Alþýðublaðið - 14.01.1964, Blaðsíða 7

TRÉSMIDADEILAN
Meistarafélag húsasmiða og
Vinnuveitendasamband íslands
Jiafa nokkra undanfarna daga hald
ið uppi áróðursskrifum í dagblöð-
um bæjarins til framdráttar mál-
stað sínum í kjaradeilu okkar tré-
smiða. Síðast undir fyrirsögninni
s,Þeir sætta sig ekki við lýðræðis-
legar reglur“.
í þeirri ritsmíð meistara leggja
þeir höfuðáherzlu á að sýna fram
á, með sínum rökum, hvað tré-
ssmiðasveinar séu voðalega ósann-
gjarnir, heimtufrekir og ólýðræðis
iegir í garð húsbyggjenda. Það sé
nú - eitthvað annað með blessaða
zneistarana, sakleysj þeirra er svo
dæmalaust að við samanburð
rnyndi meydómur blikna.
Og til þess nú að koma í veg
fyrir að sveinum haldist lengur
nppi að steyta görn framan í lýð-
ræðið og þjóðina, skulu þeir hljóta
gerðardóm „eins og aðrir sem
■deila“, og þeir skulu bera ábyrgð
á að meistari standi við kröfu
stjómar Meistarafélagsins um að
skila vinnuskýrslum.
Þetta kann þeim, sem ekki
þykja ótrúlegt, en lítum þá á
■eftirfarandi staðreyndir. 1953 gaf
Trésmiðafélag Reykjavíkur, sem
þá var sameiginiegt sveina og
meistara, út Verðskrá yfir ákvæð-
isvinnu, sem var samin af nefnd
-«er í áttu sæti þrír meistarar en
•enginn sveinn. Fljótlega var farið
að vinna samkvæmt þeirri Verð-
skrá, en þó ekki að marki fyrr en
1955 og var æ síðan mjög mikið
unnið eftir henni, einkanlega í
■ mótauppslætti. 1962 gefa Trésmiða
félagið og Meistarafélag sameigin
i iega út nýja Verðskrá og hafði 6
manna nefnd, 3 frá hvoru félagi,
samið hana. Sú verðskrá er sam-
komulag um nokkur þúsund mis-
munandi einingarverð.
Síðan hafa verið haldnir í þess-
ari sömu verðskrárnefnd 32 fund-
ir og hafa 75 mál hlotið afgreiðslu
þ. e. breytingar á eldri verðlagn-
ingum, skiigreining vafaatriða og
nýjar verðlagningar. Við gerð
kjarasamninga á síðastliðnu sumri
sömdu stjórnir félaganna beint
um ýmsar breytingar á verð-
skránni, og fyrr í vetur var gengið
frá breytingum eftir sameiginleg-
um tillögum eins mælingarfull-
trúa Trésmiðafélagsins og annars
endurskoðenda Meistarafélagsins.
Breytingar og ný verð eru því
nú á öðru hundraðinu og allar
gerðar með samkomulagi. Aðal-
breytinguna í sumar hafði sveina-*
hluti taxtanefndar fallizt á, en
meistarar fellt á jöfnum atkvæð-
um.
Nú geysast meistarar fram á víg
völlinn og segja almenningi, að
sveinar hafi með jöfnum atkvæð-
um fellt f lestar tillögur, að
minnsta kosti um lækkun.
3. gr. Málefnasamnings milli fél-
aganna hljóðar þannig:
a) Félögin tiinefni þrjá menn
hvort í fastanefnd, er heiti verð-
skrárnefnd, er vinni að endurbót-
um á verðskrá húsasmiða á hverj-
um tíma. Skal hún ákveða fastan
fundartíma og halda fundi eigi
sjaldnar en hálfsmánaðarlega.
Hlutverk hennar skal vera sem hér
segir:
1) . Að verðleggja nýja vinnu
liði, er upp kunna að koma í fag-
inu.
2) . Að endurbæta gildandi
uppmælingataxta, ef sannanlega
1 er sýnt fram á það með rökum,
þ. e. með vottfestum tímaskýrsl-
um af sveinum og meistara, að ein
hver hluti hans sé verðlagður of
hátt eða of lágt.
b) Meistarar skulu láta sveinum
sínum í té vinnulista í tviriti, og
skulu sveinar færa á þá vinnu-
tíma hvers dags, en afhenda síð-
an meistara annað eintakið.
