Voröld - 28.10.1919, Blaðsíða 1

HEY! HEY!
Sendið heyið ykkar til isleniku key-
kaupmannanna, og fáið haeðsta rert.
elnnig fljóta afgreiðslu. Peningar 1 km-
aðir & “kör“ send beint til okkar.
Vér ábyrgjumst að gera yður á-
nægða.
THE NORTHERN HAY CO.
408 Chambers of Commerce
Talsimi G. 2209. Nsetur talsfml 8. 3*47
Winnipeg, Man.
II. ÁRGAÍíGUR
WINNIPEG, MANITOBA, 28. OKTÓBEB^ 1919
NO. 30
Aukakosningar
i fimm kjördæmtim ioru fram kosningar til sannbamlsþings á
mánudaginn. pað var í Assinibia í Saskatchewan, Victoria, B. C.
tdengarry-Stormont, Ontario, Carltön-Victoria, Ontario og Austur-
Quebec, Quebec-fylki. í Assiniboia, var kosinn O. R. Gold, bóndi þar
í kjördæminu; W. R. Motherwell, fyrverandi búnaðarráðherra sótti
á móti honum fyrir liönd frjálslyndra manna. í Victoria vami D.r.
P. S. Tolme, búnaðarráðherra samsteypustjórnarinnar, T. A. Barnard
verkamajmafulltrúi sótti á móti lionum. 1 Glengarry vann Wilfred
Kennedy, bændafulltrúi á móti samsteypustjórnarmanna. f Carlton
vann W. J. Cahhvell. frjálslyndur maður sem sótti undir merkjum
bænda með stuðningi frjálsilynda flokksinfe; á móti honum sótti sam-
steypustjómarfulltrúi. í Quebec vann Brnest La Pointe, frjálslyndur
maður á móti samsteypustjórnarfulRrúa.
pessar kosningar eru alleftirtektarverðar; aðeins einn samsteypu-
stjómarfulltrúi náði kosningu, var það búnaðarráðherr&nn og var þar
ekkertsparað af hálfu stjórnarinna til þess að fella verltamannaafull-
trúann, sem á móti honum sótti; enda tókst það. í Assiniboia þykir
það tíðindum sæta að Motherwell tapaði, því hann er viðurkendur
af ('óvinum: jafnt sem vinum fyrir dugnað og ráðvendni; hefii- verið
búnaðarráðherra í 12 ár og hlotið einróma lof fyrir. En sá er móti
honum sótti var að nafninu til fulltrúi bænda; hafði hann stuðning
svo að segja allra auðvaldsblaðanna og samsteypustjórnarleiðtog-
anna; þykir það einkennilegt og grunsamt, því það mun í fjn-sta
skifti í sögu þessa lands ef auðvaldsfulltrúar og auðvaldsblöð sam-
eina sig í því að koma til valda þeim er trúir reynast bamdum og al-
þýðu. En tíminn sýnir bvað skeður. Ef sá grunur or réttur, að
bændur hafi verið blektir og Gold, sá sem kosinn var, kemur fram
sem samsteypustjómarmaður eins og Henders og Maharg. pá er illa
farið, og sú er spá margra. Ef hann aftur á móti skyldi reynast vel
og verða fólksins megin, þegar til þess kcmur að grciða atkvæði, þá
er vel. “Við bíðum og sjáum hvað setur”.
Kosningarnar í Ontario
ALMENNAR FRETTIR
Eignir Theodors Roosevelts, fyr-
verandi foraeta Bandarílvjanna
námu $810,607; frá dragast $$34,-
000 sem jarðarfarar og lögmanna
kostnaður.
Kærur komu fram nýlega í þing
inu í Ástralíu um fjárdrátt og
hlutdrægni stjórnar embættis-
manna í sambandi við stríðið.
Rannsókn var heimtuð og taldi
stjórnin sjálfsagt að verða'við
þeirri kröfu. Nefnd hefir því ver-
ið skipuð til rannsóknar. Er það
allólíkt aðferð hinnar Canadísku
stjórnar, sem kærð er um þjófnað,
inanndráp, svik og samsæri og neit
ar að leyfa rannsókn.
Blöðin segja þá frétt á fimtudag
inn, að Champ Clark verðHað lík-
indum forsetaefni við næstu kosn-
ingar í Banduríkjunum.
Bandaríkja stjórnin hefir haft
standandi tilboð til Canadísku
stjómarinnar síðan 1911 um gagn-
skiftasamningana; nú hefir hún
lýst því yfir að Canada hefir með
fyrirlitningu gengið fram hjá og
hafnað þessu góða boði og því
verði hún að afturkalla það eftir
átta ára þolinmóða bið. Tilboðið
hefir því verið tekið aftur.
