Alþýðublaðið - 31.05.1963, Blaðsíða 4

PÁLL SIGURÐSSON, JR. LÆKNIR:
ÞAÐ liefur vakiS mikla athygli
foæði í umræðum á síðasta þi.ngi
og í blaðaskrifum, að allir flokk-
ar virðast snögglega vera prðnir
fulltr áhuga um frafmgang al-
snannatrygginga. — Stjórnar-
flokkarnir láta að sjálfsögðu vel
af þeim umbótum, sem gerðar
hafa verið á tryggingalöggjöfinni
undanfarin ár, en stjórnaraud-
ístaðan telur allt of lítið að gert
á flestum sviðum og þar ganga
.yfirboð um bótaupphæðir að sjalf-
sögðu fyrir öðru.
Sú spurning lilýtur að vakna,
er þessi mál eru rædd og íhug-
Tuð> að hvaða framtíðarmarki cr
.stefnt í þessum málum. Einr.ig
vekur það forvitni, hvert stjórn-
Kiálaflokkarnir hafi allir sann-
■færzt um gildi almannatrygginga
fyrir borgarana og þar með
Janeigzt til þeirrar stefnu, er jaf'n
ðöarmannaflokkar Vesíurlanda
foafi barizt fyrir í áratugi gegn
foarðri mótspyrnu hægriflokkatma.
Ný lög um almannatryggingar
voru samþykkt á síðasta þingi, og
koma þau til framkvæmda 1. jan.
«.k. Þessi lög eru að formi til
lík lögunum frá 1956, og trygg-
íngakerfið hefur ekki tekið veru-
Jegum breytingum, enda þótt
veigamiklar umbætur og viðbælur
iiafi orðið á tímabilinu.
Þegar almannatryggingalögin
voru sett 1946, var gert ráð fyrir
enikilli breytingu á tryggingakevf-
*nu og kaflinn um heilsugæzlu
var þá nýmæli, sem mætti mikiili
a:4h*töðu, enda þótlt lagabreyt-
ángin gengi fram. Það fór þó svo,
-nð sá kafli kom ekki til fraín-
kvæmda. Frestað var frá ari til
Ars, að hann tæki gildi, og svo
fór að lokum ,að hann var ckki
fekinn upp i lögin frá 1956. Skoðun
fieirra manna, er stóðu að <amn-
ingu og setningu laganna 1946,
var vafalaust sú, að meö því að
leggja niður sjúkrasamlögin og
_sameina alla sjúkratryggxnguna í
Tryggingastofnunni yrði ní'ö mun
laetri árangri á sviði heiisuverndar
-og sjúkrahjálpar en hægt hefur
verið með kerfi hinna mörgu sam-
laga. Að þessu sinni skai eRki urn
iþað rætt, hvort tryggingaicerii
-ejúkratrygginganna væri fuvth.omn
ara í dag hefði lagasetningunni
:frá 1946 verið fylgt, en aðeins
foent á vankanla sjúkratryggmg-
anna, sem af liefðu sniðizt v,ð þá
foreytingu, en torvelt hefur reynzt
að ráða bót á við síðari breytingar.
1. Ríkisfranifærslan.
Þegar ríkisframfærslu sjúkra
vimanna og örkumla var komxð á,
var það mjög þörf og ■jðkallandi
^framkvæmd. Þá voru sjúkralrygg-
‘•ingar ófullkomnar og kostnaður
•vegna langlegusjúklinga að sjáif-
aögðu oft meiri én sv'o, að við-
í komandi eða aðstandendur íengju
risið undir. Það verður að teljast
-eðlilegt, að ríkisframfærslulögin
•gerðu ráð fyrir, að þeir, scm c-fni
j'foefðu á því, greiddu sjúkrakostnað
t'xsinn sjálfir. En nú, meir en 25
iirum síðar hefur svo margt á
V|>essu sviði breytzt, að flcstum
ífinnst það í hæsta mára óréitlátí,
-að ríkisframfærslan skuli starfa
[með sama eða svipuðu sniði og
| iður. Nú er sjúkratrygging alii a
iborgara skylda og tekjuviðmiðunar
gætir í æ minna mæli við ákvörðun
i bóta, og á velflestum sviðurn sjúkra
i tryggingarinnar er alls ekxci tekið
• tillit til efnahags.
Ég tel, að hér sé glompa í
kerfinu, sem nauðsyn sé að næta
úr hið fyrsta, því a'ð eins og
stendur skiptir það meginmáli fyr-
ir sjúklinginn, af hvaða sjúkdómi
hann veikist. Þótt maður haf slaðið
í skilum með iðgjald sitt til sjitkra
samlags í áratugi, hefur sjúkrasam-
lagið ekki aðrar skyldur við haxin,
ef liann veikist af nokkrum tiitekn
um sjúkdómum, en að greiða 5
vikna — 35 daga — dvöl á sjúkra-
húsi alls. Eftir það verður vio-
komandi að leita til ríkistram-
færslu um greiðslu sjúkrakostnað-
ar, og þar verður lögum sam-
kvæmt að taka fullt tillit til efna-
hags viðkomandi, og hanxx er lát-
inn bera kostnaðinn sjáifur, sé
hann talinn geta það.