C) Óeðlilegt telst ekki, þó ágóða-
hlutUr í verðskrárvinnu sé 25 til
50% á sveinakaup í tímavinnu í
sérhverju verki. Ekki skal talin á-
stæða til endurskoðunar á verð-
lagningu taxtans, þótt frá þessu
bregði i einstökum tilvikum.“
Það skal skýrt tekið fram og

SKEMMTILEG var sú ný-
breytni Leikfélags Reykjavíkur
að efna til umræðufundar um
leikgagnrýni og leikhúsmál;
fundurinn fór fram í Iðnó á
sunnudaginn við fjölmenni. En
misráðinn held ég hafi verið
flutningur hinnar brezku út-
varpsumræðu um þessi mál,
sem reyndar tók upp mestall-
an fundartmann, þótt það væri
að sínu leyti fróðlegt að kynn-
ast viðhorfum og vandamálum
brezkra gagnrýnenda og leik-
húsmanna. Fæst sem þar bar á
góma höfðaði beinlínis til ís-
Ienzkra aðstæðna eða þeirra
vandamála, sem hérlendir gagn
rýnendur og leikhúsmenn eiga
við að etja; lesturinn var mikils
til of langur og óviðkomandi
þeim .efnum sem menn vildu
raunverulega ræða. Það kom
líka á daginn þegar hófust
frjálsar umræður að brezki
þátturinn reyndist næsta ó-
traustur umræðugrundvöllur,
og var fljótlega farið út í aðra
sálma; fundurinn hafnaði
reyndar einkum fyrir atbeina
Gunnars Eyjólfssonar og síðan
Thors Vilhjálmssonar, í alper-
sónulegum dellumálum; en ein-
mitt það kann að hafa verið ætl
uniri að forðast. Hiris er skylt
að geta að leikararnir Helgi
Skúlas., og Steindór Hjörleifs.
Erlingur Gíslás. og Þorstein Ö.
Stephensen fluttu þáttinn rögg-
samlega og áheyrílega (þótt
Þorsteini virtist leiðast sem
kannski var von); Halldóri Þor-
steinssyrii fórst vel úr hendi
þýðing og stjórn þáttarins og
fundarstjóm eftir á.
Og það kom öldungis ótví-
rætt á daginn á þessum fundi
að hér er mikill og almennur
áhugi á leikhúsmálum og vilji-
og þörf að ræða þau; hefði
Leikfélaginu áreiðanlega verið
óhætt að forma fundinn gagn-
gert sem umræðu um íslenzka
leikgagnrýni, stöðu hennar og
hlutverk; og þá hefði hann
trúlega orðið gagnlegur. Eins
og nú tókst til var fundurinn
skemmtilegri en hann var lær-
dómsríkur; það var frekar að
hann sýndi fram á þörfina á við
ræðum leikhúsmanna og gagn-
rýnenda, en hann réði neinni
umræðu til lykta.
en þeir. En það er sitt hvað að
gera sér grein fyrir listaverki,
meta kosti þess og ágalla og
draga af þeim ilyktanir, og ger-
ast sjálfur listskapandi. Á sá er
gagnrýnir mynd á sýningu og
bendir á tiltekna vankanta
hennar sem veki óánægju hans
að vera fær um að „laga” mynd
ina með svo og svo mörgum
pensildráttum, gera úr henni
„betra" listaverk? Með því að
heimsku og klaufadómi eru
fá eða alls engin takmörk sett
kann þetta reyndar að vera
hægt í einstökum tilfellum. En
S '1 L / ^ \ _ i n mmms i I -
Lekn usumræoa
Æm
] eftir Ólaf Jónsson
Hér á landi er ekki til nein
stétt sérmenntaðra atvinnu-
gagnrýnenda, hvorki um leik-
list né aðrar listgreinir; þetta
varð ásamt öðru til að rugla
fyrir okkur brezku umræðunni
þar sem fullkomnir. atvinnu-
menn ræddust við. Þeim mun
kynlegra þótti mér að sumir
ræðumenn á fundinum (Helgi
Skúlason Mixa) virtust líta svo
á að gagnrýnandi ætti að vera
einhvers konar leiðbeinandi og
jafnvel kennari listamannanna,
sem hann f jallar um, — en það
merkir raunverulega að hann á
að vera fær um að „gera betur”
Æ ~
hræddur er ég um að „list”
sem svo er farið sé lieldur en
ekki lítilfjörleg; og þetta gild-
ir um allar listgreinir jafnt. ■—
Satt að segja held ég að gagn-
rýni sé sízt af öllu skrifuð fyrir
leikara, rithöfunda, malara o.
s. frv., sem slíka; gagnrýnin er
ætluð almennum neytendum og
njótendum listar, sem æskja
umræðu um hana. Blaðagagn-
rýni, sem hér er einkum til um
tals, hefur auk þess ívaf af
venjulegri blaðamennsku,
fréttaþjónustu við lesendur,
þar sem í senn er birt frétt og
rökstutt mat óvilhalls manns á
fréttinni; ekkert er fjær gagn
rýnandanum en fara að segja
listamanninum til í list sinni.
