Verkamaðurinn - 12.01.1968, Síða 4

E/g/n dómgreind
eða fyrirskipanir
Það hefur sífellt farið í vöxt á undanförnum árum,
að þeir, sem falin hafa verið opinber trúnaðarstörf,
láti í störfum sínum stjórnast af fyrirskipunum en ekki
af eigin dómgreind.
Mest hefur þetta orðið áberandi með háttvirta al-
þingismenn. Það telst orðið til undantekninga, að þing-
menn greiði atkvæði um nokkuð, sem máli skiptir, á
annan veg en foringjar stjómmálaflokkanna hafa skip-
að fyrir um. Er á allra vitorði, að þannig hafa ýmsir
þingmenn oft brugðist þeirri frumskyldu, að greiða
atkvæði eftir eigin sannfæringu. í stað þess hafa þeir
látið „flokkinn“ ráða fyrir sig.
En „hvað höfðingjarnir hafast að, hinir ætla sér
leyfist það“. Og frá Alþingi hefur þessi spilling
breiðzt út og komið í ljós á ýmsum öðrum sviðum, í
félagasamtökum og við framkvæmd starfa, sem ein-
staklingum hafa verið falin.
Oft er um þetta rætt manna á milli, og almennt
flokkað undir aumingjaskap og vesalmennsku.
En nú hefur brugðið svo við, að einn alþingismanna
hefur gengið fram fyrir skjöldu og boðað, að svona
eigi þetta að vera. Menn eigi ekki að láta eigin dóm-
greind og sannfæringu ráða gerðum sínum, heldur eigi
„flokkurinn“ að ráða.
Alþingismaðurinn, sem þetta boðar heitir Magnús
Kjartansson. Hann segir í Þjóðviljanum á miðvikudag-
inn m. a.: „Alþýðubandalagið hlýtur að líta á stefnuna
í kjaramálum sem eitt meginverkefni sitt, og ákvarð-
anir um þá stefnu ber að taka á lýðræðislegan hátt af
stofnunum bandalagsins með fullri þátttöku allra Al-
þýðubandalagsmanna, einnig ritstjóra Þjóðviljans.
Bandalagið getur síðan skuldbundið alla félaga sína
til þess að hlíta stefnunni, „leiðtogana“ jafnt sem
aðra.“ <
Hvert á þá að verða blutverk fólksins í verkalýðsfp-
lögunum, ef það á ekki að marka stefnuna í kjaramál-
um, heldur ritstjóri Þjóðviljans og fleiri slíkir, sem
utan verkalýðshreyfingarinnar standa? Og hvaðan á
Alþýðubandalaginu eða öðrum stjórnmálaflokki að
koma vald til að fyrirskipa forystumönnum í einstök-
um verkalýðsfélögum að starfa á annan hátt fyrir sín
verkalýðsfélög en þeir telja réttast að eigin mati?
Er það ekki nokkuð langt gengið, þegar ritstjóri blaðs,
sem telur sig stuðningsblað verkalýðshreyfingarinnar,
fer að boða, að innan hennar skuli aumingjaskapur og
vesalmennska eiga að ríkja. En auðvitað er Magnúsi
rétt og skylt að halda þessu fram, ef hans eigin dóm-
greind segir honum, að svona skuli þetta vera. — Hitt
er annað, hvort maðurinn vex af. Þ.
4) Verkamaðurinn
í STORMUM
SINNAR TÍÐAR
HANNIBAL
VALDIMARSSON
Þótt tuttugasta öldin hafi fært ís-
lendingura aftur sína andlegu reisn
og pólitískt og efnalegt sjálfstæði og
fært þá frá örbirgð til bjargálna, þarf
engura manni á miðjum aldri og þar
yfir það að segja, að allt sb'kt hafi
fengist fyrirhafnarlaust.Oldin sem leið
færði okkur fyrstu stjórnarskrána og
fjárveitingavaldið. I byrjun þessarar
aldar fékk þjóðin innlenda ráðherra-
stjórn. Allt voru þetta þýðingarmiklir
áfangar á leiðinni til fullveldis >g
sjálfstæðis, og er kunnara en frá þurfi
að segja. En eftir var sá hluturinn,
sem kannski var einna erfiðastur, að
koma hinu íslenzka fólki úr aldalangri
örbirgð til mannsæmandi lífs, mennta
það, kenna því að trúa á sjálft sig,
hyggja upp samtök sín, standa sam-
an.
