Voröld


Voröld - 06.08.1918, Blaðsíða 1

Voröld - 06.08.1918, Blaðsíða 1
UOMANÐIFALLEGAR SILRIPJOTLUR til aS búa til úr rúmábreiður — “Crazy Patchwork.”—Stórt úr- val af stórum silki-afklippum, hentugar í ábreiður, kodda, sess- ur og fl.—Stór “pakki” á 25c, fimm fyrir $1. PEOPLE’S SPECIALTIES CO. Dept. 23. P.O. Box 1836 WINNIPEG Branston Violet-Ray Generators SkrifiS eftir bæklingi “B” og verölista. Lush-Burke Electric Ltd. 315 Donald St. Phone Main 5009 Winnipeg 1. ÁRGANGUR WINNIPEG, MANITOBA, b AGÚSTí 1918. NÚMER 26. BANDAMENN VINNA HVERN SIG- ’ URINN Á FÆTUR ÖDRUM pJÓDVERJAR FLÝJA ÚR LANDSVÆDI. ‘ VASANUM ’—MISSA FJÖLDA MANNS, ÓGRYNNI VOPNA OG STÓRT pJÓDVERJAR SÖKT.U Á LAUGARDAGINN SKIPINU WARITDA SEM VAR AD FLYTJA SÆRDA MENN FRA FRAKKLANDI TIL ENGLANDS—130 MANNS MISTU LÍFID. pess var getið síðast að þjóðverjar væru króaðir í nokkurskcnar vasa á vestur herstöðvunum. Var greini- lega sýnt á uppdrætti sem Voröld þá flutti hvernig þeim vasa var háttað og hvar hann var. Nú hafa bandamenn þrengt svo að óvinum sínum að þeir urðu að draga sig til baka út úr þess- um vasa og urðu þeir þá fyrir miklu tjóni á mönnum, vistum og vopnum; auk þess hversu stórt svæði þeir mistu af því sem þeir höfðu áður tek- ið. pyiklr bandamönnum þessi sigur tvöfaldur sökum þess að svo hittist á að hann skeði einmitt á fjögra ára afmæli stríðsins. Er Foeh hers- höfðingia mjög hrósað fyrir her- kænsku og drengilega framgöngu í þessari orustu. Hafa nt' Frakkar al- gjörlega náð Soissons og hertekið norður bakka árinnar Aisne á 5t4 mílna svæði, en í austur frá Soissons hafa þeir komist áfram 1 0 mílur. Hall888 —IWon fhECOau ðrazraxæé ALMENNAR FRETTÍR. Samningar hafa verið gerðir milli Canada og Bandaríkjanna þess efnis að allir Canadamenn sem heima eiga í Bandáríkjum eða eru þar, og þeir Bandaríkjamenn sem eru í Canada verðl að skfásetjast innan 60 daga. petta á við alt brezka ríkið. Alitið er að 54,000 Bandaríkjaborgarar séu i brezka ríkinu, þar nieð taldir 36,000 í Canada. Sömuleiðis að 250,000 brezkir borgarar séu i Bandarikjunum, og auk þess 60,000 Canadaríkis borgarar. Indíánar þeir sem “Sjó pjóða Indí- ánar” nefnast hafa sent mótmæli gegn því að þeir væru skyldir að skrásetj- ast. Hafa þeir fengið tnálið í hend- ur lögmanni sem J. W. Bowley heitir. Hafa þeir sent stjórninni ijósmynd af samningi sem við þá var gerður árið 1763 og aldrei hefir verið breytt, þar sem því er heitið að þeir skuli aldrei verða ónáðaðir á heimilum sinum. Meira en helmingur alh’a flokkanna hefir með öllu neitað skrásetningu. | Allmildar óeirðir hafa átt sér stað í Toronto. Heimkomnir hermenn og margir heimamenn réðust þar á , grískar matsölubúðir pg brutu þær j svo og eyðilögðu gjörsamlega að sagt er að þær liti út ,eins feilibylw ■ hafi lent á þeim. Meiðsii urðu stór- j kostleg og réði lögreglan ekkert við; ! um 36 manns voru fluttir á sjúkrahús- ið. Ekki er svo greinilega skýrt frá tildrögum þessara óeirða að hægt sé að segja þau með vissu. EINKENNILEGT MAL. Maður hét Albert Goodwin og átti heima i Yancouver. Hann hafði ætl- að sér að komast undan herþjónustu Jafnaðarmanna þing var nýlega haldið í Paris á Frakklandi. Var þar skorað á stjórnina að fordæma allar einveldisstefnur og auðvaldsyfirráð og framfylgja sannri