Skúli Jóhannsson; rit-
ari Páll Hallson).
Gimli skýrslan var lesin af
Mrs. Valdheiði Sigurdson:
Deildin telur 74 meðlimi og
hefir unnið mikið og gott starf
eins og undanfarið. Þrír fund-
ir haldnir og fimm stjórnar-
nefndarfundir. Samkoma var
haldin á elliheimilinu Betel,
skemmt með söng og upplestri
og frambomar veitingar. Aðal
skemmtisamkoman var tom-
bóla og g ó ð i r aðkomni?
skemmtikraftar auk heima-
fólksins sem skemmti með
söng undir stjóm Shirley
Johnson. Séra P. M. Peturs-
son og M a g n ú s Elíasson
skemmtu og einnig söngkonan
Mrs. Val Scheske frá Lundar.
Sýnd var hreifimyndin
„Surtsey“.
Deildin gaf í skógræktar-
sjóð $10.00 og Tímariti Þjóð-
ræknisfélagsins $25.00. Deild-
in lét búa til skrúðvagn í lík-
ingu við Víkingaskip fyrir
skrúðgöngu íslendingadagsins
sem að var sómi að öllu leyti.
Mynd af skrúðvagninum birt-
ist í „Free Press“. Deildin er
að láta búa til kort yfir jarðir
íslenzkra landnema á Gimli
og nágrenni og sýnir þar hvar
allir áttu heima. Er það af
allri byggðinni, alla leið suð-
ur að Boundary Park,. Deild-
in tók virðulega á móti Mr.
og Mrs. S Sigurgeirsson með
kveldverðarsamsæti. Deildin
vill þakka forseta sínum, Mrs.
S. J. Tergeson, sem hefir unn-
ið framúrskarandi starf á s. 1.
ári. Deildin syrgir ágæta með-
limi fráfalLna á árinu: Guð-
rúnu Stevens, Magnúsínu
Halldórson, Bjarna Sigvalda-
son, Brynjólf Sveinson, og Jón
Júlíus Johnson.
(Mrs. Lára Tergésen, forseti;
Mrs. L. Stevens, ritari).
Dr. Beck stakk upp á því
að þegar þetta landabréf er
fullgert ætti að senda eintak
af því á Landsbókasafn ís-
lands og einnig á Provincial
Archives. Magnús Elíasson
sem hlaut ábreiðuna sem kon-
urnar saumuðu í fyrra, kom
með hana á þing til sýnis og
er það einnig merkilegt landa-
kort.
Nú er verið að fullgera
Vilhjálms Stefánsson minnis-
varðann sem stjórnin ætlar að
setja upp í „Parkinu“ sem Ár-
nesbúar settu á stofn, og verð-
ur hann að líkindum afhjúp-
aður næsta sumar í sambandi
við íslendingadagshátíðina.
Framhald.
History of the lcelandic Settlements
at The Narrows, Manitoba
by
Geirfinnur Peíerson
XXXVI.
tal services to the island be-
,gan in 1887 and the first post
offiee was named Hecla after
the volcanic mountain in Ice-
Jand.
D u r i n g the first twelve
years, until the boundaries of
Manitoba were extended in
1889, New Iceland functioned
virtually as a small republic,
but still a part of Assiniboia.
Under the New Iceland conr
stitution published in the Ice-
landic weekly, Framfari, in
1878, each of the four district
councils were responsible for
b u i 1 d i n g and maintaining
roads, caring for the poor,
building public meeting places
and censustaking.
The constitution remained
in effect until 1889 when New
Iceland became part of the
enlarged Manitoba. Sigtrygg-
ur Jonasson of Riverton be-
came the first Icelander to
enter a provincial legislature
in Caniada in 1896.
Among, the most precious
possessions brought to the
new world by the Icelanders
were their books — the Ice-
landic sagas the religious poe-
try of Hallgrimur Petursson,
the poetry of leadfng nine-
teenth c e n t u r y Icelandic
poets, translátions of Milton’s
Paradise Lost.
Govemor-general of Can-
ada, Lord Dufferin who visi-
ted New Iceland in 1877 com-
mented, “I have not entered a
single hut or cottage in the
settlement which did not con-
tain, no matter how bare the
walls, or scanty its furniture,
a hbrary of twenty or thirty
volumes; and I am informec
there is scarcely a child
among you who cannot read
and write.”
So it is not surprising that
one of the historical land-
marks at Hecla Island was the
founding of a library society,
Morgunstjarnan (M o r n i n g
Star) in 1886. Through the
library, the islanders receivec
the liatest writings from Ice-
land and these provided much
food for the lively Sunday
aftemoon discussions and oth-
er home gatherings. The li-
brary is still kept at Steinnes,
a homestead on the north
shore.
Perhaps it is happiest to
look at Hecla Island in the
period from the turn of the
century to 1930. This is the
period when the population
rose to five hundred people
and community life was at its
liveliest.
Icelanders still talk affec-
tionately about the winter
concerts held first in the
school and later in the com-
munity hall, by various orga-
nizations such as Morgun-
stjarnan, the c h u r c h , the
ladies aid, Hjalp i vidlogum
(kelp-in-an-emergency). They
remember in particular the
plays, the poetry readings, the
choirs and quartets. After the
concert, they would dance un-
til morning to the tunes of the
fiddle, the harmonica and the
organ.
They remember the day the
concert announcement came.
The envelope would be mark-
ed, “This notice should go
'rom home to home as far as
Grund (Gull Harbour)”, or if
it was on the south end of
the island, “as far as Skogar-
nes”. Inside a programme an-
nounced the actors, the poets
and the musicians.