Þjóð okkar hefur verið svo lánsöm
að eiga marga hina beztu drengi —
konur sem karla — sem fær hafa ver-
ið um að leiða þjóðina út úr skamm-
degismyrkri liðinna tíma móti hækk-
andi sól, og vonandi verður svo enn
um Janga framtíð. fslenzka þjóðin
getur með réttu horft til baka með
nokkru stolti yfir því, sem áunnizt
hefur á flestum sviðum þjóðlífsins
síðastliðna hálfa öld, þótt margt hafi
gengið úrskeiðis og ýmislegt mistek-
izt.
Hiií mörgu, sem hafa lagt hönd á
plóginn til að þoka íslandi fram á
við til auðugra og fegurra lífs, gleym-
ast ekki þótt gengin séu. Sagan mun
vissulega geyma nöfn þeirra.
Með þá, sem enn eru meðal okkar í
fremstu víglínu og hafa verið svo að
segja allt frá því að ísland varð full-
valda ríki, gegnir nokkuð öðru máli.
Um þá er enginn friður, um þá eru
menn ennþá ekki sammála. Svo tná
það líka gjarna vera. Líf þeirra og
starf er jafn ómetanlegt fyrir því —
en næstu kynslóðir munu sétjast í
sæti hinna réttlátu dómara.
Það er skemmtileg tilviljun, að nú-
verandi forseti Alþýðusambands Ts-
lands, Hannibal Valdimarsson alþing-
ismaður, skyldi einmitt vera borinn
í þennan heim fyrir réttum 65 árum,
eða 13. janúar 1903, að Fremri-Arnar-
dal við Skutulsfjörð, rösku ári áður
en sýslumaður ísfirðinga varð fyrstur
íslendinga ráðherra, en sjálfur varð
Hannibal Valdimarsson ráðherra
röskri hálfri öld síðar.
í hrikalegri fegurð Vestfjarða óx
H. V. upp. Þar kynntist hann flestum
störfum til sjós og lands.
1922 lýkur hann ^gagnfræðaprófi á
Akureyri, og fimm árum síðar hefur
hann tekið kennarapróf í Danmörku.
En heimahagarnir seiddu, og þangað
vestur fór hann að loknu kennara-
prófi — og þar gerðist saga hans
fram um miðja öldina.
Þegar verkalýðshreyfingin hér á
landi var að slíta barnsskónum á
þriðja og fjórða tug aldarinnar og
samvinnuhreyfingunni að vaxa fiskur
um hrygg var H. V. þar hinn ötulasti
baráttumaður, ekki sízt í verkalýðs-
félögunum, og nokkur þeirra stofnaði
hann sjálfur á þessum árum á Vest-
fjörðum. Eldri kynslóðin man vel eftir
H. V. þeirra tíma, þegar hann var
óþreytandi að telja kjark í þrautpínt
verkafólk til lands og sjávar.
Osjaldan kom það fyrir, að atvinnu-
rekendur létu beita hann ofbeldi í
vinnudeilum, fleygja honum í sjóinn
eða flytja hann í böndum milli fjarða,
en aldrei gafst H. V. upp, og fólkið
stóð með honum, trúði á hann og
treysti honum og gerir enn. Það er
mikið vafamál að nokkur annar nú-
lifandi verkalýðsforingi hér á landi
hafi aðra eins reynslu, hvað þá meiri,
í verkalýðsmálum og vinnudeilum.
Eins og nærri má geta, hafa marg-
vísleg trúnaðarstörf hlaðizt á H. V.
Meðal annars var hann um árabil
formaður verkalýðsfélagsins Baldurs
og forseti Alþýðusambands Vest-
fjarða, auk þess að vera bæjarfulltrúi,
kennari og blaðamaður. Eftir að hann
fluttist til Reykjavíkur gegndi hann
um skeið formennsku í Alþýðuflokkn-
um og var ritstjóri Alþýðublaðsins.
Þingmaður hefur hann verið frá 1946,
og um tveggja ára skeið var hann
ráðherra, (1956 til 1958 í stjórn Iler-
manns Jónassonar). Forseti Alþýðu-
sambands íslands hefur H. V. verið
síðan 1954.
