Alþýðublaðið - 20.12.1962, Page 8

FAIR $
ALAR I
OFKIÐVÆNLEGT ástand hefur
ríkt í lýðveldinu Senegal í Vestur-
Afríku. Vantrauststillaga hafði
verið borin fram gegn Mamadou
Dia, forsætisráðherra, á þingi, en
þar sem lögregluvaldi var beitt til
þess að koma í veg fyrir, að tillag-
an væri samþykkt í þinginu sam-
þykktu þingmennirnir hana á
fundi, sem efnt var til á heimili
þingforsetans, Lamine Guey.
Dia forsætisráðherra er sakað-
ur um að hafa dregið til sín of
mikil völd, og einnig er hann sak-
aður um að hafa enn ekki aflétt
neyðarástandinu, sem lýst var
yfir 20. ágúst 1960, þegar sam-
bandsríkið Mali var leyst upp.
Auk Senegals var fyrrverandi
nýlenda Frakka, Súdan, í sam-
bandsríkinu Mali. Enda þótt stofn-
un þessa sambandsríkis hefði ver-
ið skynsamleg, bæði í pólitísku og
efnahagslegu tilliti, gátu þessar
nágrannaþjóðir ekki unnið sam-
ráðherra Senegal, því fram, að
samsærismenn í Mali hefðu komið
upp „njósnaneti” og þjálfað flugu- |
menn til þess að steypa stjórn
Senegal af stóli. Senegalar töldu, j
að Marrokkómenn væru einnig J
viðriðnir þetta samsæri.
Sambandsslitin komu sér mjög
illa fyrir Senegal. Deilurnar við
Mali urðu til þess, að síórhöfnin
í Dakar, hinni glæsilegu „frönsku”
höfuðborg Senegal lamaðist, og
samgöngurnar um hina gömlu,
mikilvægu járnbraut frá Dakar
til Bamako, höfuðborgar Súdan
eða Mali, rofnuðu.
frá gamla heiminum til hins nýja.
Þessi smábær varð smám saman
þriðji stærsti hafnarbær franska
heimsveldisins næst á eftir Mar-
seilles og Les Havres.
Súdanbúar héldu nafni sam-
bandsríkisins gamla og lýstu yfir
stofnun „hins sjálfstæða, súdanska
lýðveldis, „Mali”.
Sambúð þessara nágrannaþjóða
hefur verið stirð eftir sambands-
slitin. Seinast í marz á þessu ári
hélt Obeye Diop, upplýsingamála-
Höfnin í Dakar er ekki svipur
hjá sjón. í öðrum höfnum Vestur-
Afríku þurfa skip að bíða lengi
eftir afgreiðslu, en í Dakar er eng-
in bið lengur. Þegar tók fyrir hin-
ar mikilvægu járnbrautasamgöng-
ur losnaði Dakar úr tengslum við
hið víðáttumikla uppland Afríku,
en áður fyrr voru þessi tengsl á-
stæðan til þess hve höfnin í Dakar
var mikilvæg.
Dakar var höfuðstaður hins
geysivíðáttumikla nýlenduríkis
Frakka í Vestur-Afríku og íbúar
hans eru nálægt hálfri milljón,
en voru aðeins um 17 þús. árið
1910. Bærinn var stofnaður árið
1857 og þaðan var stytzt sjóleiðin
tryggja sér skerf svartra her-
manna á vígstöðvunum. í heims-
styrjöldinni sýndu stjórnmála-
menn innfæddra í Vestur-Afríku
aðdáunarverða hollustu og þeir
neituðu að nota tækifærið til þess
að reka rýtinginn í bak hálffölln-
um fjandmanni.
Þessi glæsilegi bær er alltof
stór höfuðborg fyrir smáríkið Se-
negal. í síðustu heimsstyrjöld var
hann bækistöð bandamanna og
hafði geysimikla, hernaðarlega
þýðingu.
Það var að heimsstyrjöldinni
lokinni, að leiðtogar nýlenduþjóða
Frakka kröfðust þess, að þeir
efndu loforð þau, er þeir gáfu í
heimsstyrjöldinni, þegar þeir voru
í nauðum staddir til þess að
Þeir kröfðust frelsis og sjáif-
stæðis eftir heimsstyrjöldina og
sögðu, að þessi krafa þyldi enga
bið. Þrátt fyrir samningaþóf
franskra stjórnmálamanna gat
ekkert staðizt hina miklu flóð-
bylgju afrísku frelsishreyfingar-
innar. Hinn 17. janúar 1959 hlaut
Senegal loks sjálfstæði innan sam-
bandsríkisins Mali. En Senegalar
halda upp á annan sjálfstæðisdag,
20. ágúst, en það kalla þeir „dag-
inn þegar þeir spörkuðu Súdönum
burtu úr landinu”. (Það var þá,
sem Mali var leyst upp.)
s. frv., og ætternið hefur mikið að
segja, ekki sízt vegna þess, að
hver ættflolckur talar eigin tungu.