þjóðstjórnarhug- mynd. Skorað var einiig á stjórn- ina að byrja nú þegar að stofna til þjóðasambands allra Evrópuþjóða, eða helzt allra þjóða. Tvö hundruð verkamer.;i sem verk- fall höfðu gert í Duluth hjá félagi sem heitir “Great Northern Alliance Yard” voru teknir fastir 30. júlí fyrir það að þeir iTXtuðu að bíða eftir sáttanefndar úrskurði. Lögreglan var að verki alla nóttina að flytja mennina í fangelsi; þeir voru flestir Finnar. Arthur af Connaught, prins, kemur til Winnipeg í kveld og verður honum veitt móttaka með allskonar viðhöfn. Með honum verður Sir William Pult- ney hershöfðingi; jariinn af Pem- broke og Gwynne yfirh'-rshöfðingi. premur fiskiskipum var sökt í vik- unni sem leið fram undan ströndum Canada; ;var skotið á þau af þýzk- um neðansjávarbáti. Allir menn björguðust. C.N.R. félagið hefir gefið jút skýrslu þar sem sýnt er hvar vanti menn til uppskeru meðfram brautinni í Mani- toba, og eru það ekki færri en 4,000 að eins á því svæði sem sú braut nær yfir. Fundur allra verkamanna félaga verður haldin í iðnaðarsalnum á fimtudaginn til þess að læða um þ5 aðstoð er veita skuli 1,200 málm starfsmönnum er gert hafa verkfall hér í Winnipeg. Frost hefir verið allmik.'ð til og frá í Vestur Canada að undaníörnu og ' valdið talsverðu tjóni. og faldi sig í því skyni; en lögreglu- þjónn leitaði ha’ns, fann hann og ætl- aði að taka hann fastan Goodwin varðist en lögregluþjónnin skaut hann ! og varð það hans bani. í tilefni af þessu var það að verkamenn í Van- cöuver gerðu 24 klukkustunda verk- fall til þess að lýsa yfir vanþóknun og mótmælum gegn því að þetta hefði verið afsakanlegt. Heimkomnir her- menn tóku sig til ;sömdu skrá yfir þá verkamanna leiðtoga sem þeir töldu valda að verkfallinu og kröfðust þess að þeir væru reknir úr verkamanna- félagsskapnum og gerðir útlagir úr fylkinu. Um þetta ætla verkamenn- irnir að greiða atkvæði um næstu helgi. Allmiklar óeirði' urðu út af þessu og varð lögreglan að skerast í leikinn en gat litlu við ;áðið; voru margir meiddir til óbóta og stðr t.jön varð á eignum manna. Umbrot í blaðaheiminum Fólkið er að vakna til meðvitundar um það að gömlu blöðin séu alment óáreiðanleg of afvegaleiðandi. pau séu flest í höndum auðmanna og auð- félaga sem noti þau eins og beitt vopn gegn alþýðunni. pau séu ymist keypt eða kúguð til þess að snúast eins og vindhani á bæjarbust hinnar pólitízku ófreskju sem hér spennir járngreip- ar um háls frelsis og framsólmar. Af þessu er það að framtakssamir menn víðsvegar um land af öllum þjóðum hafa hafist handa og stofnað ný blöð hvert á fætur öðru til þess að rnæla máli hinnar undirokuðu alþýðu og standa uppi í hári hins gjöreyðandi auðvalds. Á meðal fslendinga vita allir að Voröld var stofnuð í því skyni þegar Lögberg brást frjálslyndu stefnunni, eftir að hafa fylgt þeim flokki meir en í fjórðung aldar, og féll í faðmliig við afturhaldsstefnuna. Undirtektir þær sem Voröld hefir fengið er glögg asti dómur þjóðarinnar uppkveðinn yfir Lögbergi fyrir fráhvarfið. Vér segjum ekki að þeir sem fyrir Lög- bergi ráða hafi verið keyptir, vér segjum ekki að þeir hafi verið kúg- aðir, en vér vitum og allir aðrir vita— engir betur en þeir sjá'fir—að þeir snerust Og brugðust þeg;.; mest reið I á og það verður þeim munað við ! næstu kosningar. En