Frækorn - 31.12.1902, Blaðsíða 8

184
FRÆKORN.
Sumarferð til Novaja Semlja.
Eftir J. R. Jeafferson. — Kringsjaa.
— o —
Niðurl.
Það ber stundum við, að Samójedi
kemur tii skrifarans og biður hann að
skrifa fyrir sig brjef; skrifarinn, sem er
greiðviknin sjálf, tekur strax upp veski
sitt og byrjar á bréfinu. En þegar svo
Samojedinn segir, að bréfið eigi að vera
til guðs, og skrifarinn leitast við að leiða
honum fyrir sjónir, að það sé ómögulegt
að koma bréfinu til guðs, þá svarar
Samójedinn: »Eg hélt að landstjórinn
(»hinn mikli«) mundi geta fengið honum
það«. — Einn kvartaði um að sér væri
illt í hjartanu, benti á hægri síðuna og
sagði að þar væru eymslin; samt var
ekki hægt að fá hann ofan af því, að
meinsemd hans væri í hjartanu. Þeir
voru líkir börnum í öllu og eins varð
að láta við þá og iáta eftir þeim. Einu
sinni sat eg hjá einum inni í kofa hans
og skrafaði við hann um hitt og þetta.
Meðal annars sagði eg: »Hér átt þú
snoturt heimili, konu og börn, og samt
segir þú, að þú sért ekki ánægður.
Hvað er það sem þig vantar ?« »Hunda«,
var hans fáorða svar. »Einn hundur er
betri en tíu konur; konur geta ekki
dregið sleða eða veitt hirti; nei, það
geta þær ekki; til þess þarf hunda«.
Þannig sátum við saman og drukkum
sykurlaust te með mjólk í og skegg-
ræddum um hundana, bjarndýraveiðar
(bjarndýrið kemur mjög við helgisögur
Samójedanna), rostunga- og hreindýra-
veiðar. Trúarbrögðin voru annað kær-
asta umtalsefni hans, næst á eftir umtali
um hundana. Hér um bil 100 flækings-
hundar eru árlega fiuttir frá Arkangel til
Novaja Semlja; er þeim þar skift á milli
Samójedanna, er temja þá og venja við
að draga sleða og eru þeim til hinnar
mestu nytsemdar. Fyrir nokkrum árum
reyndi landstjórinn að flytja þangað tam-
in hreindýr. Þau komust þar á land
með heilu og höldnu, en af því þeirra
var ekki gætt svo sem þurfti. þá urðu
þau veiðihundunum að bráð, nema eitt,
en það hljóp til fjalla og saman við hjörð
viltra hreindýra.
Það er eftirtektavert að sjá, hve reglu-
lega og guðræknislega Samójedarnir sækja
nú kirkju sína, þar sem þeir fyrir að
eins fimm árum voru allir heiðingjar og
tilbáðu goðamyndir, skornar 1' tré, hina
svonefndu Bolvana, er þeir skoðuðu sem
bústaði andans Noom. En auðvitað er
hér að nokkru leyti ekki að ræða um
annað en yfirskyns-guðrækni. Þannig
heyrði eg talað um, að þegar þeir kæmu
úr kirkjunni gengju þeir rakleitt heim
og tilbæðu Noom og friðmæltust við
hann, af því þeir óttuðust að hann mundi
verða þeim reiður og gjöra þeim skaða,
ef þeir sneru algjörlega við honum bak-
inu.
Auðvitað fara Samójedar dult með
þessa Nooms-tilbeiðslu sína, svo að
prestarnir verði hennar ekki varir. En
hún á sér enn stað og margar fjölskyldur
geyma slíkar goðamyndir í hreysum sín-
um og tiibiðja þær í laumi. Það er
mjög torsótt að fá að sjá slíkar myndir
Og enn torveldara að komast yfir þær;
þó hafa Englendingar náð í nokkrar.
Jackson sá eina slíka helgimynd á vetrar-
ferð sinni um frosteyðimörkina, og eg
náði í ett heljarmikið likneski, eftir að
hafa þjarkað um verðið f viku við eig-
andann, sem loksins lét tilleiðast að
selja mér það fyrir dálítið af »vodka«,
eina flösku af lyfjaberjum, x/4 pund af
púðri og eina plötu af tóbaki. Þetta
líkneski, sem eg hafði fengið fyrir þetta
fáheyrða verð, var um I x/2 al. á hæð,
skorið í eintrjáning og var, eftir því sem
Samójedinn fullyrti, 200 ára gamalt.
Klæðnaður þess var úr skinnum og um
hálsinn hékk tvöföld skrautfesti úr
bjarnarklóm. Eigandinn sagði, að það
væri máttugur »Bolvan«, sem fyrir 100
árum síðan hefði verið fluttur frá íseyj-
unum miklu þar austur frá (Nýju Siber-
isku eyjunum), og að hann hafði ver-
ið hafður í sérstakri byggingu á Vai-
gatseyjunni, áður en Rússar innleiddu
kristnina þar. Hann seldi mér líkneskið
að eins af ótta fyrir hegningu, ef það
kynni að finnast í fórum hans. Tvær
aðrar helgimyndir náði eg einnig í, báðar
gamlar. Það eru að eins tréstubbar með
útskornum hausum. M. Brice, skrifari í
Jacksons heimskautsleiðangrinum, er gaf