Lögberg-Heimskringla - 03.12.1970, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 3. DESEMBER 1970
Lögberg-Heimskringla
Published every Thursday by
NORTH AMERICAN PUBLISHING CO. LTD.
Prinied by
WALLINGFORD PRESS LTD.
303 Kennedy Sireei, Winnipeg 2, Man.
Ediior: INGIBJÖRG JÓNSSON
Presldent, Jakob F. Kristjansson; Vice-President S. Alex ThoTarinson; Secretary,
Dr. L Sigurdson; Treosurer, K. Wilhelm Johannson.
EDITORIAL BOARD
Winnipeg: Prof. Haraldur Bessason, chairmon; Dr. P. H. T. Thorlakson, Dr.
Valdimar J. Eylands, Caroline Gunnarsson, Dr. Thorvaldur Johnson, Hon. Phillip
M. Petursson. Minneopolis: Hon. Valdimar Bjornson. Victorio, B.C.: Dr. Richard
Beck. Icelond: Birgir Thorlacius, Steindor Steindorsson, Rev. Robert Jack.
Subscripiion $6.00 per year — payable in advance.
TELEPHONE 943-9931
"Second class moil reglstration number 1667".
Á ferð og flugi
VIII.
Einn sólskinsríkan morgunn lögðum við systurn-
ar leið okkar til Madame Tussaud’s vaxmyndasafns-
ins á Marlylebone Road. Flest ferðafólk til London
Jætur ekki hjá líða, að skoða það heimsfræga safn.
Það fyrsta, sem við festum augun á þegar við
gengum inn í aðal sýningarsalinn var Winston ChurC'
hill. Hann sat þar með barðabreiðan hatt á höfði, og
var að mála landslagsmynd, en eins og menn minnast,
var hann flotamálaráðherra Bretlands í fyrri heims-
styrjöldinni og var þá ásakaður fyrir ófarir sjóflotans
við Dardanelles sundið og varð að segja sig úr stjórn-
inni. — Sér til hugarhægðar tók hann þá til að mála
myndir, auk þess sem hann ritaði margar bækur sínar
á þessum árum. En hann fylgdist samt ávalt vel með
öllu, sem var að gerast í stjórnmálunum heima og
erlendis meðan hann var í nokkurskonar útlegð frá
stjórnmálunum, eins og síðar verður skýrt frá.
Þarna voru myndir af drottningarfjölskyldunni,
og mörgum forustumönnum á sviðum stjórnmála og
lista. Ekki fannst okkur myndirnar af Trudeau né
John F. Kennedy líkar þeim. En hið stóra vaxlíkan
af de Gaulle þótti okkur tilkomumikið.
Þarna var sýnd aftaka Mary Stuart, og niðri í
kjallara voru myndir af allskonar glæpamönnum og
er þessi salur nefndur Chamber of Horrors.
Við inngönguna í aðal salinn, sat gömul kona á
bekk og virtist vera að hvíla lúin bein. Systir mín
sem getur stundum verið dálítið hrekkjótt, settist um
stund við hlið vaxkonunnar og hreyfði hvorki
legg né lið. Nokkrir krakkar komu og störðu á báðar
konurnar — héldu að báðar væru vaxmyndir, þar til
Thora deplaði við þeim augunum og þá hrukku þau
við — og svo var hlegið dátt.
Madame Tussaud stofnaði þetta safn í París 1770
og þarna eru myndir af Louis XVI og Marie Antoinette
og börnum þeirra. Madöminni var og fyrirskipað að
gera vaxmyndir af höfðum yfirstéttar fólks, sem háls-
höggvið var í uppreisn alþýðunnar 1793-94, og mun
það hafa verið óhuggnanlegt verk. Eitt er víst að hún
fór til London 1802 og kom sér þar fyrir og hefir safn-
ið verið síðan undir verndarhendi brezku konungs-
fjölskyldunnar.
Gömul kona sem er þjónustukona í snyrtiherbergi
kvenna þarna á staðnum, sagði okkur, að safninu hefði
farið aftur frá því sem áður var, og margar myndir
væru í láni víða um heim, en samt er safnið þess virði
að sjá það. Þarna á staðnum eru framleiddar ágætar
máltíðir og eftir að við höfðum neytt miðdegisverð-
ar, náðum við í bíl til Hyde Park Corner.
Þetta horn á þessum stærsta lystigarði London
borgar, er frægt fyrir það, að hver sem vill, getur
stígið þar upp á kassa og flutt ræður um hvaða ræðu-
efni, sem hann velur sér, og má segja hvað hann
vill. Þarna voru fjórir eða fimm ræðumenn skammt
frá hverjum öðrum og þrumuðu hver eitthvað um sín
áhugamál. Allmargir hlustendur þyrptust í kringum
þá. En ofsahiti var þennan dag og við forðuðum okk-
ur undir trjáskugga í stað þess að hlusta á þá.