Mörgum, er um þessi mál fjalla,
er þetta vel ljóst. Nefnd sú, cr
samdi það nýja lagafrumvarp að
almannatryggingum, sem fyrr er
á minnzt, segir um þetta atriði
í nefndarálitinu: „Á því leikur
ekki vafi, að núverandi skipan
þessara mála getur Iivorki talizt
réttlát né hagkvæm. Fyrir liinn
tryggða er það mcginókostur, að
greiðsla fyrir sjúkrahúsvist skuli
algerlega falla niður eftir 25 daga
legu, sé um tiltekinn alvarlegan
og langvinnan sjúkdóm að
ræða. Verður að telja.-.t fráleitt
að trygging sjúkrahúsvistar geti
fallið niður eftir svo stuttan 1íma
vegna efnahags hins tryggöa, ekki
sízt þegar þess er gætt, að stöðugt
er stefnt í þá átt að gera bó'arétt
.óháðan efnahag." Ennfremúr segir
í á öðrum staða í sama nefndar-
áliti: „ Nefndin er þeirrar skoðunar
að æskilegast sé að ríkisfram-
færsla sjúkra manna og örkumia
verði lögð niður með öllu og mál
hcnnar lögð undir sjúkra- og líf
eyristryggingarnar.“
Nefndín ræðir í áiiti sínu um
ýmsar leiðir í þessu sambandi,
en hefur ekki talið rétt að gera
tillögu um lagabreytingu og því
eru lögin óbreytt, hvað þessu við-
lcemur, og því varla að yænta.
að breyting verði á því á næstunni.
Þar sem ríkisframfærslan var
látin starfa áfram, hefði það átt
að verða sjálfsögð bre/hng í
framkvæmd hennar, að leggja n;ð-
ur alla efnahagsviðmiðun og gera
greiðslur aðeins háðar læknisfræði
legu mati. Þá hefði gre ðsluk ” í'i
ríkisframfærslu á sjúkrahx'tsvist
nálgast mjög það form, er nú cr á
greiðslukerfi sjúkrasamiaganna og
þannig orðið mun meica samræmi
milli þessara tveggja aðila.
Eins og fyrr segir, taldi nefndin,
að þessi mál öll ættu að leggjast
undir sjúkra- og lífeyristrygging-
arnar. — Eðlilegra virðist að s.efna
að því, að þessir þættir komi undir
sjúkratrygginguna, því að þar eiga
þeir heima eðli sínu samkvæmt
og að sjúkrasamlög taki að sér
greiðslur sjúkrahúsvistar, hver
sem sjúkdómurinn er og á hvaða
aldri sem sjúklingurinn cr.
2. Stækkun sjúkrasamlaxn.
Einn aðalannmarkinn á því, a”S
sjúkrasamlögin geti tekið að sér
tryggingu allra, einnig langlegu-
sjúklinga og ellihrumra, sem dvelj
ast á' sjxikradeildum, er sú, sð
meirihluti sjúkrasamlaga landsins
eru svo fámenn, að þau eru aiit
of lítil sem tryggingareming, svo
lítil, að minþyihát^dr skalxkaföll
geta riðið þeim að fullu fjárhags-
lega.
Sjúkrasamlag með 100-200 með-
limi stendur fljótt höllum fæti,
ef það þarf að greiða kostnað vegna
2jai-3ja langdegusjúkling.i.
Áður en ríkisframfærslan gæti
flutzt til sjúkrasamlaganna, þarf
að gera þau stærri og öflugri ir<'gg
ingareiningar.
Ef athugað er, hvernig þessu
er háttað nú, þá kemur í ljós, að
1959 voru sjúkrasamlögin 224. Með
limir, sem iðgjöld greiddu, voru á
öllu landinu 103673, þar af alls
í kaupstöðum 68187, en utan
kaupstaða 35486. í Sjúkrasamlagi
Reykjavíkur voru þetta ár 42957
meðlimir.
Árið 1959 voru 72 sjúkrasamlög
sem töldu undir 100 meðlimi, en
155 samlög höfðu uudir 200 xneð-
limi, fæstir meðlimir í sam'agi voi u
j þetta ár 28, sem samsvarar þvi,
1 að miðlungs fjölbýlishxis í Reykia-
[ vík hefði sér sjúkrasamlag.
