Alþýðublaðið - 03.12.1960, Blaðsíða 13

Ræða Guðmundar í.
Framhald af 4 síðu.
málinu skapaði ekkert for-
dæmi, því að hami væri al-
gjörlega miðaður við lands-
lag og aðrar aðstæður í Norð-
ur-Noregi og gætu íslending-
ar þar engar ályktanir dregið
sér í hag. í öllum athuga-
semdum ríkisstjóx-narinnar til
alþjóðalaganefndarinnar, svo
og á fundum allsherjarþings-
ins, var haldið fast við sjón-
armið íslendinga og að lok-
um samþykkti fyrri Genfar-
ráðstefnan 1958 orðalag varð-
andi grunnlínur, er staðfesti'
meginreglur þær, sem Haag-
dómurinn í máli Breta og
Norðmanna byggist-á og virð-
ist öruggt, að núgildandi'
grunnlínur við ísland brjóti
ekki í bág við það ákvæði.
Mun því ekki til þess koma
héðan af, að þær ráðstafanir,
sem íslendingar gerðu til að
Joka flóum og fjöi’ðum fyrir
veiðum erlendra manna verði
véfengdar. Þegar þess er gætt
að talið er, að ráðstafanirnar
fx'á 1952 hafi haft ómetanlega
þýðingu fyrir verndun fiski-
stofnanna — og mörgum sinn-
um meiri' þýðingu en sú við-
bót sem fékkst 1958 með út-
færslu fi'á 4 í 12 mílur —■ er
hér mikið gleðiefni fyrir okk-
ur íslendinga.
Annað atriðið, sem ég vék
að, var nauðsyn þess að greina
milli eiginlegrar landhelgi og
fiskveioilögsögu. Þetta var
nauðsynlegt vegna þess að úti
lokað mátti telja að meiri-
hluti og það jafnvel einfaldur
meiihluti mundi fást innan
Sameinuðu þjóðanna fyrir t.
d. 12 mílna landhelgi. Þriggja
mílna ríkin höfðu alltaf haldið
því fram, að landhelgin væri'
3 mílur samkvæmt alþjóðalög
um og ekki væri um það að
ræða að samþykkja nein við-
bótarbelti varðandi fiskveið-
ar. Þar sem ljóst var, að
meirihluti mundi ekki fást
fyrir aukinni landhelgi beind-
ist barátta íslendinga að því
að fá viðurkenndan gi'einar-
mun á landhelgi annai's veg-
ar og fiskveiðilögsögu hins
vegar. Landgrunnslögin sjálf
byggjast á þessu sjónarmiði
og þegar á árinu 1949 tókst að
koma þessu hugtaki inn í al-
þjóðasamning og var það verk
íslenzku sendinefndarinnar á
Washington-fundinum í jan-
úar og febrúar 1949 um vernd-
un fiskistofna Norð-vestur
Atlantshafsins. Að vísu segir
þar aðeins að ákvæði samn-
ingsins skuli eigi hafa áhrif
á skoðanir samningsaðilanna
varðandi víðáttu landhelgi og
fiskveiðilögsögu, en hugtakið
var þá viðurkennt og síðan
var þessu sjónarmiði alltaf
fylgt eftir af Islendingum á
öllum alþjóðafundum, þar sem
mál þessi komu til umræðu.
Fór svo að lokum, að Genfar-
ráðstefnurnar báðar byggðu
á þessu sjónai'miði.
Á ráðstefnunni 1960 fengu
tillögur um 12 mílna landhelgi
aðeins 32 atkvæði og var þar
með staðfest, að sú stefna var
vonlaus að ætla sér að afla
nægilegs fylgis á alþjóðavett-
vangi fyrir útfærslu land-
helgi. Þau ríki, sem börðust
gegn slíkri reglugerð á ráð-
stefnunum lögðu áherzlu á. að
hugtakið landhelgi fæli í sér
það, að hlutaðeigandi ríki
hefðu fullveldisyfirráð yfir
því svæði, sem um er ag ræða,
og gætu bannað aliar sigling-
ar á svæðinu og loftfei'ðir yf-
ir því. Ef slík 12 mílna land-
helgi væri viðui'kennd gæti
það haft tórkostlegar afleið-
ingar varðandi almennar sam-
göngur í heiminum. —
Eins og áður segir, voru
landgrunnslögin byggð á því
sjónarmiði að fiskveiðilögsag-
an væri aðgreind frá landhelg-
ishugtakinu og x-eyndist þetta
rétt stefna, þar sem hún var
lögð til grundvallar þeim til-
lögum, sem mest fylgi hlutu
á ráðstefnunni í Genf. Og kem
ég þá að því atriði, sem er
sjálf víðátta fiskveiðilögsög-
unnar.
Svo sem kunnugt er, tókst
fyrri Genfarráðstefnunni 1958
ekki að leysa þetta vandamál.