Maður sem James McFadden hét
dó fyiTa sunnudag þannig að hann
datt og höfuðbrotnaði. Hann var
út úr drukkinn af áfengi sem hann
hafði fengið í lyfjabuð eftir lækn-
isávísan, samkvæmt því sem lík-
skoðunarnefndin sagði. Læknirinn
ætti að vera tekinn fastur og hon-
um stranglega hengt.
Nýlega v'ar skotinn til dauðs, mað-
ur í Winnipeg, sem He Forge hét.
| Hann hafði verið leynilögrelgu-
maður hervaldsins meðan stríðið
stóð yfir og sérlega duglegur í
því að taka menn fasta í sambandi
við lierskyldulögin. Er það ætlun
sumra að hér sé um hefnd að ræða.
Mennonitar sendu-nýlega' nefnd
til Dr. R. S. Thorntons mentamála
1‘áðherra í Manitoba og báðu hann
þess að þeir mættu vera að nokkru
leyti undanþegnir skólaskyldulög-
;um fylkisins og sjá meira og sjálf-
ir um fræðslu harna sinna. Dr.
Thomlon svaraði því neitandi;
Bóhdi nokkur í Kansas varð all-
vel efnaður nýlega á einkennileg-
an hátt. Hann átti tvö vagnhlösst kvað sömu lög verða aiTganga yfir
af fíkjunt sem hann gat ekki selt'alla.
og voru þær farnar að skemmast | ---------------|
Hann tók þær og mokaði þeim öttawastjórnin bar upp frum-
iniður í brunn með vatni í. Eftirjvar nýlega, þess efnis að þjóðin |
i lítinn tíma var vatnið í brunninum ikeyjiti Grand Trunk jámbrautma.
Úrslit þeirra voru lauslega sögð í síðasta blaði. pað eru ínerki-
legustu kosningar í sögu þessa lands og verða óefað lengi í mjnnum
hafðar. Ontario er afturhaldssamasta fylki allrar Canada og var
cina fylkið eftir af 9 seni hafði afturhaldsstjórn. pcgar stríðið'encl-
aði, voru afturlialdsstjórnir í tveimur fylkjum; Prinee Edward Lsland
skifti um rétt eftir stríðið og rak afturhaldið, og Ontario var seinasta
afturhaldsstráið, en það slitnaði 20. þ.m. Afturhaldsflokkurinn hefir
farið svo að ráði sínu í öllum fylkjum landsins, að bæli þeirra stjórna
er eins og óhreina hreiður sem enginn vill nærri koma, og er mjög lík-
legt, að framtíðin geymi enga afturhaldsstjórn (undir því nafnij í
skauti sínu fyrir þetta land.
l^egar alt er skoðað ofan í kjölinn, eru fylkingaraar eiginlega
aldrei néma tvær á hinum pólitíska prustuvelli. Aðeins ein lína er til
og sinn flokkurinn hvoru megin. Öðru megin er alt afturhald og
íhald, hverju nafni sem nefnist; hinu megin er öll framsókn í hvaða
niyiid sem er. Nú er baráttan aðallega milli afturhaldsmanna, sam-
steypumanna og auðvalds annarsvegiar en frjálslyndra manna, bænda,
vei’kamanna og fólksins yfir höfuð hins vegar.
í fljótu bragði lítur svo út sem flokkarnir séu margir og óákveðn-
ir, en slíkt er þó ekki; vatnið og olían geta verið í sömu flösku, en
þau skiljast að og verða hvort út af fyrir sig. pnnnig er það og verð-
nr það með pólitíkina. Afturhaldsseggir geta um stund komist, í
frjélslynda flokkinn, bændiaflokkinn eða verkamannaflokkinn og gert
þar talsverðan usla með blelrkingum og missýningum, en það verður
ekki til lengdar. Frjálslyndi flokkurinn er nú laus við flesta aftur-
haldsmenn og hefir það orðið honum til láns og' heilla; fratíðin áýn-
ir það að eins fer með hina flokkana báða, og eftir það verður í
landinu ein sameiginlegur frjálslyndur framsóknarflokkur. Reynsla
fólksins og dómgreind skilur sauðina frá höfrunum, hveitið frá ill-
gresinu, hina trúu frá svikurunum.
1 Ontario eru kosnir 45 bwndur, 29 frjálslyndir menn, 25 aftur-
kaldsmenn og 12 verkamenn. Séu úrslit kosninganna.. skoðuð ofan í
ygrunn, eru þau einkennileg. Enginn ráðherranna sem um kosningu
vár kosinn, forsætísráðherrann sjálfur féll fyrir verkamanni; aðal-
afturhialdsberserkurinn Sir Adam Beck féll einnig fyrir verkamanni.