það er viðar en á meðal fslend- | | inga sem fráfall hefir átt sér stað, svo | tilfinnanlegt að fólkið unir ekki. Blaðið Free Press sem fylgt liafði frjálslyndu stefnunni sn’iist eins og Lögberg—eða réttara sagt Lögberg snerist eins og Free Press—og sama er að segja um Tribune. Hér var „því . ekkert enskt blað frjálslynt lengur. | Af þeirri ástæðu hófust nokkrir menn handa og stofnuðu blað jafn- stórt og Voröld, sem heitir Western Star, og kemur út einu sinni í viku fyrst um sinn, en ætlast er til að | verði dagblað innan skamms. petta ! enska blað er prentað hjá Hecla Press og er einkar frjálslynt. Er margt birt sem vér þorum ekki að taka upp eftir því vegna þess að vér Vitum af íslenzkum rógbera-tungum, sem ekki mundu lengi lá'a slíkt tæki- færi ónotað. En mikil gæfa og mik- ill hugarléttir er að því að komið skuli vera út annað eins blað og Western Star. En svo er ekki þar með búið; verka- menn í Winnipeg hafa byrjað að gefa I út blað er þeir kalla We itern Labor News. Er það frábærlega frjálslynt eins og vænta mátti þar sem hinn mikli frelsis prédikari séra Ivens er ritstjóri þess og F. J. Dixon einn aðal aðstoðarmaður hans. pctta blað var einnig byrjað hjá Hecla Press, en síðar keyptu útgefendurnir blaðið Voice, og fá þetta nýja blað prentað þar sem hún var. Hecla Press hefir á ) ennan hátt orðið til þess að koma út þremur frjálslyndum alþýðubföðum. Verka- manna blaðið er alveg nýbyrjað en hefir þegar fengið 7,000 áskrifendur, og útbreiðist óðfluga. Með þessum nýju málgögnum má þess vænta að tímamót skapist í blaðamenskunni; leigustéfnan—það að vera til uppboðs og sölu við hverjar kosningar ætti ekki að verða vinsælt hér eftir. Hven- ( ær sem blað gerir sig sekt í þeim glæp við almenning ætti fólkið að beita þeirri hegningu sem það hefir í hendi sér; þeirri hegningu að segja blaðinu upp ;hætta að kaupa það og vinna á móti því af aleili eins og hverri annari hættulegri pest í dular- klæðum. VORALDAR FUNDUR Framkvæmdarnefnd Voraldai liélt fund á laugardaginn á skrifstofu fél- agsins. Voru þessir m ettir: Aru- grímur Johnson, Arnljótur ODon, Bjarni Julíus, Hjálmar Gíslason. Hrólfur Sigurdsson, Jói H. Johuum, Halldór Austmann og Aadrés Si.aft- feld. Síðan nefndin kom saman aein- ast höfðu þau tiðindi gerst að Píc'.a Press hafði fengið prectun á easlca blaðinu Western Star, og er það mik- ill tekju auki . Félagiu vex óðum j fislmr um hrygg og starfsvið þess eykst með mánuði hverjum. pykir fólki það mikils vert að hafa nú feng- ið sérstakt vandað ungl'ngablað og streyma pantanir fyrir því úr öllum áttum. Fyrirtækið er komið á fasta fætur og stenzt hvaða mótspyrnu sem er hér eftir. Verkfallið mikla pess var getið í síðasta blaði ^ð bréfberar og aðrir póstþjónar hefðu gert verkfall í Winnipeg og öðrum stórbæjum í Canada. Winnipeg var miðstöð verkfallsins og var þar mest um að vera. pannig var mál með vexti að póstþjónar höfðu í heilt ár eða lengur verið í sífeldum bréfavið- skiftum og skeytasendingum til sam- bandstjórnarinnar; höfðu þeir beðið um hærra kaup og sanngjarnari kjör. Stjórnin hafði ekki einungis neitað um kröfurnar heldur fyrlrlitið menn- ina og oftast ekki sva’-að bréfum þeii - Loksins héldu þeir afar fjöl- mennan'fund hér í bænum, sömdu sím skeyti og sendu stjórninni, aðvarandi