Á henni fékk sú tillaga mest
fylgi — og skorti nú ekki
nema 7 atkvæði til að fá 2/3
atkvæða — að landhelgi
skyldi vera 6 mílur frá grunn-
línmn, en á svæðiixu milli 6
og 12 mílna skyldi strandríki
hafa lögsögu yfir fiskveiðum,
þó þannig, að ekki mætti
banna fiskveiðar erlendra
þjóða á því svæði, ef þær
hefðu stundað fiskveiðar þar
um tiltekið árabil. Þetta þýddi
þao, að t. d. við Island hefði
ekki verið um að ræða sam-
kvæmt þessari reglu nema 6
mílna lögsögu í raun og veru.
En tillagan var felld, þótt hún
heíði meira fylgi en nokkur
önnur á fyrri Genfarráðstefn-
unni. Sú ráðstefna gat ekki
leyst málið. Á þeirri ráðstefnu
flutti íslenzka sendinefndin
tillögu þess efnis, að þar sem
þjóð byggir afkomu sina á
fiskveiðum skyldi henni heim
ilt að ákveða lögsögu sína inn-
an sanngjarnrar fjarlægðar
frá ströndum, enda skyldi
gerðardómur skera úr ágrein-
ingi, er rísa kynni. Sú tillaga
var felld, en fékk þó nokkuð
fylgi, og undirstrikaði sér-
stöðu íslands svo að mjög var
eftir tekið.
Þar sem fyrri Genfarráð-
stefnan gat ekki leyst spurn-
inguna um víðáttu fiskveiði-
lögsögunnar, var haldin síð-
ari Genfari'áðstefnan vorið
1960, svo sem kunnugt er. Mál
ið þokaðist þar mikið áleiðis,
þar sem nú fékk sú tillaga
mest fylgi — og skorti aðeins
1 atkvæði til þess að 2/3 at-
kvæða fengjust fyrir henni —
að landhelgin skyldi talin ná
6 mílur frá grunnlínum, og
á svæðinu milli 6 og 12 mílna
skyldi þeim erlendu þjóðum er
fiskveiðar hefðu þar stundað,
heimilt að halda þeim áfram
næstu 10 árin. Það munaði
sem sagt aðeins 1 atkvæði, að
2/3 atkvæða fengjust fyifr
þessari tillögu. Svo sem kunn-
ugt er greiddi íslenzka sendi-
nefndin atkvæði gegn tillögu
þessari og má því segja, að
hún hafi verið felld með at-
kvæði íslands. Sendinefnd ís-
lands hafði á þessari ráðstefnu
flutt tillögu um að 10 ára
tímabilið skyldi ekki taka til
þjóða, sem byggðu afkcmu
sína á fiskveiðum. Sú tillaga
fékk talsvert fylgi, en að lok-
um var hún felld. Var það
mjög útbi'eidd skoðun á ráð-
stefnunni, að finna yrði heild-
arlausn, og væri því málamiðl
unartillagan um 12 mílur með
10 ára aðlögunartíma sann-
gjarn millivegur milli þriggja
mílna þjóðanna og hinna, sem
miklu meira vildu fá.
Á seinni Genfarráðstefn-
unni flutti íslenzka sendi-
nefndýi tillögu um, að þar
sem þjóð byggir afkomu sí’ia
á fiskveiðum, og nauðsynlegt
reynist að takmarka veiðar á
svæðum utan hinna eiginlegu
fiskveiðitakmarka, skyldi hún
hafa forgangsrétt til veiða á
svæðinu, eftir því sem þöi'f
krefði, og ef ágreiningur risi
í því efni skyldi honum vísað
til gerðardóms. Þessi tillaga
var felld, en tillögur íslands
í báðurn þessum efnum á í'áð-
stefnunni urðu til þess að
nokkur viðurkenning fékkst
fyrir sérstöðu strandríkja,
sem háð eru fiskveiðum, að
því er varðar svæðin utan
hinna almennu fiskveiðitak-
marka, eins og þau eru á
hverjum tíma.
í samningi, sem fyrri Genf-
arráðstefnan samþykkti með
tilskyldum meirihluta, var
gert ráð fyrir þeirri megin-
reglu, að þau ríki, sem hags-
muna hafa að gæta af fisk-
veiðum á úthafinu, reyni að
ná samkomulagi um nauðsyn-
legar ráðstafanir til að vernda
fiskistofnana á hinum ýmsu
veiðisvæðum. Beri slíkar við-
ræður ekki árangur innan til-
tekins tíma, er ráðgert, að
sti'andríkið geti sett reglur, er
byggðar séu á því, að þörf sé
verndari'áðstafana frá vísinda
legu sjónarmiði, en þó þannig,
að erlendum mönnum sé ekki
.mismunað. Verði ágreiningur
vegna slíkra ráðstafana skal
honum vísað til gerðardóms.