Schools and education have
always been important to the
Icelanders. During the twelve
year period of the “repubhc”,
the islanders organized pri-
vate schools for their children.
In 1889 the island became a
Manitoba school district with
forty-five pupils. By 1930 the
Hecla community had two
schools, an elementary school
at the south end and a two-
room school in the center of
the island, built in 1922, teach-
ing grades one to eleven.
Iceiandic was taught in the
homes, the richness of the
literature passed on to the
younger generation through
the custom of reading aloud
to the assembled family in the
long winter evenings.
Another occasion islanders
remember with delight was
the arrival of the “big boats”
— Wolverine, Lady of the
Lake, Mikado, Princess, S. S.
Kenora. The children in parti-
cular would rush down to the
pier for no qther reason than
to watch these lake boats
dock.
Lake Winnipeg was the life-
force of the early islanders,
but the lake is a “mysterious
creature” and over the years
the types of fish have changed
— saugers instead of goldeye
and whitefish is disappearing.
The ever more frequent sea-
sonal fishing failures have
dealt a hard blow to the com-
munity. Islanders reminisce
sadly about the days when
the glimmer of the goldeye
could be seen from the
beaches. Now goldeye are a
rare sight even in the deepest
water.
While the lake and the is-
land land were rich enough to
support a self-sufficient and
hardy fishing and farming
community, the community
could not hold younger gener-
ations, drawn as are rural
young people everywhere, to
the wider opportunities of
urban life.
So beginning in the 1940’s,
the community gradually
dwindled to its present size,
twenty-four families. Many
houses stand empty. Only one
elementary school remains.
Said one islander who can re-
member better days. “I never
see children playing on the
beaches anymore. That sad-
dens me most of all.”
Framhald af bls. 3.
J. T. Beck,
Grettir L. Johannson.
Úgáfumál:
Dr. V. J. Eylands,
Snorri Rögnvaldsson,
Gísli Johnson,
Mrs. Guðrún Vigfússon,
Gunnar Baldwinson,
Haraldur Bessason.
Samvinnumál við ísland:
J. F. Kristjánsson,
Kristín Skúlason,
Albert Amason,
Herdís Eiríksson,
Snorri Gunnarsson,
Kristín Johnson,
Mrs. Gusti Sigurdson.
Þriðji fundur
Fundargjörð lesin og sam-
þykkt. Forseti benti á að
fögru blómin sem skreyta
pallinn væru gjöf frá Mr. og
Mrs. Walter Johannson frá
Pine Falls. Var þeim vottað
þabklæti.
SKÝRSLUR DEILDA
Norðurljós, Edmonton
Fyrrverandi forseti deildar-
innar Albert Arnason, flutti
skýrsluna og var hún mjög
fróðleg og uppörvandi eins og
fyrr. Hún sýndi að deildin
hefir tvö sambandsfélög, The
Ladies’ Auxiliary og The
Choral Group, (Saga Singers)
sem vinna kappsamlega að
því að halda uppi ísl. Menn-
ingarerfðum. Konur kórsins
koma fram í ísl. búningum á
sérstökum tyllidögum, svo
sem „Þorrablóti“ og Scanda-
scopes (sem er hin árlega sam-
koma Skanidinavísku félag-
anna.
Nú er kórinn að undirbúa
samkomu sem haldin verður
í Markerville í vor. Deildin
þakkar Gunnari Erlendssyni
fyrir allstóra sendingu af mús-
ík. Deildin beitir sér fyrir því
að ala áhuga yngra fólksins
á ísl. bókmenntum og ísl. söng.
Margar samkomur voru
haldnar s.l. ár og miklu fé
aflað svo að framlög hafa ver-
ið veitt til ýmsra stofnana,
svo sem Betel heimilanna og
Hafnar, og Senior Citizens
Home í Wynyard, Sask.
Deildin tók virðulega á móti
Sigurði Sigurgeirssyni og frú
hans og sýndi þeim alla helztu
merkisstaði þ a r í grennd.
Mörg samkvæmi voru haldin
þeim til heiðurs. Skýrslan gat
þ e s s að æskilegt væri að
hafa náhara samband við
Þjóðræknisfélagið og þakkaði
heimsóknir forseta P. M. Pet-
urssonar, og aðalræðismanns
Grettir L. Johannson.
(Forseti Gunnar Thorvaldson;
ritari, Mrs. Walter Arason).
Þingheimur fagnaði þessari
ágætu skýrslu sem sýnir svo
blómlegt og vaxandi starf.
Deildin hefir nú með virðu-
leik tekið á móti mörgum
heiðursgestum Þjóðræknisfé-
lagsins svo sem Forseta Is-
I wonder if many of those
concemed appreciated fully
the great service and effici-
ency he rendered. Of all these
men that I have mentioned,
and also those that I have not
mentioned but have served so
well ih the organization for
the district, I would say simp-
ly thank you for the work
well done and also for reviv-
ing fond memories from the
time that I had so much to do
with them.
When I look back and assess
the human qualities of many
of t h o s e men I’ve often
thought how well they would
have filled a position of bigger
scope in public affairs such
as members of the provincial
legislature or even the federal
house. They would have clear-
ly known the problems of the
people from the grassroots up
and would have fought for
same, and would not have
agreed to accept anything on
their behalf which was con-
trary to their interests. Thi9«
is the final of municipal af-
fairs and draws very close to
the end of the history that I’ve'
been trying to narrate.
As is well known to the
reader, I have dealt with a
group of people west of The
Framhald á bls. 7.