Stofnun Héraðssamlaganna var
á sínum tíma hugsuð sem breyt-
ing í þá átt að tengja fiatnlögiu
saman í stærri heildir, en héraðs-
samlögin hafa ekki nema að liílu
leyti náð tilgangi sínum, hvað
þetta snertir. Við sameiningu sam-
laganna koma margar leiðir til
greina, t.d. kjördæma samlög eða
fjórðungasamlög. Einnig er mjög
til athugunar að gera Reykjavík
og Reykjanesskagann eitt sjúkra
samlag ,en landið að öðru :eyti eitt
samlag, þannig að landinu yrði
skipt í tvö samlög af svipaðri
stærð.
Enn er svo eftir tausnxn frá
1946, að lleggja sjúkrasamlögin
alveg niður og taka upp heilsu-
gæzjjkaíla txjyggingalaganxia
gömlu.
3. Sjúkrakostnaður ut>an sam-
lagssvæðis.
Lögin um Almannatryggingar
gera ráð fyrir því, að samlögin á-
kveði í samþykktum sínum um
þátttöku samlagsins í sjúkrakostn-
aði, er meðlimur verður að leita
út fyrir samlagssvæði tit lækxnnff
Það eru í gildi samningar milli
læknafélaganna og sjúkrasam-
laga um slíka læknishjálp innan-
lands, svo að kostnaðu/’ einstakl-
inganna verður ekki óeðlilegur,
þótt leitað sé læknis t.d. til Reykja
víkur utan af landsbyggðinni. Nú
er það hins vegar svo, að á nokkr-
um sviðum læknavísinda er ekai
um að ræða að fá fullnægjandi
læknisrannsólcn eða læknismeðferð
hérlendis og verður þá að leita til
annarra landa. Þannig er þetta á
sviði t.d. taugaskurðlækninga og
hjartaskurðlækninga og fer þá
mjög um kostnað, eftir þvi lil
hvaða landa leitað er lækmshjálp
ar. Meirihluti allra sjúklinga, er
fara erle.idis til rannsóknar eða
meðferðar, fara til Danmerkur,
og Danir haía sýnt íslexizkun. sjúkl
ingum þá rausn, að gefa þeim
kost á dvöi á sjúkrahúsum á sama
gjaldi og Danjj: sjálpr greiða,
eða 40-45 kr. d. á dag, enda þót
kostnaðardaggjald sé um eða yfir
100 kr. d. á dag. Flest sjúkrasam
lög hér heima greiða upp í þcxta
gjald, sem svarar daggjaldi Lxads
spítala á hverjum tíma, en sjúkl
ingar sjálfir greiða mismuiánn á-
samt öllum öði-um kostnaðx er af
slíkri ferð verður. Tryggxngastofn
unin hefur til úthlutunar ferða-
styrk til þessara sjúklinga, kr.
4000 — fyrir ferðina. Segja má,
að þeir sem læknishjálp geti ferxg
ið í Danmöi-ku, þurfi flestir ekid
að leggja í mjög mikinn kostnað,
og Sjúkrasamlag ReykjaviKur gre’ð
ir t.d. Ríkisspítaladaggjaldið að
fullu, en jafnvel þessi kastnaður
getur orðið tilfinnanlegur, þegar
um börn er að ræða, og ire'dri
eða foreldrar þurfa einnig að
leggja í ferða og dvalarkostnað.
Þurfi hins vegar að leita læknis
hjálpar til annarra landa, Svíþjóð
ar, Englands eða Bandaríkjanna,
verður annað uppi á teningnum.
Þá verður spítalakostnaður og
læknishjálp margfalt dýrari. <ostn
aður viö hjartaskurðaðgerð getur
þá skipt tugum þúsunda fram yfir
það, sem sjúkrasamlögin greiða og
hér geta skapazt mikil vandamál.
Auðsætt er, að þetta m i'. verða
sjúkratryggingarnar að leysa
þannig að enginn þurfi að íara á
mis við nauðsynlega læknifhjá’p
erlendis og kostnaðurinn við slika
læknishjálp fari ekki svo úr hófi,
að þeir, er hér um ræðir, stofni
til skulda.
Eins og starfsemi sjúkrasamlag
anna er háttað, virðist varta ann
að ráð en sjúkramáladeiidin fái
sérstaka fjárveitingu í þessu skyni
Framh. á 2. t>íðu
LTROVATORE
SÝNINGUM lýkur á óperunni n Trovatore
um 17. júní ,en þá þurfa Iiinir erlendu gestir,
Gerhard Schepelern, hljómsveitarstjóri og ó-
perusöngkonan, Ingeborg Kjeldgrcn, að fara
af landi brott. Þjóðleikhúsið vill benda væntan
Iegum sýningargestum á það að nú er mjög lið-
ið á leikárið og reynsla undanfarinna ára hef-
ur sýnt að oft er mjög erfitt að fá miða þegar
síðustu sýningar eru auglýstar. Myndin er af
Guðmundi Jónssyni í hlutverki sínu.
4 31. maí 1963
ALÞY9UBLAÐIÐ