Alþýðublaðið - 17.10.1961, Blaðsíða 8

GRAHÆRÐ, þéttvaxin
og góðleg öldruS kona
stendur við bakdyrrar á
litlu húsi í smáþorpi á
Englandi og kallar á kött-
inn sinn.
Slík sjón er ekki sjald-
gæf á Erglandi, því óvíða
ber meira á öldruðum kon
um en einmitt þar í landi.
Fáa, sem konuna sjá,
mun gruna þá viðburSa-
ríku ævi, sem húr á að
baki sér. Brezkur blaða-
maður átti viðtal við kon-
una fyrir nokkru og fer
frásögn hans hér á eftir í
lauslegri þýðingu.
— Ef þú ætlar þér að
skrifa um mig, held ég, að
betra sé, að þú nefnir
ekki hvað þorpið heitir,
sem ég bý í. Það eru
nokkrir menn í heimin-
um, sem vildu heimsækja
gamla konu, sem býr ein,
ef þeir vissu hvar hún á
heima. Eg ;hef eignast
r.okkra óvini um ævina.
GEKK f KOMMÚN-
ISTAFLOKKINN 1919
Konan heitir Edith Bo-
ne og er 72 ára gömul. —
Engir þeirra, sem kynnzt
hafa þessari konu, munu
auðveldlega geta gleymt
henni, og allra sízt mun
leynilögregla kommúnista
í Ungverjalandi gleyma
henni.
Nafn þessarar konu
mur.u einhverjir hafa
heyrt getið í samband; við
uppreisnina í Ungverja-
landi. Að baki þeirrar frétt
ar liggur þó 30 ára feriil
hennar sem holls og sann
trúaðs kommúnista. Hún
fæddist í Ungverjalandi.
fluttist síðan til Petrograd
sem rú heitir Leningrad,
og gekk í kommúnista-
flokklnn 1919, þegar hvít-
liðar reyndu að brjóta
byltinguna á bak aftur.
Edith Bone var læknir
að merntun og þótti
grimmd herforingja hvít-
liðanna svo ægileg, að
hún studdi byltingarmenn
af fremsta megni Þrítug
að aldr; missti hún ung-
verskan ríkisborgararétt
sinn vegna samstarfs við
byltingarmenn. Um tíma
lifði hún í Þýzkalardi, þar
sem hún bæði giftist og
fékk skilnað á 6 mánuð-
um. Árið 1933 kom hún til
Englands og giftist nokkru
síðar Er.glendingi, sem
lézt 1937.
Dr. Bone hélt áfram að
v'nna fyrir kommúnista-
flokkinn á Englandi, og á
þessum tíma var hún um
sinn á Spáni meðan á
borgarastyrjöldinni stóð.
Ungverjalands. Sumir
slarfsmenn flokksins litu
hana hins vegar óhýru
auga. Eftir að hún hafði
aðeins ver'ð í landinu í 4
mánuði, vöruðu vinír
hennar hana við því, að
leynilögreglan hefð; í
hyggju að handtaka hana.
Þá hló dr. Bone aðeins að
þeim.
HANDTEKIN
FYRIR NJÓSNIR.
Hvers vegna skyldi leyni
lögreglan vilja handtaka
hana? Hún hafði varið öllu
lífi sínu t;l starfs fyrir
málstað kommúnismans.
Starf hennar var á enda í
Ungverjalandi og hinn 1;
okt. 1949 fór hún út á flug
völlinn í Búdapest á leið
til Englands Hún fór í
geenum todskoðunina og
gekk að flugvelinni. Þar
biðu hennar tveir leyni-
lögreglumenn, sem vörn-
uðu henn- inngöngu. —
Henni var sagt, að áritun-
in hefði fallið úr gildi á
miðrætti síðastl'ðins dags,
og báðu þeir hana um að
koma með sér inn á skrif-
stofu útlendingaeftirlits-
ins þar skyld; þessu kom-
ið strax í lag.
Dr. Bone fór með leyr.i-
lögreglumönnunum og þá
hófst það, sem hún hefur
kailað 7 ára martröð. — I
stað þess að stanza við
skr:fstofu útlendingaeftir-
l’tsirs ók billinn fram hjá
og til höfuðstöðva leyni-
lögreglunnar Þar hafði
Gsstapo eitt s:nn verið tii
húsa, en sú starfsemi, sem
nú fór fram í húsinu, Var -
ekki ólík hirni fyrri.