Á fyrri Genfarráðstefnunni
var einnig samþykkt ályktun,
sem sérstaklega er miðuð við
þarfir þjóða, sem byggja af-
komu sína á fiskveiðum. Er
þar mælt með því, að þegar
nauðsynlegt reynist að tak-
marka veiðar vegna ofveiði
skuli strandríkið hafa foi'-
gangsi'étt og aðrar þjóðir, sem
ÁLSÍRMÁLIÐ lieldur áfrma
að gagntaka hugi allra
Frakka og áhrifa þess gætir
um heim allan, og ekki hvað
sízt i hinni nývöknuðu Af-
ríku, að ekki sé talað um Ar-
abaríkin. Kommúnistar, og
l>á einkum Kínverjar, hafa
líka hugsað sér að nota Alsír
málið cins og mögulegt er
til þess að ná fótfestu í Norð
ur-Afríku. Þeir sjá uppreisn
armönnum fyrri vopnum og
jafnvel er talað um kínversk
arr ,,sjálfboðasveitir“ á leið
' til Alsír. Lítill vafi er á því,
að kommúnistar áttu ríkan
þátt í því, að viðræður upp-
reisnarmanna og frönsku
stjórnarinnar í sumar fói'u út
um þúfur, tilboð kínversku
kommúnistanna um aðstoð
voru girnilegri en tilboð de
Gaulle um vopnáhlé. Kín-
verjar hafa hvað eftir annað
hvatt alsírsku uppreisnar-
mennina til að lialda barátt-
unni áfram þar til fullur
hernaðarlegur sigur væri
unninn.
fiskveiðar stundi á svæðinu
hafa samvinnu við strandríkið
í þeim efnum, enda sé einnig
tekið tillit til hagsmuna
þeii’ra sjálfra. Er þá jafn-
framt gert ráð fyi'ir, að gerð-
ardómur úx'skui'ði ágreining,
sem rísa kann.
Á síðari í'áðstefnunni lögðu
Brazilía, Kúb.a og Uruguay
fram tillögu þess efnis, að
strandi'íki gæti ki’afist for-
gangsi’éttar á svæðinu utan
fiskveiðitakmarkanna, þegar
sýnt væri, að fiskveiðai'nar
hefðu grundvallarþýðingu í
þjóðarbúskap hlutaðeigandi
þjóðar. Var þá jafnframt tek-
ið fram, að gerðardómur
skyldi skera úr ágreiningi um
réttmæti slíkrar kröfu, ef
eitthvert ríki fæ-ri þess á leit.
Þessi tillaga fékk meira en 2/3
Þð var eitt af stefnumálum
de GauIIe er hann kom til
valda fyrir rúmlega tveimur
árum, að koma á friði í Al-
sír, leysa Alsíiv'andamálið.
En hingað til hafa tilraunir^.
hans mistekizt, þótt eitthvað
hafi miðað í áttina. Það er
einróma álit þeirra, er með
þessum málum fylgjast, að
verði Alsírmálið ekki leyst á
næstunni, verði sífellt erfiðr
ara að finna nokkra lausn á
því. Hemaðarsigur annars
hvors aðilans er talinn óhugs
andi. Margt bendir líka til
þess, að nú ætli de Gaulle
að gei'a úrslitatilraun. Sjálf-
ur ætlar hann að láta fram
fara þjóðaratkvæðagreiðslu
urn Alsírsefnu sína, bæði í
Frakklandi og Alsír. Þessi' at-
kvæðagreiðsla er hugsuð sem
undirbúningur undir þjóðar-
atkvæðagreiðslu í Alsír uní
pólitíska framtíð landsins. í
næstu viku fer forsetinn til
Alsír og jafnvel er talað um,
að hann lýsi yfir einhliða
vopnahléi í landinu.
Hvað sem um það er, þá
er hitt augljóst, að nú á að
láta til skarar skríða á ein-
hvern liátt, enda þótt fæ&tir
viti nákvæmlega hvað de
Gaulle ætlast fyrir frekar en
venjulega.
Breytingar þær, sem hann
gerði á yfirstjórn mála í Al-
sír, benda til þess að verið
sé að undirbúa stjórnarskrif
stofur fyrir landið. en það
væri undanfari lýðveldis-
stofnunra í landinu. Skipt
var um stj órnarfulltrúa í A1J
sír og sömuleiðis Alsírmála-
ráðhei'ra, eða réttara sagt
landstjóra. Alsírmálaráðhertj
ann er æðsti rnaður landsins
og í það var skipaður Louis
Joxe, 59 ára embættismaður,
sem um fjölda ára 'hefur
Framhald á 11. síð.
atkvæða, en var borin framl
sem liður í heildartillögu, senij
svo var felld, og var greinilegt
að ýmsir greiddu henni aLj
kvæði fremur en tillögu ís-j
lands, vegna þess að þeimi
þótti tillaga íslands gangaj
lengra. En hér var við þaðj
miðað, að strandríki, sem háð
væri fiskveiðum, ætti að njóta
sérstöðu á svæðum fyrir ut-,
an hin eiginlegu fiskveiðitak-
mörk, eins og þau eru á hverj-j
um tíma. Er óhætt að fullyi'ðaí
að þessi viðurkenning sé að;
verulegu leyti árangur af bar-|
áttu íslendinga í þessu efni. j
Síðari hluti j
á morgun
Alþýðublaðið — 3, des. 1960 13