Voröld - 26.08.1919, Blaðsíða 1

HEY! HEY!
Sendið heyið ykkar til íslenzku h«y-
kaupmannanna, og fáið hæðsta verð,
etnnig fljóta afgreiðslu. Peningar 1&*-
aðir á "kör“ send beint til okkar.
Vér óbyrgjumst að gera yður 6-
nægða.
THE NORTHERN HAY CO.
408 Chambers of Commerce
Talsírr.i G. 2209. Nætur talstmi S. 3247
Winnipeg, - Man.
II. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, 2Q. ÁGÚST, 1919
NO. 21
STJORNIN A ISLANDI FALLIN
Farþegar sem komu með “Gullfossi”, segja þá frétt að daginn
sem skipið fór (10. þ. m.) hafi vantraustsyfirlýsing verið samþykt
í þinginu og stjómin sagt af sér: óglöggar fréttir um ástæður.
pessir komu með “Gullfossi”: Árni Eggertsson og Grettir sonur
hans, Árni Sveinsson, Sigurður Johnson, Guðrún Ásmundsdóttir
(frá Hábæ í Yogum), Karolína Margrét Sveinsd'óttir, Stefán Guð-
johnsen, þorgerður Jónsdóttir (úr Borgarnesi) og Björn Jónsson.
Með “Gullfossi” heim fóru þessir sem vér viturn: Jón Gíslason og
kona hans frá Alberta, Finnur Jónss.on, frú Sigríður Jakobsen og
irngfrú Lína Gillis.-----Ný hók er að koma út eftir Eiriar H. Kvaran,
sem heitir “Trú og sanna-nir”; hugleiðingar um eilífðarmálin, og aðra
bók hefir hann í smíðum sem hann kallar “Sögur Rannveigar” í
tveimur bindum. — Lagarfoss fór frá New York 27. júlí og kom til
íslands 8. ágúst; með honum fóru: Svavar Pálsson frá Hrísey og
tveir Bandaríkjamenn. Á skipinu voru fluttar heim 12 bifreiðar. —
Árni Sveinsson hefir skrifað tvær skörulegar ritgerðir í blaðið Visi;
önnur þeirra verður tekin upp í “Voröld” síðar. — Deila er hafin á
Islandi milli tvegja flokka sem fylgja mismunandi stefnunx og er
aðalmaðurifin porsteinn Gíslason með Lögréttu öðru megin en Jaköb
Möller með “Vísi” hinu megin. porsteinn vill hafa land og lands-
réttindi opin öllum er þangað koma, skilyrðislaust eða skilyrðislítið;
Jakob vill setja ströng takmörk að því er snertir atkvæðisrétt og
fleira. porsteinn kallar stefnu Jakobs “ innilökunarstefnu ” en Jakob
kallar stefnu porsteins ‘ ‘ opingáttarstefnu ’ ’.
Om

»-()«B»()'fl^»()-«BW'()'4
I Patience, My Beloved!
(Stæling. Höf. frumkvæðisins Edward S. van Zile)
C
I
pú sérð mig breyttan, bros mitt horfið er,
og kannske að mega sofna barm þinn við.
Ei fyr en seinna’ eg se,gi sögu þá,
ér sál mín kvaldist vítisglóðum á.
Eg heiman bjóst á Ilyrjar blóðgan völl —
að hefja fánann sú var þrá mín öll,
þinn fána og minn, og fyrir lan<j og lýð
eg lagði ungur xxt í blóðugt stríð.
Eg aftur kom, þú kannske ei sk^ldir mig,
sem kannað hafði blóðs og morða stig.
Eg get ei brosað. Bræður mína eg sá
þar brytjast niður stríðsvöllunum á.
I
Og bikar þann, er bauðstu, vina, mér,
eg bergði á aðeins til að geðjast þér,
því er eg kom eg kaus mér aðeins frið
og kannske að mega sofna barm þér við.
Af kvölum þeirra’, er fyrir handan haf
í heiðri sofa’ ei varð eg gamall af,
en hvert eitt sinn, er hugsaði eg heim
eg hefði þráð að vera einn af þeim.
pú kvaðst mig borinn fyrir sögu og söng,
en sérð mig þöglan nú um dægur löng,
mig, sem að tróð um veg með vöskum her,
en veikur þó — í draumum æ hjá þér.