í útvarpinu í Senegal eru frétt-
imar fluttar á sex tungumálum,
og sýnir þetta glögglega þau vanda
mál, sem nýju ríkin í Afríku eiga
við að stríða. Á síðustu öld skiptu
stórveldi Evrópu Afríku svo að
Eitt fyrsta vandamálið, sem
Senegalar stóðu andspænis eftir
að þeir höfðu öðlazt sjálfstæði,
var hið þjóðemislega vandamál. í
Senegal býr fólk af ýmsum ætt-
flokkum og enn hefur þessum
sundurleitu svertingjum ekki tek-
izt að öðlast þjóðleg séreinkenni.
íbúarnir halda fast við ættemi
sitt og kalla sig „Malinké”, Wo-
loff”, „Toucouleur”, „Serere” o.
Sigurini
og stúlki
ÞESSUM ungu stúlkum á
forstjóra fyrirtækisins sem þa
fallegur bikarinn er, sem ham
keppninnar um næstu helgi. 1
bikars sjálfar, og það á þas
meðal kvenþjóðar lieims. Þæi
launin í miklum kappakstri sc
óku tvær til skiptist sömu blf
nóg með það að þær ynnu k
á undan keppinautum sínum,
ar „köldu“ stúlkur eru sænsl
og Ewy Kosquist.
Á FUNDI borgarstjórnar Reykja
víkur hinn 6. þ. m., var m. a. til
umræðu frv. að nýrri gjaldskrá fyr
ir Rafmagnsveitu Reykjavíkur þar
sem gert er ráð fyrir að núgild-
andi gjaldskrá hækki að meðaltali
um 6.46%, en einstakir gjaldskrár
liðir nokkuð misjafnt.
Þar sem dagblöðin hafa að
nokkru getið afstöðu minnar á téð-
um fundi, án þess þó að gera nægj
anlega grein fyrir þeim viðhorf-
um er mótuðu viðhorf mitt, vil ég
leyfa mér að gera nokkra grein
fyrir því helzta sem markar af-
stöðu mína til málsins.
ROK RAFMAGNS-
VEITUNNAR:
í greinargerð R. R. fyrir nauð-
syn hækkunar rafmagnsverðsins,
er þess getið að launakostnaður
R. R. hafi hækkað um 11% frá
því núgildandi gjaldskrá var sett,
14. júlí 1961. Megin ástæðan fyrir
því að rafmagnsverðið þurfi nú að
hækka er þó ekki talin þessi stað
reynd, heldur veldur þar mestu
hækkun orkukostnaðar, þ. e. að
orka sú sem rafmagnsveitan kaup
ir frá Sogsvirkjuninni hafi hækk
að um 25% frá sama tíma. En
vegna söluaukningar R. R. hafi
reynst unnt að fresta hækkun
gjaldskrárinnar þar til nú.
Með öðrum orðum: Söluaukn-
ing R. R. á árinu 1962 hefur verið
slík, að hún hefur staðið undir
11% hækkun kaupgjalds og 25%
hækkun orkukostnaðar!
í frv. að fjárhagsáætlun Raf-
magnsveitu Reykjavíkur, sem nú'
er til meðferðar í borgarstjórn, er
gert ráð fyrir að gjaldhækkun R.
R., á árinu 1963, nemi 18,4%.
Ef frá er dregin sérstök kostn-
aðarhækkun á því ári vegna end-
urnýjunar þrýstivatnsæðar við
gömlu Elliðaárstöðina, sem nemur
3,2 millj. er heildarhækkun gjalda
15,2%. Af þessari hækkun er auk
inn orkukostnaður 10,2% en önn
ur gjaldaukning, þ. á. m. vegna
kauphækkana, 5%. Alls er gjöld-
um R. R. ætlað að hækka um rösk
ar 18 millj. á árinu 1963, miðað
við fjárhagsáætlun fyrirtækisins
1962.
FJÁRHAGUR RAFMAGNS-
VEITUNNAR.
Ef athugaður er fjárhagur Raf-
magnsveitu Reykjavíkur, t. d. síð-
ustu tvö árin, kemur í ljós að
bæði árin hefur fyrirtækið haft
verulegan tekjuafgang, eða um
14—15% miðað við heildartekjur,
og eru þá afskriftir fyrirtækisins
ekki meðtaldar, eða sem hér seg-
ir:
Tekjuafgangur R. R.:
Árið 1961 skv. reikningi
kr. 16.724. 494.15.