hana um það að ef ekki yrði bætt úr kjörum þeirra né svaiað bréfum þeirra þá gerðu þeir verkfall. Sumir stjórnarsinnar héldu þvi fram að póstþjónar hefðu ekki heimild til þess að gera verkfall en séra Ivens og Dixon ráðlögðu þeim að gera það hvað sem sagt yrði ef þeir gætu ekki fengið sanngirni á annan hátt. Hver dagurinn leið á tætur öðrum og ekkert svar kom frá Oitawa; loks- ins voru menn orðnir sannfærðir um að stjórnin ætlaði þeim fyrirlitning eina og gerðu þeir þá verkfall, allir sem einn maður væri. Ekki eitt ein- asta bréf komst frá Winnipeg og ekk- ert um bæinn. Alt stóð grafkyrt, og pósthúsið fyltist af bréfum og böggl- um. Fundir voru haldnir svo að segja stöðugt og stjórnin fordæmd fyrir heyrnarleysi og blindni. Menn- irnir höfðu ekki haft hærra kaup en ?73 á mánuði, að meðaltali; margir miklu lægra; og sjá allir hVersu há laun það eru og hversu langt þau muni hrökkva fyrir störa fjölskyldu. Einn fundurinn var haldmn þar sem fulltrúar voru mættir frá vestur fylkj- unum.- þar var því lýst yfir að póst- þjónarnir færu ekki fram á annað en að skipuð yrði sáttanefnd, þannig að stjórnin útnefndi þrjá, verkamanna- félögin þrjá og oddamaður væri skip- aður af þeim eftir samkomulagi. petta virtist sanngjörnu fólki sanngjarnt, en stjórnin neitaði. Á þessum fundi lýsti einn fulltrúinn því yfir, frá Re- gina, að hann vissi hvernig á því stæði að stjórnin neitaði sáttanefnd. Hann hvað slíka nefnd verða að hafa rannsóknarheimild og hana ö- hindraða. petta hvorki eyrði stjórn- in n é þyldi. “Ef hún leyfir sátta- nefnd,” sagði maðurinn, “þá er það víst a'ð canadiska þjóðin fær að vita margt í sambandi við póstmálin sem engan1 hefir dreymt um. Stjórnin þorir ekki að Ieyfa rann iókn óháðrar nefndar; hún veit hvernig það hlyti að enda.” Hingað var sendur verkamálaráð- herrann svonefndi.sem heitir Crothers. Hann talaði á afarfjölmennum fundi, og varð sér til stórrar van- virðu að voru áliti. Ræðan var lík- ari því að hann væri að tala frammi fyrir börnum sem ekkert skildu en fyrir fullveðja mönnum ,cem þroskað liafa heilann, ekki sfður en vöðvana. Stundum líktist ræða hans því að hann teldi alla verkameon landráða- menn og yfir höfuð að ta'a helti hann olíu á eldinn, enda var ekki við hetra að búast frá honum en raun varð á. Hitt var einkennilegt að Robertson, hinn sérstaki ráðherra verkamála— maðurinn sem sendur var hingað skömmu áður með svo góðum árangri, RÁDGJAFI R6TTAR OG LÖGGÆSLU Sá heitir Doherty sem hefir sérstak- lega með höndum þau mái er rétt og sanngirni snerta hér í landi. Verka- menn stjórnarinnar hafa að undan- förnu farið fram á það að gerðar dóm- ur sé settur milli sín og stjórnarinnar til þess að dæma um ágreinings at- riði þau sem eiga sér stað. Um þetta hefir ráðgjafi réttarfarsins neitað mönnunum og þykir flestum það svo langt gengið 1 ósanngirni að óskiljan- legt er talið. Hér gefur fólki að líta ráðgjafa réttarfarsins í Canada. VERKAMANNA FULLTRÚINN Sá heitir Robertson sem sérstaklega hefir á hendi verkamanna mál, eða á að fjalla um þau. pessi maður var sendur hingað til Winnipeg þegar verkfallið stóð yfir og bæjarstjórnin varð sér til athlægis og vanvirðu. Robertson reyndist þá ágætlega, fram- koma hans var óhikandi og drengileg og eftir komu hans var málinu