Og enn eg lít í augna þinna bál
þú aftur spyi'ð, þú líður, göfga sál,
en spurningin, er spyrja vildir þú
er spurning, er eg svarað get ei nú.
Er æskan kemui*, kyssir mína sál,
kemur á ný og slekkur x-auna bál,
þá verður aftur fyrir augum þín
sem opin náma viðkvæm sála mín.
En þangað til — ó, vinan bezta bíð,
uns burt er horfin kvölin, sem eg líð.
Lof mér að hvílast enn þá stutta stund,
er styttist nóttin kem eg á þinn fun.
Almennar Fréttir
1 kosningafréttum frá Prince
Edward Island, var sagt að 4
afturhaldsmenn hafi unnið; en
glöggvari fréttir segja fimm.
Tillögunefnd í Bandaríkjaþing-
inu hefir farið fram á það, að num-
ið sé úr gildi gagnskiftatilboðið
til Canada frá 1911. Lögin hafa
verið í gildi eða réttara sagt til-
boðin hafa staðið á báðar hliðar
til þessa dags.
Mál það sem Henry Ford höfð-
aði gegn blaðinu Tribune í. Chi-
cago, hefir staðið yfir að tmdan-
föi'nu. Ford heldur því fram, að
stríð sé moi'ð og þeir morðingjar
setn að stríðsmálum vinni óneydd-
ir. petta kallar Tribune stjórn-
leysiskenningar og heldur því
þéssvegna fram að Ford sé stjóm-: vo™
leysingi; fyrir það
stefnt, sem vitni
4. júlí segir Libei'ary Digest að í
Romagnahéruðunum á Italíu hafi
verið sett á algerð lýðstjóm með
sarna fyrirkomulagi og á Rúss-
landi.
259 smálestir eða 518474 pund
af fæðutegundum eru látin eyði-
leggjast á ári hverju í geymsluhús- j v
um í 'Winnipeg. petta hefir verið j
meðaltal skernda í síðastliðin 11
niargir merkir menn; þar á meðal aus
biskup sem heitir Charles D. Willi-
ams sálarfræðingur, og segir hann
4. júlí þyrptist lið og lögregla
til forsetahússins í Lima í Peru,
tóku Cardo forseta fastan og settu
annan forseta í hans shtð; kváðu
Cardo hafa verið of einráðan og
^ ^ ^ þessar breytingar gerðar
hefb'° h'ann með sv0 sk3otri svipan, að alt gekk
voru kallaðir1 af svo að se^a Þegjandi og hljóða
Svo riiikið hefir fólkið látið til
að álit Fords sé í ströngu samræmi sín taka á ítalíu í mótmælum gegn
íft álit margra beztu og vitrustu j dýrtíðinni að kaupmenn og yfir-
mfenn heimsins; t. d. Tolstois, j völd lxafa séð sitt, óvænna og lækk-
Emmersons, Carlyles. Sömuleiðis að verð um 70%.
ár720? júlí wfleygt 4%' tonni af j seSir ^skupinn; að þetta sé ná-1 ----------
eggjum. pá var farið að grenslast1 kvtemícga skoðun jafnaðarmanna,
eftir fleiru og kom það í ljós, að j fnðarstefnu manna. Eitt af stað-
frá 1. júlí 1908 til 30 júní 1919, iætmgum Fords er það, að graG
voru eyðlögð 5,703,211 pund eða iegasta atriðlð 1 ®®?'?®sof1 ^e™s'
2,852 tonn af vistum. Frá 1. júlí i ms. se Það’ að f°ikið skulx ha a
1918 eyðilögðust 162,490 pund af iatlð isiða at 1 l?etta stri.ð-1
almennum jarðávöxtum, 82,7231 P°tta' kveður. klskuPmu emuif
Svo er enn grunt á því góða
milli ítalíu og Frakklands xxt af
Fiunxe að jafnvel er haldið . að í
ófrið geti farið, eftir þvx sem
Literary Digest segir 19. júlí.