— Þú ert brezkur njósn-
ari, sögðu þeir. sem yfir-
heyrðu hana. Hún hló að
eins að þeim. Þá var hún
sett í gluggalausan þröng
an fangaklefa sem var
án upphitunar. Aðeins eitt
húsgagn var í herberginu,
plankarúm og beint fyrir
ofan það var geysisterk
ljósapera, sem brann
jafnt á degi sem nóttu. í
rúmlega sex ár var dr.
Bone haldið í einmennings
klefa og fékk aldre- að
tala við aðra fanga. Þeir,
°g þeir eir.u, sem við hana
Dr. Edith Bone — kommúnisti ofsóttur af kommum.
töluðu, voru yfirmenn
þessarar inkvisisjónar -20.
aldarinnar.
NEITAÐI AÐ JÁTA.
Þeir gerðu henni eift
tilboð, ef hún játaði að
hafa verið send til Ung-
verjalands af brezku leyni
lögregiunni til að skipu-
leggja skemmdarverk, þá
myndu þeir sjá til þess að
hún ferg; vægan dóm. —
Þegar hún kæmi úr fang-
elsinu yrð.i henni svo feng
in íbúð með húsgögr.um,
og hún gæti eftir það lifað
í friði
— Ef ekki, hvað þá? —
Dauðadómur.
Dr. Bone neitaði að játa.
Þá var reynt að fá hana t'l
þess með öðru móti, sett
voru hægðaaukandi lyf í
fangafæðið, sem var rægi
lega lélegt fyrir, dælt var
örmagnandi lofttegundum
inn í fangaklefanr,, hún
var lát:n ganga með reipi
um hálsinn sem burdið
var þéttingsfast, til þess að
vekja upp í henni ótta við
það, sem hún kynn: að
eiga í vær.dum.
Allt varð þetta samt til
þess e ns að auka henni
TIL UNGVERJALANDS
I apríl 1947 hélt dr.
Bone aflur til Ungverja-
lards en þá höfðu komm-
ún'star náð landinu undir
sig sem kunnugt er. Þang-
að hafði herni verið boðið
til að þýða nokkrar bæk-
ur fyrir ungverskan útgef-
and.a, og hafð; hún með
sér meðmæli undirskrifuð
af ritstjóra brezka komm-
ún:slablaðsins Daily Work
ér. Hún átt; einnig að
skrifa um dýrð hins kom-
múnistíska þjóðskipulags
fyrir blaðið.
í fyrstu féll henni vel
að vera kom:n aftur til
viijastyrk. Hún s
fyrsla sinn hverni
sjón sú var orðii
hún hafði nær alla
izt fyrir. Eftir 14
gafst leynilögregh
við að fá hana til
o<r mál henp.ar sel
dómstól, sem var el
að en sýndardómst
Hún var sek fui
dæmd í 15 ára fant
þótt henni væri
ekki tilkvnnt þ:
Taugastríð'ð hélt á
Henni var neit
rauðsynlega hr<
svo hún tók þá ui
sið, að „ganga h
hverju ári eins
kaUaði það. Gekk
ákveðna vegalengd
aftur í klefanum, s
:að vera það löng, a
mvndi heim til Ei
ef hún vær; frjáls.
hún var í fangelsi
hún hvorki bækur
föng.
VITUM EKKEi
UM HANA!
Eitt var það. sen
hana í fangelsirr
var brezkur rikis
og hún vissi að bri
anríkisþj ónust an
gera allt, sem hún :
i1* hana. hvað h
gerði. Allan þan
sem hún sat í J
hélt utanríkisþj
uppi fyrirspurnr
hana. Sama svar
alltaf: Við höfui
hugmynd um. h\
er.
Það kynni að h
eirhver áhrif. ef
kommún:s{aflokku
hefði mótmælt h
hennar, en það ge
ekki og minntust
slík mótmæl; í Dai
er. Afslaða brezk
múnista var Edit
eklcert undrunare
var alla tíð svarti
ur í flokknum o
hvítur. Eg hafði í
í löndum þar serr
ún i s t af lokkurinn
vallaðist í fyrstu
fátæku. Eg hafé
tíma til að sinna 1
um og klíkufund
Hampsíead - men:
héldu, sem þótti
verkamenn.“
Svo kom uppre
dr Bone var leyst
els'nu af uppreisn
um. Þegar hún k<
til Bretlands, hej
ekkert frá fyr
flokksfélögum sín
Mýddu í blindni
frá Moskva og fc
nú glæpu Síalin
ins, en sinnaskip
náðu ekki lengra
að þeir minntust
mál Ed'th Bone,
Q 17. okt. 1961 — Alþýðublaðið