kipt í lag. Hann vBdi auðsjáanlega sýna verkamönnum sanngirni í öllum efnum Nú er annað verkfall og sýnist oss sem hann ætti að vera til þess kvaddur að miðla þar má'um; en það er ekki gert; hann er þar hvergi látinn nærri koma. Hvers vegna? skyldi ekki vera sendur nú; hér var þó einmitt um það verkefni að ræða I sem snerti verkahring hans. En hann hafði verið of hlyntur verka-1 mönnum síðast og þann skolla mátti j ekki láta koma fyrir aftur. i Reynt var að hræða íuma menn- ina með því að ef þeir háldu áfram verkfaliinu yrði upprels’ í landinu, j stjórnin yrði rekin frá völdum eins og í Rússlandi og alt kæmist í hendur ólukkans jafnaðarmönnunum. Loks- ins lét stjórnin undan að nokkru leyti, hún leyfði rannsóknarnef.id, þótt I öðru formi væri en mennirnir höfðu krafist; er hún áður til og vald henn- ar einungis aukið; eiga verkamenn að fá einn fulltrúa i nefndina, sem I auðvitað er betra en ekki neitt, en sáttanefnd heimtuðu þeir lengi, og I hún var það eina alsanngiarna. Málið verður rannsakað hér í Winnipeg og er talið liklegt að margt komi upp grátt og jafnvel svart við þær hreyf- ingar, jafnvel þótt nefnd'n sé sama sem öll skipuð af stjórninni sjálfri, sem auðvitað er með öllu ranglátt og j illa til fallið. I En verkfallsmennirnir unnu samt! mikið með þessu; þeir fengu borgað j fyrir tfmann sem þeir voru f burtu og 1 þeir fengu ákveðið loforð um allmikla I kaupshækkun og þeir fengu viður- kenning fyrir því að þeir geti verið í verkamannafélagi; það var aðalat-; riðið. Stjórnin hefði átt að fá svo mikla lexíu við þetca verkfall að nún hegðaði sér kurteisar og sanngjarnlegar í næsta ákifti. Framkoma sumra blaðanna í þessu máli var fyrirlitleg; Free Press gaf það jafnvel í skyn að póstþjónarnir hefðu drýgt glæp á móti hans hátign konunginum. TSLENDINGADAGU Rl NN í WINNl- PEG Hann var vel sóttur og fór að ýmsu leyti myndarlega fram. Góðar ræð- ur cg kvæði voru flutt og alls konar íþróttir. Gullverðlaunapening fyrir glímu hlaut Steindór Jakobsson, en silvur verðlauna pening Aðalsteinn Jónsson. L. E. Sölvason vann verð- laun fyrir kappsund en næstur honum var J. Thorpe. S. B. Stefánsson vann verðlaun og Woodrow Wilson með hlaupaíþróttum. W. Breckmann, frá Lundar vann 300 feta hlaupið. Afl- raun á kaðli fór fram milli hermanna og annara og unnu hermennirnir hana. prjú börn fengu verðlaun og könnumst vér ekki við nema eitt þeirra sem íslenzkt, eftir nöfnum að dæma; það heitir Árni ívar Hjartar- son, og fékk þriðju verðlaun, hin hétu Ermond St. Germain, með fyrstu verðlaun og Woodroæ Wilson með önnur. pess má geta—og þess verður að geta—með kinnroða að borgarstjór- anum var boðið á hátiðina og var hann látinn sitja á ræðupallinum meðan skemtiskráin fór fram án þess forsetinn gerði hann fólkinu kunnug- an, eða byði honum að mæla. Hefði það þó að líkindum verið óhætt, því tæpast hefði hann talað landráð. Petta glappaskot er blettur á þjóð ISLENDINGADAGURINN Á GIMLI. Hann fór sérlega vel fram og var afar fjölsóttur; fólkið flokkaðist þangað úr allri bygðinni og talsvert annarstaðar að. Nánar verður ságt frá hátíðinni í næsta blaði.

x

Voröld

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Voröld
https://timarit.is/publication/221

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.