Þótt ekki sé annað ætlandi, en hvert
mannsbarn á landinu, sem komið t r
til vits og ára, viti um flest þessi
störf H. V., er vart hægt annað en
drepa á þau lítillega þótt enn sé eigi
getið þess, sem H. hefur orðið
kunnastur fyrir hjá þeim, sem helzt
muna hann í dag, en það er forganga
hans fyrir stofnun Alþýðubandalags-
ins og störf hans þar síðan.
Það hefur löngum verið draumur
vinstri manna á Islandi að geta starf-
að saman í einum flokki. Fljótlega
eftir að Hannibal Valdimarsson hafði
unnið Alþýðusambandið úr höndum
afturhaldsins árið 1954 fór hann að
þreifa fyrir sér hjá þeim flokkum,
sem oftast hafa verið taldir til vinstri
hér á landi um stofnun slíks banda-
lags. Niðurstaðan varð sú, að einung-
is Sósíalistaflokkurinn var fáanlegur
í slíkt bandalag. Sá flokkur hafði um
langt skeið verið algerlega staðnaður
og eftir að Sigfús Sigurhjartarson c,ó
hneygzt mjög til eingyðistrúar á aust-
ræn goð. Tiltrú íslenzkrar alþýðu t 1
slíks flokks var því dvínandi, en ítl-
margt frjálslyndra sósíalista í flokkn-
um og einlægra verkalýðssinna. Til-
raunin var því þess virði að gera
hana — og það sýndu líka kosning-
arnar 1956. En tilraunin var eitur í
beinum ýmsra lánleysingja, sem virt-
ust slegnir pólitískri blindu, svo að
þeir sáu vart inn fyrir Elliðaár —
hvað þá þörfina fyrir alþýðu þessa
lands að eiga frjálslyndan, heiðarleg-
an, sósíaliskan vinstri flokk.
Það sem Hannibal Valdimarsson
hefur reynt að byggja upp, hefur
undirróður og klíkustarfsemi lítið
drenglundaðra manna innan Alþýðu-
bandalagsins rifið jafnharðan niður.
I eina átt skal stýra, og þeir, sem hafa
stýrt Sósíalistaflokknum í strand á
grynningar skammsýni og óbilgirni
heimta nú einnig að verða „munstr-
aðir“ stýrimenn hjá Alþýðubandalag-
inu. ICannski tekst þeim það, og þá
er að taka því.
í umróti þessarra ára hefur ekkert
haggast víðsýni og drengskapur þess
manns, sem mesta ástæðu hafði
kannski til að verða fyrir mestum von-
brigðum með þá samstarfsmenn, sem
brugðust. Eg veit, að Hannibal Valdi-
marsson trúir á framtíðina — þá fram-
tíð, sem kynslóðin, sem er að taka
við, hefur í hendi sér, og þótt starfs-
dagur Hannibals sé þegar orðinn
mikill og góður, væntum við vinir
hans og skoðanabræður þess, að enn
fái hann nokkurt tóm til • að afreka
enn meir á sviði stjórnmála og verka-
lýðsmála. Enn er öllum í fersku minni
kosningaafrek hans síðastliðið vor,
sem var einsdæmi í kosningum hér á
landi. Eitt er víst, að trú Hannibals
Valdimarssonar á sigur hins góða
málstaðar, heiðarlegra sósíalista og
annarra vistri manna á íslandi, er ó-
bilaður enn. Það sýnir baráttusnerpa
hans og vígfimi með orðsins brandi.
Allir þeir, sem kynnast Hannibal
Valdimarssyni persónulega, komast
ekki hjá að töfrast af persónunni
sjálfri, mælsku hans og rökfimi. Við
þurfum alls ekki alltaf að vera sam-
ntála honum til að viðurkenna þetta.
Ég veit, að á þessum tímamótum
ætlar H. V. að dveljast vestur á Fjörð-
um hjá því fólki, sem hann er mót-
aður af og ég veit einna bezt og elsku-
legast, að þó öðru fólki ólöstuðu.
HANNIBAL. Skilaðu kveðju ntinni
tii Vestfirðinganna þinna og minna,
kysstu þína elskulegu konu frá mér,
vfsast að ég sníki mér kaffi næst þeg-
ar ég verð á ferð.
Teitur Þorleifsson.
/
Föstudagur 12. janúar 1961