Stofixað er til
Nýju þinghúsbyggingarnar eiga
að verða fullkomnar 1. maí 1920.
Neðri málstofan í Bandaríkjun-
um samþykti nýlega að nema úr
gildi fljóta tímann. Wilson forseti
neitaði að samþykkja þetta en efri
málstofan samþykti tillöguna frá
hinni deildinni, hvað sem Wilson
sagði og hann varð að láta undan.
Áætlað er að hveitiuppskeran í
Canada verði í ár 170,000,000
mæla.
Fjórir kennarar hafa verið rekn-
ir frá stöðu sinni við háskólann
1 Saskatoon. peir heita Ira Mackay
J. L. Hogg, R. D. Maclauri og S.
E. Greenway. petta orsakaðist af
einhverri óánægju við Murray
skólastjóra, að sagt er. Sumir
halda að dýpri rætur liggi að mál-
in ánnaðhvort of mikið frjálslyndi
eða stjórnmál.
Karl konungsson í Rxxmeniu hef-.
ir gengið að eiga stúlku sem hét
Zyzis Lambrino. Hann var sviftur
ríkiserfðinni fyrir vikið.
Dr. Collins.sem hefir verið yfir-
stjómandi almenna sjúkrahússins
í Winnipeg í eitt ár, hefir sagt af
sér. Er sagt að hann hafi ekki feng
loftferða með 1ið Ýmsum umbótum framgengt og
pund af dýrari ávöxtum og 17.723 iv,f^T 1 samræmi við kenningar frið- j póstflufning mill New York og kvl orðið óánægður.
pund af kálmat, 15,349 pund af!a%anna- ‘‘I.Ivenæv sem foikið j Ghicago. Fyrsta ferðin var farin j ~ “
niðursoðnum mat 30 pund af V(7ður svo krlstlð að neita aö txxra j 2. júh og var flutningui' 3 hundr- Prestur senx Charles Ilugh Wil-
í stríð, hljóta öll stríð að hætta”|uð pund. son heitir og heima á í New York,
sagði hann. 1 ---------- var dæmdur í 4 ára fangelsi fyrra
Nú er málið útkljáð; vann Ford Hvert ríkið á fætur öðru í j föstudag, fyrir það að eiga sjö
það að því leyti. að orð blaðsins jBandaríkjunum er að breyta þann- konur á lífi.
vora dæmd dauð og ómerk, sem ig lögum sínum að stjómarski'áin-----------------------------
var aðalatriðið, en sekt sama sem veiti konum jafnrétti. pessi ríki
30 pund af
sætuþykni, 1,377 pxxxxd af eggjuxn
auk hálfs fimta tonns, sem eyði-
lagt var 20. júlí. Árið scm endaðii
30. júní 1919, voru eyðilögð 15%
t xxn af vistum, mest var eyðilagt,
í apríl eða 108,831 pund, það er
5414 tonn.
Ilér er skrá sem sýnir hversu
mikið var eyðilagt á ári hverju
síðan 1908.
pund:
........281,311
...... 282,331
..... 1,372,695
681,819
engin.
ar:
1908 .....
1909 .....
1910 .....
1911 .....
1912 .....
1913 .....
1914 .....
1915 ....
1916 .....
1917 .....
1918 .....
1919 sex mánuðir
608,434
440,948
370,367
401,690
430,144
358,874
358,874
175,284
Manitobastjórnin hefir veitt
$500,000 til þess að kaxxpa naut-
gripi og sauðfé úr þeim héruðum
í Alberta og Saskatchewan, sem
hafá orðið fyrir þurkunx og gras-
bresti. Búnaðardeild stjórnarinn-
ar selur skepnumar aftur til
bænda í Manitoba.
Ivona sem Ennica Kenney heit-
ir, er vísindakona frá Cambridge
í Mass. hefir fundið steinrunnið
dýr í Klettafjöllunum, afarstórt
og einkennilegt.
„ . Tólf smálestir af eggjum vora
hafa þegar samþykt bi'eytinguixa:. eyðilagðar í Winnipeg fyrra mánu
lowa, Wiscona, Illinois, Michxgan, dag> { viðbót við alt sem áður var
Massachusette, Kansas, New komið. Fólkið sveltnr og getur
York, Pennsylvania. og Ohio.