Þar hittum við hjón frá Chicago, og sögðust þau
koma til London á hverju ári. Maðurinn var prófessor
í bókmenntum og leikmennt við háskóla þar og koma
þau sérstaklega til að sækja leikhús í London, því þar
er „Live Theatre“ alla tíma árs; sem beztu leikarar
Breta og leikarar frá öðrum stöðum taka þátt í. Þau
hjónin höfðu verið í London í tvær vikur og höfðu
farið í leikhús á hverju kveldi.
Meðan við vorum að tala við hjónin horfðum við
yfir lystigarðinn. Þar var óhuggnanleg sjón að sjá.
Ungt fólk — Hippies — lá eins og hráviður hingað
og þangað um garðinn, sofandi með bakpoka sína
undir höfði eða þá í faðmlögum og óskemmtilegum
stellingum, en enginn skipti sér af þessum ófögnuði.
Eftir stutta stund kvöddum við þessi skemmti-
legu hjón, og gengum út um hliðið og í gegnum neð-
anjarðargöng, sem lágu að strætinu hinumegin, þar
sem við náðum í strætisvagn heiin.
Við sóttum líka leikhús í London, aðallega leik-
ina, sem byrjuðu kl. hálf tvö eða þrjú eftir hádegi,
því við vorum ekki nógu kjarkmiklar til að vera úti
seint á kveldin.
Við sáum vitaskuld Mousetrap — Músagildruna
— eftir Agatha Christie — minn uppáhalds glæpa- og
spæjarasögu höfund. Hún er nú orðin fjörgömul og
hefir ritað um sjötíu bækur og fjórtán leikrit. Þetta
leikrit hennar, Músagildran, hefir verið leikið sam-
fleytt í 18 ár, en vitaskuld hefir orðið að breyta um
leikendur af og til.
Við sáum og seinna samskonar glæpaleikrit —
Sleuth, eftir Anthony Shaffer og var sá leikur all
snjall.
Á Garrick leikhúsinu sáum við The Two of Us
eftir Michael Frain. Voru það fjórir stuttir leikir og
aðeins tveir leikendur í þeim öllum, þau Lynn Red-
grave, ein af hinni frægu Redgrave leikarafjölskyldu
og hinn leikarinn var Richard Briers. Leikirnir fjórir
voru mjög ólíkir hverjum öðrum en þau léku bæði
af mikilli snild.
En svo sáum við The Greai Walíz á Theatre Royal
í Drury Lane. Þetta var söng- og músíkleikur og fjall-
ar um ævi Johanns Strauss. Það var hrífandi skemmt-
un, sem við munum lengi minnast. — I. J.
DR. V. J. EYLANDS:
Ljós úr austri
v.
GOÐSÖGNIN UM ISCHTAR
(ASTARTE).
Það litla sem vér vitum um
trúarbrögð Súmera, að öðru
en hér er skráð að framan, er
til vor komið í hinum ýmsu
útgáfum goðsagnarinnar um
Ischtar, en hún virðist hafa
verið talin frjósemisgyðja í
goðaheimi Babyloníumanna.
Trúin er annars fjölgyðistrú.
Menn trúa á guðlegan mátt,
Elím, en af því er dregið
guðsnafnið Elóhím og Allah.
En þessi máttur birtist í ótelj-
andi goðum eða guðum, sem
hver um sig er herra vissra
staða, borga eða ættbálka.
Framliðnir lifa þokukenndu
lífi á sléttu einni mikilli og
þurri í undirheimum, og er
sá staður nefndur Aralu, og
þangað fara bæði réttlátir og
ranglátir. Allir fá þeir vængi
og fjaðrir og flökta aðgerðar-
lausir í undirheimum, unz
þeim er falið það hlutverk að
hrjá þá, sem lifa, og verða
þeim til sem mestrar mæðu.
Á hverju hausti er Ischtar
neydd til að fara til undir-
heima, þar sem systir hennar,
grimm norn Kigal að nafni,
ræður ríkjum. Hún verður að
fara inn um sjö hlið, sam-
kvæmt skipun systurinnar, og
við hvert þeirra verður hún
að leggja af sér sþjör eða
skartgrip og kemur svo loks
fram fyrir Kigal allsnakin, og
er henni þá samstundis varp-
að í dýflissu hinna dauðu.
Um leið og Ischtar yfirgef-
ur jörðina, deyr allur jarðar-
g r ó ð u r , og tímgunarhvöt
manna og dýra slokknar.