Árið 1962 skv. áætlun
kr. 17.800.000.00.
Bæði árin samtals
kr. 34.524.494.15.
Þess má til viðbótar geta, að ár
ið 1961 námu afskriftir 10 millj.
kr. Var því raunverulega tekjuaf-
gangur R. R. það ár 26 millj. króna.
Af þessu kemur glöggt í ljós,
að Rafmagnsveita Reykjavíkur, er
sem betur fer vil ég segja, ekki
á flæðiskeri stödd fjárhagslega.
Hefur af hendi borgarstjórnar ver
ið búið vel að rafmagnsveitunni og
ekkert verið hlífst við að láta borg
arbúa leggja fram fjármagn til
reksturs og fjárfestingar.
ER HÆKKUNAR ÞORF?
Ég vil taka það skýrt fram, að
ég tel nauðsynlegt að R. R. hafi á
hverjum tíma ríflegan tekjuaf-
gang, þannig að fyrirtækið geti
haft sem mest eigið fé til aukn-
inga og endurbóta á veitukerfinu.
Hitt er hins vegar hættulegt, bæði
fyrirtækinu sjálfu og borgarfélag-
inu, ef fyrirtæki, með slíka einok-
unaraðstöðu sem Rafmagnsveitan
hefur, ekki fær nægjanlegt aðhald
af hendi borgaryfirvalda, en getur
ávallt reiknað með að velta hverj-
um kostnaðarauka, hvers eðlis sem
hann er, yfir á borgarbúa. Slíkt
er ekki líklegt tll þess að hvetja
forráðamenn fyrirtækisins til hag
sýni í rekstri né aðgæzlu í útgjöld
um.
Samkvæmt frumvarpi að fjár-
hagsáætlun Rafmagnsveitunnar fyr
ir árið 1963, er gert ráð fyrir að
tekjuafgangur fyrirtækisins nemi
á því ári kr. 18.5 millj., eða ná-
lega sömu upphæð og gjöldum
þess er ætlað að vaxa. Þetta þýð-
ir, að ef með öllu væri synjað um
hækkun á gjaldskrá Rafmagns-
veitunnar, myndi fyrirtækið engan
tekjuafgang hafa það árið. Að vísu
er það álit margra, að verulega
megi spara í rekstri Rafmangnsveit
unnar, og fá borgarfyrirtæki sæta
jafn mikilli gagnrýni fyrir óþarfan
kostnað.
Hafa ýmsar tölur verið nefnd-
ar um hærri tilkostnað hjá R. R.
en við rekstur sambærilegra raf-
veitna erlendis. Litlum vafa er
undirorpið að margt má spara í
rekstri R.R„ og þó ég skuli fús-
lega játa, að mér virðast núverandi
ráðamenn fyrirtækisins hafa í
ýmsu sýnt vilia í þá átt — og
náð umtalsverðum árangri, er það
þó trúa mín, að enn sé mikið verk
óunnið í þessu efni.
Mér er hins vegar vel Ijóst, að
slíkt verk verður ekki framkvæmt
í sjónhendingu, og lítil sem engin
von til að slíkra aðgerða gæti í
rekstri fyrirtækisins á næsta ári,
þótt forráðámenn væru allir af
vilja gerðir.
Hins vegar er þetta verk sem
þarf að vinna og hefjast handa um
fyrr en seinna.
Eins og sakir standa, tel ég því
ekki annað fært, en að koma nokk
uð til móts við óskir rafmagns-
veitunnar um tekjuauka, þó ég
telji ekki fært að verða við þeim
eins og þær eru framsettar, hvorki
að því er snertir upphæðir né hitt,
sem er megin atriði málsins, hverj
ir eigi að leggja fram hinar auknu
tekjur R. R.
IIVER ÞARF TEKJUAUKNING-
IN AÐ VERÐA?:
Samkvæmt fjárhagsáætlun R.R.
fyrir árið 1962, var gert ráð fyrir
að orkusala fyrirtækisins skv.
gjaldskrá, nemi 98,6 millj. króna.
Orkusalan hefur hins vegaír auk-
ist um 4,5% á árinu og fært Raf-
magnsveitunni um 4. 4 millj. í
tekjur umfram það sem áætlað
var.
Ef gert er ráð fyrir að orkusal-
an aukist enn á árinu 1963 um
sama hundraðshluta, sem ekki get
ur talist óvarlegt, miðað við að-
stæður, myndu tekjurnar enn
vaxa um kr. 4.6 millj. Aðrar tekj-
ur R. R. er áætlað að vaxi um 5,1
millj. króna, þ. e. tekjur af orku-
sölu til Sogsins, heimtauga- og
tengigjald o. fl. Samkvæmt þess-
g 20. des. 1962 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