Læknafélagið í Saskatchewan
hefir ákveðið lægsta heimsókn-
argjald $3.00 í stað $2.00.
Ellefu drengir drukixuðu í
Springfield í Massachusette 25.
júlí. þeir voru úti á vatni á smá-
bátum en stormur var og ókyrra,
svo bátunxxm hvolfdi og piltarixir
fói'xxst.
John B. Densmore fyrverandi
umboðsmaður dómsmáladeildarinn
ar í Washington hefir lýst því yfir
að ólöglega hafi verið farið að í
máli Thomas J. Moony verka-
mannaforingja, sem haldið hefir
verið í fangelsi um langan tíma.
Er líklegt að málið verði rannsak-
að að nýju og þá saxxngjamlegar
að farið en áður.
18. júlí dæmdi Choqvette dóm-
ari í Montreol, tvo dóma. 1 öðra
til fellinu átti karlmaður hlut að
máli; haixxx hafði yfirgefið konu
sína og heimili og gifst ólöglega
annari konu, sem var að því kom-
in að ala honum barn. Hann hafði
svívirt t,vær konur og að miklu
/eyti eyðilagt þær. Hann var dæmd
ur í fimm daga fangelsi. 1 hiixu til-
fellinu átti kona hlut að nxáli; hxxn
liaíði stolið kertastjaka, og hxxn
var dæmd af sama dðmara sama
dag í þriggja ára faxxgelsi.
f höfuðborg Serbiu, Belgi'ad,
ríkja herlög sem steixdur. Stjórn-
in hefir varpað mörgum möxxnum
í fangelsi fyrir það, að þeir eru
jafixaðarmenn og vegixa þess hafa
verkamenn gert upphlaup.
Fjárhagsskýrslur Canada fyrir
ársfjóxðunginn sem endaði 30. jxxní
eru nýkomnar út og bera það xneð
sér að verzlunarmagn landsins er
á þeim tíma $59,108,602 lægra en
á sama tíma í fyrra.
Thomas White f jármálaráðherra
hefir sagt af sér og hefir Drayton unilm
tekið við því embætti.
Allur maxxnskaði Frakka í stríð-
inu að meðtöldum særðum og týnd
xxm, er 1,360,000 manns.
J. S. Woodsworth sýndi fram á
það í ræðu á miðvikudaginn, að
sigurlánið væri að nokkru leyti
ekki keypt egg, því þau kosta 60
cent, en þau era látin rotna og síð-
an brend.
Eftir skýrslu nýxxtkominni frá
verkamannadeildinni í Bandaríkj-
eru 4,500,000 böm þar í
landi, sem svelta heilu hungri
vegna þess að foreldrar þeirra
hafa ekki nógu hátt kaup til þess
að geta látið þau hafa nægilegt
viðurværi.
Kínar skrifuðu ekki undir friðar
samningana eins og kunnugt er.
Boston Herald segir að geri hvorki
Upphlaup mikið gei'ðu heinxkomn-
ir hermenn í Lute á Englandi 19.
jxxlí. peir höfðu ætlað sér að halda
fund undir berum hinxni í skexWi-
gax*ði, til þess að ræða mál sín, en
borgarstjórinn banaði það. Réðust
þeir þá á nokkrar byggingar og
brendu: þar á meðal borgarráðs-
hxxsið. Nokkrir er sagt að hafi
mist lífið og f jöldi nxeiðst. Bærinn
Lxxte er 30 mílur í xxoi'ðvestur frá
London. pað er bær með 40.000
íbúum.
orsök í dýtíðiixni. Athugið hvort til né frá, nálega enginn geti lesið
þetta getur ekki verið satt. 'skriftina þeirra hvoi’t sem er.
Frumvai'p er fyrir þinginu þess
efnis, að landlæknisembættið legg-
ist niður, en í þess stað komi heil
brigðisráð skipað þremur mönnum
eimx skipaður af konungi en tveir
af læknadeild háskólans. Forseti
ráðsins hafi 5000 kr. árslaun, hækk
andi upp í 6000 kr, en hiriir 1200
kr.