Guðir jarðarinnar sakna Isch-
tar, hún hafði gert lífið un-
aðslegt. Nú kemur Ea, vizku-
dísin, aftur til sögunnar. Hún
skapar mann, Asu-Shu-Nam-
ir, en það nafn þýðir sólar-
upprísa. Þessi maður er send-
ur til helheima til að sækja
Ischtar, en áður en hún á
afturkvæmt til jarðar, verður
hún að hljóta skírn í vatni
líísins. Hún er leidd út sömu
leið og hún kom inn, og við
hvert hliðanna sjö fær hún
aftur þær spjarir, sem af
henni höfðu verið teknar, er
hún fór inn. Kemur hún svo
aftur til jarðheima, með vor-
dögum, í öllum skrúða sínum.
Má ætla, að menn hafi reynt
að gera sér grein fyrir árs-
tíðum með þessum hætti.
Þessi goðsögn virðist hafa
borizt til Grikklands og kem-
ur þar fram í nýrri mynd.
Ischtar er nú nefnd Astarte
og birtist þar í þremur mis-
munandi persónum. Þar er
hún allt í senn: Afródíte, ást-
argyðjan; Demeter, náttúru-
gyðjan, og Persefone, frjó-
semisgyðjan.
LÖGFRÆÐI
Um langan aldur var Móses
talinn fyrsti löggjafi og „lög-
sögumaður“. A 11 i r kannast
við boðorðin tíu, sem hann
„samdi“ uppi á Sínaífjalli og
urðu undirstaðan að löggjöf
Gyðinga og síðan hins mennt-
aða heims. En svo kom
Hammúrabi Babyloníukonug-
ur til sögunnar (1792-1750
f. Kr.). Hafði hann samið lög-
gjöf mikla, og þykir sýnt, að
Móses (um 1260) hafi haft
hana til hliðsjónar, er hann
samdi hin frægu „Móselög“.
Löggjöf Hammúraba er rit-
uð fleygletri á steinsúlu eina
mikla, sem nú er geymd á
Louvresafninu í París, og
vekur hún m j ö g athygli
ferðamanna. Þeir sem læsir
eru á letur þetta, segja, að
þar séu um þrjú hundruð
ákvæði um ýmis efni, að
undanförnum formála til veg-
semdar kóngi þessum og svo
eftirmála, sem sá þrunginn
bölbænum. Þegar þessi súla
fannst, þótti synt, að Móses
yrði að víkja úr heiðurssessi
sögunnar sem hinn fyrsti lög-
gjafi og Hammúraba bæri
hann með réttu.
En hann hélt því sæti ekki
lengi. Árið 1947 kom annar
löggjafi, um hundrað og
fimmtíu árum eldri, til sög-
unnar. Er hann nefndur Lipit-
Isthar, súmerskur konungur,
og er löggjöf hans rituð á
þjóðtungu Súmera. í sam-
bandi við þessa löggjöf er
einnig formáli og eftirmáli,
en á milli þeirra fjöldi til-
skipana, en aðeins þrjátíu og
sjö þeirra eru læsilegar.
Árið 1948 fannst enn önnur
löggjöf í Bagdad, um sjötíu
árum eldri en sú, sem kennd
er við Lipit-Isthar.
Loks var árið 1952, að enn
önnur löggjöf var grafin úr
jörðu. Er hún samin af súm-
erskum konungi, Úr-Nammu
að nafni, en hann var uppi
um 2050 árum f. Kr., eða um
þrjú hundruð árum áður en
Hammúrabi kom til sögunn-
ar. Er löggjöf Úr-Nammu sú
elzta, sem kunn er fram að
þessu.
Ekki er hægt að telja Úr-
Nammu hógværð til gildis, ef
dæma skal eftir formálanum
að lagabálki þessum. Hann
staðhæfir, að guðimir hafi
látið „konungsembættið síga
af himnum ofan“ og tengjast
sinni virðulegu persónu, og sé
hann því sá eini og sanni full-
trúi guðs á jörð og Súmerar
útvalinn lýður guðanna. Má
af þessu merkja, að kenning-
in um guðdómleg forréttindi
konunga, sem um aldir var
haldið að alþýðu manna, á sér
langa sögu. En margt virðist
þó skynsamlegt og jafnvel
mannúðlegt í þessari fyrstu
löggjöf, sem um er vitað. Þar
eru t. d. ákvæði um það,
hvernig breyta skuli við und-
irhyggjumenn, svikara og
þjófa, sem grípa kvikfénað
bænda. Einnig eru þar á-
kvæði um rétta vigt og mál,
um ekkjur, munaðarleysingja
og fátæklinga. Yfirleitt bera