Dewart,, leiðtogi frjálslyndra manna sem ferðaðist um þvert og encli-
la«gt Canada til þess að berjast gegn herskyldunni og var hótað morði
s6tti um kosningu í afturhaldssamasta og mesta herskyldukjördæmi
Hkisins og var kosinn með 6000 atkvæða meiri hluta. (Frh.)
orðið áfengt, og dælaði bóndinn
það upp og seldi í flöskutali.
Loksins komst þetta upp og- varð
hann að hætta verzluninni,
Kansas er bannríki. En hann hafði
selt fyrir $6000 áður en hann hætti
petta er afar einkennilegt mál að j
mörgu leytí. pað er horið upp rétt
fyrir þingslit eins og C. N. R.
því hue. yismálið sæla. pað hefir í
,r?v; >för með sér miljóifir dala útgjöld,
þrátt fyrir það þótt fjáraaálaráð-
herrann væri nýbúinn að lýsa því
Blaðið Nation í Lundúnaborg yfir, að ekkcrt’ fé væri til ’í ríkis-
flytur langa grein um árásir banda
manna é Rússland. Segir blaðið,
að þjóðimar sem nýlega voru sam
einaðar í því að svelta pjóðverja
með verzlunarbanni, hafi nií. beð-
ið sjáífa pjóðverja að hjálpia
sér til þess að svelta Rússa með
sömu aðferð. petta segir Nation
að sé eeitt hið óhreinasta samsæri
sem veraldarsagan þekki.
$1,00,000 virði af gullstássi var
lega stolið í New York frá konu
sem heitir frú L. Brandeis. Hún er
ekkja eftir H, H. Brandeis stór-
kaupmann í Omha; Inin var á ferð
í New York að heimsækja frú Wil-
bur F. Stedebaker móður sína.
fjárhirzlunni til þess að liðsinna
hermönnum eins og þeir beiddust,
og farið er fram á að þetta sé gert
án þess að ráðgast um við þjóðina.
ATlir frjálslyndir menn í þinginu
setja sig upp á móti þessu, nema
það sé fyrsl borið undir þjóðina.
ÍSLANDSFRÉTTIR'"
íslenzk ástarljóð heitir bók, sem
bráðúm verður fa^ið að selja og
margur mun kaupa. Árni bóka-
vörður Pálsson hefir valið kvæðin
Minst verður nánar á þessa bók
síðar.
Marshall Field félagið í Chicago
veitti launauppbót í fyrra öllu
fólki sem hjá því vann og ekki
hafði yfir $2,500 kaup á ári. Fé-
lagið hefir lýst yfir, að þetta vei*ði
einnig gert í ár í desember mán-
uði og njóta þess allir sem unnið
hafa hjá félaginu síðan 1 júlí eða
lengur. Upphæðin sú sem útbýtt
verður þannig nemur $1,500,000.
Sigurlánið
öanadastjómin hefir hafið baráttu til þess að safna fé á líkan
latt til þess að borga með skuldir ríkisins. petta er þriðja
ánið: fyrsta lánið var selt með þeim skilyrðum, að það gæfi af sér
4% vexti og var undanþegið öllum sköttum; annað lánið var selt,
ineð 5% vöxtum. Bæði annað og þriðja lán er háð sköttum.
Stjórnin skorar á alla að gcra sitt bezta og kaupa sem mest.
Hún hefir útnefnt nienn, er ferðast hús úr húsi í þeim erindum að
sHja sigurálnsbré.f, og væntir þess að þeim verði vel tekið, hvar sem
Peir koma.
LYÐKIRKJA
Þar tala þeir S. J. Farmer, J. J. Samson og Sig.
Jm. Jóhannesson um bœjarstjórnarkosningarnar
Allir velkomnir
Frú Clemeneeau Jackqvemaine
dóttur forsætísráðherrans í Frakk-
landi leggur af stað til Bandaríkj-
anna 25. október og ætlar að ferð
ast um þau og haldia fyrirlestra.
Hún er sögð stórgáfuð kona og er
lík föður sínum; hefir hún ritað
allmargar bækur og fengið á sig
mikið orð í bókmentaheiminum.
Kauphækkunar hafa prentarar
hér í bænum krafist enn á ný. í
sumar var kaup þeirra hækkað um
5 kr. á viku, en skömmu síðar
beiddust prentarar enn nokkurrar
kauphækkunar. ILafa prensmiðju-
eigendúr oroið við þessari kröfu
en hsfekKað urn Teið alla prentun
um 30%. — Síðastl. nýár kröfð-
úst prentarar 50% hækkunar á lág
markskaupi sínu, en gerðardómur-
inn, sem skipaður var í málinu,
ákvað hækkunina 35%, vegna þess
að líkindi voru þá til að vörur
myndu lækka. En vegna þess að
yerð hefir þvert é móti stigið, er
krafa þessi fram komin.