Voða stormur geysaði í Qeebec
18. jixlí; tré rifnuðu upp með rót-1
um, reykháfar hrundu, talþræðir j ^ Visir getur þess 12. jxxlí, að haf-
slitnuðu, hús fuku og fólk meitld-, íshroði hafi sést fyrir norður og
ist. 150 feta hár reykháfur á sjúk- j vesturlandi.
rahús, hrundi og gerði miklar
Fullyrt er að Sigurður Jónsson
fjármálaráðherrra muni segja af
sér; hver eftirmaður hans verður
er ófrétt.
skemdir.
N. Y. þ. 14. ág. ’19.
A. Th.
t-ommmo-^mommmo^mo-^mo-mmmo-mmmo^mt-ommmoi
Annan jxilí andaðist hin merka
kona Dr.Anna Howard Shau, heið-
ursforseti jafnréttisfélags kvenna
í Bandaríkjunum. Hún var 72 ára
að aldri og átti heima í Pennsylv
aniu. Mesti sköranugur og dugn-
aðaxkona og brautryðjandi kvenn
rétitindainálsins — nokkui's konar
Mai'grét Benediktson að því leyti.
90 þýskir fangar sem hér áttu
heima í Canada þegar stríðið hófst
vora reknir xxr landi burt 23. júlí,
og fóru frá Momtreal. peir hafa
verið í gæzlu í Vemon í British
Columbia og í Kapusky í Ontario.
Hindenbui’g fýxwei'andi herfor-
ingi pýskalands, skrifaði Foch
hershöfðhigja 7. júlí; bað hann að
hlutast til um það, að Vilhjálmur
fyrverandi pýskalandskeisai’i, yrði
látinn óáreittur, og baxxðst hann
til þess ef krafist yrði að fram-
selja sjálfan sig í hans stað.
Vegna upphlaupa sem orðið
hafa á Italiu nýlega, hefir Victor
Emmanuei konungur, látið það
boð út ganga að framvegis verði
okrarar sektaðir og settir í fang-
elsi- og eignir þeirra auk þesss
gerðar xxpptækar.
Lúðvíg Alexisson
andaðist 5. júlí.
Reykjavík
Stórstúkuþing var haldið í
Reykjavík í sumar. Pétur Halldórs
son var endxxrkosinn stói'templar.
Séra Guðmundur Guðmundsson
í Gufudal. var sextugur 7. jxxlí.
Voru honum þá færðar 1000 kr. af
viiium hans á ísafirði.
17. júlí var silfui’brúðkaup
þeirra hjóna Jóns biskups Helga-
sonar og konu hans. Fánar vora
dregnir í fulla stöng í Reykjavík
í fagnaðarskyni.
17.júlí féll víða snjór á íslandi.
Esjan gránaði og eins niður að
Sbygð á Isafirði og víðar.
Látin er Guðríður Jónsdóttir
frá Svarfhóli 1 Miklaholtshreppi,
móðir Jóhanns Gunnars Sigurðs-
sonar skálds, sem lést 1906.
4. júlí andaðist Sigurður Guð-
mundsson fyrrum bóndi í Hauka-
dal í Biskupstungu.
Ungfrú Soffía, dóttir ¥.. Haf-
steins er nýgift Hauk syni Thors
Jensens í Reykjavík.
7. jxxlí brann á Siglufirði til
kaldra kola húseign H. Söbstads
síldarkaupmanns. ,
Látin er Ásrún Jónsdóttir ekkja
á Einarsstöðum í Reykjadal, syst-
Sveinbjörn Sveinbjömsson tón
skáld dvaldi á íslandi í -sumar í i ir Björns Jónssonar prentara.
heimsókn á æskustöðvar sínar. Var
honum haldið veglegt samsæti í
Reykivík áður en hann fór.
Svo mikil laxaveiði hefir verið
í Elliðaánum í sumar, að engin
dæmi eru til slíks.
Morgunblaðið hefir stækkað um
helming, er það gefið xxt í sam-
eining við ísafold; verður ísafold
vikuútgáfa af Morgunblaðinu. Vil-
hjálmur Finsen er ritstjóri beggja
blaðanna.