Þetta virðast sumir menn alls
ekki skilja: ég hef vitað rithöf-
und kveina og kvarta yfir því á
prenti að ritdómari segði sér
ekki fyrir um það hvernig ætti
að yrkja. Helgi Skúlason virtist
hins vegar skilja þetta öðrum
þræði; það kom fram þegar
hann sagði leikara væri nauð-
synlegt að „ignórera” gagn
rýrii að vissu marki, ekki væri
gerlegt að fara að breyta sýn-
ingu vegna skrifa gagnrýnend-
anna eftir frumsýningu. Þetta
er vitaskuld frumforsenda þess
að leikari geti nokkuð lært af
gagnrýni: hann má ekki vera
uppnæmur fyrir henni. má ekki
telja sér trú um að gagnrýnandi
sé einhvers konar yfir-leik-
stjóri og dómari sinn, hann
verður að lesa gagnrýnina hlut-
laust eins og hver annar al-
mennur lesandi. Hafi gagnrýn-
andi eitthvað skynsamlegt
fram að færa og segi það nokk-
urn veginn skiljanlega kann
leikarinn að geta hagnýtt sér
umræðu hans síðar meir á ein-
hvern liátt. Hlutverk gagnrýn-
andans er sem sagt alls ekki
að „betrumbæta” einstök verk.
Hhrs vegar getur -mikilhæfur
gagnrýnandi haft ómæld áhrif
(til ills og góðs) til að móta
smekk, stuðla að listskilningi og
þar með ef til vill liststefnu
sariitíðar eða framtiðar. En
þjónustuhlutverki sínu við list-
ina sinnir. hann bezt með því að
rækja eiginlegt starf sitt: ræða
við lesendur sína um tiitekin
listaverk, gera grein fyrir verk-
Framh. á 10. síðu
/>4iuiiuiuiiiiuuuuuuiiiiiuiiuiiiiiuuuuuuuiiiuiiimuiiiiiMuiimiuiiuiiiiiiiiiiiiu(Uiuiimiutiiiuuuiiiuiuiuuituiiiiiiiiuiiititiuiimmiiiiuiiiiiiiiuuitiiiiiuiiiiiiimiuuiiitmti»mitiiiiut(M*iuiiiiiitiiiimuiiiuiiuriiiituuuuuiiiii*
nndirstrikað, að hjá taxtaneínót
hafa ekki legið, né liggja neinar ó-
afgreiddar tillögur frá meisturunn
samkvæmt því sem 3. grein gerh’
ráð fyrir.
Meistarar segjast eíga fulít áf
vottfe<-tum vinnuskýrslum, eij
þrátt fyrir beiðni okkar þar um,
höfum við ekki enn fengið að sjá
þær skýrslur, og hafa fulltrúar
Trésmiðafélagsins í taxtanéfnd
því aldrei fengið tækifæri til
fella neinar-tillögur á jöfnum át-
ltvæðum þótt þeir vildu. Samt er
sú fullyrðing höfuðröksemd meist
ara fyrir að krefjast gerðardóms.
Eins og kennir- fram í 3. greii*
Málefnasamniagsins skulu svein-
ar skrifa vinnutíma hvers dags og
afhenda meistara. HaTi meistarar
trassað að sjá um framkvæmd
þessa ákvæðis, er það Méistara-
félagsins að refsa sínum meðlini-
um, en ekki Trésmiðafélagsins aS*
refsa sveimun fyrbt trassaT&kgp.
meistara með þviað neita að mæi.>
upp eins og Meistarafélagið krefeÞ
nú.
Það eina sem er hægt að ásáka
sveina fyrir i þessum efnum, er
að hafa ekki .frekar en gert hefur
verið, haft frumkvæðið um ieijö-
róttingar á verðskránni. Úr þvl
vildum við hiris vegar bæta og
buðumst því til, áður en samiS
var við önnur félög, að semja un»
að standa að skipun hlutlausrar
nefndar til gagnasöfnunar og rann
sóknar á ákvæðisvinnu, svo hægt
væri að hrinda * framkvæmd 2.
tölulilið 3. greinar Málefnasamn-
ings, þar sem meistarar fást ekki
til að Ieggja fram. þær vinnuskýrst
ur sem þeir segjast eiga.
Þessu neituðu meistarar lengi
vel, en halda fast .við að iáta Vinni*
veitendasambandið nota sig til að
hrinda í framkvæmd hugsjón þess
um að ná samningsréttinum úr
höndum verkalýðshreyfingarinnnr
og veija gerðardónaa í staðinn.
Til frekari glöggvunar á vilja
meistára til að lækka í byggingar-
kostnað í þágu húsbyggjenda,
j skulu eftirfarandi dæmi nefnd:
Með samanbitrði á eldri verð-
skrá, seni meistarar sömdu, við rn*
gildandi Verffskrá- sem.. meistarnr
og sveinar sömdn, cr staðreyncbr*-
sú, að einkrjgaverð á mótaupp-
slætti i blokkbygginguin
lækkað um 15—26%.
Sama vinna.i verzlunar- og 5Bn
aðarhúsnæði og hliðstæðum verk-
Framhalil á bls. 10
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — '14. Jartúar 1964 y