Fra David Lloyd Ceorge, kona
forsætisráðherrans á Englandi
ferðast um, landið og flytur ræð-
ur um vínbannsmálið. Segir hún
að bindindisstríðið sem í hönd fer
í heiminum, sé ef til vill alveg eins
þýðingarmikið og það stríð sem
nýlega sé um garð gengið, og ekki
minna vert að vinna. það. Og í
Capt Faber flaug austur að
Kaldaðamesi í gær á 20 mln. og
þaðan tiil Yestmannaeyja en settist
þar ekki og flaug aftur til Kaldað-
arness. Yar hann U/4 tíma fram og
aftur. Frá Kaldaðamesi og hingað
hrepti hann andviðri og var 45
mínútur. Skrifari flugfélagsins.
eand. Halldór Jónasson ,flaug með
Faber til Eyja, en vélameistarinn
kom austan frá Kaldaðamesi með
honum.
19. sept. flaug capt. Faber með
19 farþega og gekk þó af langur
þessu stríði segir hún að mest' sé! listi af pöntunum um flug. Óvíst
komið undir starfs^mi kvenna.
Frú Emmeliu Pankhurst kvenn-
frelsiskonan mikla er stödd í bæn-
um; hún er á ferð um Canada í því
skyni að halda fyrirlestra á móti
uppreistum. Tvennir verða tím-
arnir!
Dr. Mary Crawford lagði af
stað héðan frá Winnipek til New
York 13. sept. til þess að silja al-
þjóða læknaþing kvenna, sem þar
stóð yfir í sex vikur.
hvort hann fæst afgreiddur, því
að eftir morgundaginn er áform-
að langflug austur yfir fjall, og
varla nema næsta vika tíl stefnu
því flugmaðurinn er á förum tíl
Danmerkur, þar sem hann er ráð-
inn flugkennari framvegis.
Allir íþróttamenn og fjöldi bæj- J
arbúa harma það mjög, að neðri
deild liefir synjað um styrkinn til
Olympíufararinnar. Vonandi er að
efri deild bæti úr því, þegar fjár-
lögin koma til hennar kasta.
Á slettunni
y
Vítt og breitt sem augað eygir
alt í kring er sléttu haf;
vefjast engi og akurteigir
inn í fagurt skógartraf.
Skortir ása, hóla, hjalla
hyergi nokkur brekka rís.
Kýs þó sonur flúða og fjalla
foss í sína paradís.
Enginn dalu, enginn tindur,
— ekkert sem að lyftir hug.
Enginn Valur, enginn Srnyrill,
yfir bygðir heför flug.
Bngin lækja ljóða-hai'pa
Icikur við oss Bragamál;
Engar sagnir frægrá fecTra
fæða göfga þrá í sál.
Cetur Egil eða Snorra
alið þessi flata sveit;
flezt ei adi arfa vorra
út, í slíkum gróður reit.
Páll Guðmundsson
Að grýta hinn fallna með orðum er eins
og olíu að hella á bál,
að dæma’ ’ann sem Kain ei dugar til neins
það deyfir og herðir hans sál.
Hiann er bróðir þinn ! Ijáðu’ ’on-um líkuamli hönd,
og- láttu Iiánn finna að þú
elskir hann. ])á ertu að^binda þau bönd,
sem býður þér lifandi trú. S.—
Kveðið eftir kunniugja
Hann hefir hinn veg
Hörfað í sjón-hvörf,
En verður af jörð
Ókvæmt né l>rottflæmt.
Forveri um framspor
Ful 1 v a x t a ðs m ann- gu 11 s,
Farsælli fólksheill,
Fríðari lífstíð.
Alt sitt — en ókvatt
Aðlærðiú trúmærð —
Cuðsríki í geðs-bók
Gekk með, og fékk séð.
Var ’onum heims hver
Hugverðug góðgerð,
Sólgangan sæl-ljúf
Snildar og mildi.
V
Heldur en hagsæld,
Huglétti um sann-rétt
Æ kaus hann ógnlaus,
Einstæði og vinfæð.
þrautreynslu þrekbót
proskaði horskan
Björgun og borgun —
Bjart var í hjarta.
Hvar sem að hannWar
X Honum varð ljóss von,
Auðn fríð og yrkt hlíð
Óður og söng-ljóð.
”1 dag” lét sér duga,
Dorgaði ei morguns
Blindhyl að botnleynd
Blíðu né kvíða.
Ijánsbyr hans líf var
Lundgefnrar stefnu.
Öll vörust elli
Andar og handar —
“ITeiging-'nn” héðan,
Helfrór hr.nn vel fór.
Stigin öll stígin
stiflaust til grafar.
i-W-'
25 —10. ’19
Stephan G. Stephansson.